ساماندهی بام‌های تاریخی حرم مطهر رضوی با هدف ارتقاء منظر بصری زائران 

به گزارش آستان‌نیوز، ناحیه مرکزی حرم مطهر به عنوان یک ناحیه تاریخی چندصد ساله، به دلیل ساخت‌وسازهای مختلف در ادوار گوناگون، در سطح بام خود دارای پوشش‌های متنوع، فرم‌ها و ترازهای مختلف بود که همین امر موجب ایجاد آشفتگی بصری شده بود.
وجود تاسیسات هوارسانی، تهویه هوا و عبور لوله‌ها و کانال‌ها نیز این آشفتگی را تشدید کرده و از دید زائران نیز قابل مشاهده بود.
در کنار این نازیبایی‌ها، مستهلک شدن تاسیسات موجود روی بام‌ها موجب شد تا سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی تصمیم به تعویض، بهسازی تاسیسات و زیباسازی بام‌های اطراف گنبد منور مضجع شریف امام رضا(ع) بگیرد.

کاهش وزن گنبدها و تقویت استحکام بام‌ها

در اجرای بخش مهمی از این طرح که در راستای مرمت و زیباسازی ابنیه اطراف گنبد منور انجام می‌شود، جمع‌آوری، سبک‌سازی و باربرداری تاسیسات از روی بام‌ها که اغلب بناهایی خشتی و قدیمی هستند، صورت پذیرفت.
در بخشی از پشت بام‌ها نیز با اجرای سازه‌ها و پوسته‌های بتنی سبک، از وزن گنبدهای آجری کاسته شد تا در برابر شرایط مختلف آب‌و‌هوایی و حریق، مقاومت مطلوبی ایجاد شود.

ارکان و گستره اجرای پروژه

این ساماندهی در مساحتی حدود ۱۰ هزار متر مربع، شامل ۱۵۰۰ مترمربع در ضلع شرقی روضه منوره، ۳۵۰۰ مترمربع در محدوده شمالی شامل دارالولایه، و ۱۰۰۰ مترمربع در محدوده جنوبی شبستان‌های علوی و نجف‌آبادی و مدارس دودر و پریزاد و سایر نقاط پشت بام‌های حرم می‌شود.

نوسازی تاسیسات هوارسانی و تهویه مطبوع

بسیاری از تاسیسات هوارسانی، برقی و مکانیکی موجود در پشت بام‌های حرم که متعلق به دهه ۶۰ هستند، به مرور زمان فرسوده شده و کیفیت تهویه مطبوع در برخی رواق‌ها مانند رواق حضرت معصومه(س) کاهش یافته بود؛ لذا در طرح جدید، جمع‌آوری دستگاه‌های هواساز و کانال‌های فرسوده و اصلاح نواقص جزئی در سیستم هوارسانی رواق‌های اطراف روضه منوره در دستور کار قرار گرفت.
در این راستا بر روی بام‌ها ۱۳ سکوی تاسیساتی برای استقرار هواسازها ایجاد شد؛ ۱۳ دستگاه جدید نصب، ۶ دستگاه جابه‌جا و ۵ دستگاه در موقعیت اولیه خود باقی ماند. همچنین ۱۱ دستگاه قدیمی از مدار خارج شد. از سویی دیگر موقعیت نصب دستگاه‌های جدید در بام شبستان‌های علوی، نجف‌آبادی و مسجد گوهرشاد است.
حفظ منظر بام‌ها با معماری سنتی حرم مطهر
جانمایی‌های جدید به گونه‌ای انجام شده است که از تمام ظرفیت دستگاه‌های هواساز برای سرویس‌دهی به فضاهای زیارتی استفاده شود.
با قرارگیری پوشش‌های جدید بر روی این تاسیسات، ضمن حفاظت از تجهیزات در برابر شرایط آب‌و‌هوایی، منظر پشت بام‌ها نیز به سبک معماری قدیم حرم مطهر بازگشت و نابسامانی‌های بصری برطرف شد.
در طول اجرای پروژه، تمامی سطح بام‌ها عایق‌بندی شده و هدایت آب ناشی از نزولات جوی نیز به‌صورت اصولی طراحی شده است.

ارتقای حظّ بصری زائران رضوی

در کنار ساماندهی بام‌ها، طرح نورپردازی جامع اطراف گنبد منور حرم مطهر نیز با هدف ارتقای حظّ بصری زائران و افزایش تلالؤ گنبد در ساعات مختلف شبانه‌روز اجرا شده است.

تداوم خدمات‌رسانی در زمان اجرا

همچنین به دلیل حضور شبانه‌روزی زائران در حرم مطهر و روضه منوره، امکان قطع سرویس‌دهی هواسازها وجود نداشت که به همین دلیل در طول اجرای پروژه، با استفاده از کانال‌کشی‌های موقت، هوارسانی به همه فضاهای زیارتی ادامه داشته تا عملیات جابه‌جایی و نصب تاسیسات جدید بدون اختلال در فضای زیارتی انجام شود.
همچنین رفت‌وآمد وسایل نقلیه سنگین برای جابه‌جایی تجهیزات با وجود حضور زائران از دیگر چالش‌های این طرح بوده که تلاش شده این عملیات اجرایی با کمترین مزاحمت برای زائران انجام شود.