کتابخانه تخصصی کودک؛ جایی برای رشد همراه با لذت های کودکانه

سوق دادن کودکان به سمت کتاب دغدغه بسیاری از خانواده هاست و قطعا یک کتابخانه خوب نیز می تواند وسیله و ابزار مهم رفع این دغدغه باشد. مکانی که روح کودک با پرواز در آن خود را بهتر می یابد و می تواند پاسخ بسیاری از سوالات خود را در آن کاوش کند. از سویی دیگر این کتاب های مناسب سن و سال او هستند که تخیلات و خلاقیت های او را جهت و استعدادهایش را بروز می دهند. از این رو کتابخانه‌های تخصصی کودک نیز تلاش می کنند، بر جذابیت های خود بیفزایند تا زمینه علاقه و گرایش کودکان و نونهالان را برای حضور در آن فراهم کنند. قطعا بازی یکی از همین راهکارهاست که در کنار ایجاد فضای مطالعاتی کودکانه و لذت از آن، برای مخاطبان کم سن و سال فراهم می شود.

آشنایی با ظرافت‌های دنیای کودکانه لازمه آموزش به کودکان
ملیحه موحد، کارشناس کتابداری کتابخانه مجتمع فرهنگسرای امام خمینی، دیگر کتابدار باسابقه فعال در کتابخانه وابسته به آستان قدس رضوی نیز به ذکر تجربیات خود از 3 سال فعالیت در کتابخانه کودکان می‌گوید.
وی معتقد است دنیای کودکان بسیار لطیف، زیبا و با ظرافت است و در صورت ایجاد فضای صمیمی و دلنشین با کودک می توان بهترین آموزش‌ها را به صورت اساسی و زیر بنایی به کودکان داد.
یکی از نقش‌های کتابداران کودک، ایجاد زمینه‌ای مناسب برای تشویق کودکان به کتابخوانی است و رسالت اصلی کتابدار با تشویق و ترغیب کودکان به مطالعه و حضور در کتابخانه‌ها در این فضا به انجام می رسد.
بازخوانی تجربه این کتابدار در ارتباط با کودکان خالی از لطف نیست. وی گفت: عضو4ساله ای به نام شهریار برای ثبت نام در کتابخانه تخصصی کودک مراجعه کرد که از همان ابتدای امر مشخص بود کودکی بسیار پرجنب و جوش و شلوغ و البته کمی بی انضباط، اما بسیار مودب است.
او به کتاب خواندن بسیار علاقه مند بود و هرروز به کتابخانه مراجعه می‌کرد. پس از چند جلسه برای برطرف کردن این بی انضباطی و جلوگیری از آسیب زدن به وسایل، پس از برقراری ارتباط و دوستی بیشتر و بیان نقاط قوت و محاسن شهریار و توجه بیشتر به او با هماهنگی مادرش، به او پیشنهاد دادیم پلیس کتابخانه باشد. شلوغ کاری‌ها و بی انضباطی‌های سایر مراجعان را نشان دادیم و از او خواستیم به عنوان پلیس مراقب وسایل و بازی های فکری کتابخانه باشد.
شهریار به قدری از این پیشنهاد استقبال کرد که به گفته مادرش هر روز و شب در فکر ایجاد نظم در کتابخانه بود. کلا شهریار از آن زمان به بعد در نگهداری کتاب‌ها و اسباب بازی‌های خودش نیز بسیار دقت می‌کند و خیلی منضبط شده و جزو اعضایی است که هر روز مراجعه می‌کند.

آنچه در کنار تمامی این ابزارها و منابع به روز در فضای کتابخانه کودک می‌تواند بیشترین تاثیر را داشته باشد حضور کتابداران صبوری است که حکم مربیان تربیتی را برای این کودکان دارند.
تجربه تعدادی از کتابداران کتابخانه‌های تخصصی کودک سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی می‌تواند راهنمای برای مادرانی باشد که دغدغه علاقه‌مند کردن کودکان خود به کتاب را دارند. همزمان با روز جهانی کودک (16مهر) در چند کتابخانه تخصصی کودک وابسته به آستان قدس رضوی در مشهد، حال و هوای آن ها را جویا شدیم.

همجواری اسباب بازی و کتاب
ایستگاه کودک کتابخانه آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی بیش از یک دهه است که فعالیت دارد و در حال حاضر بالغ بر 2هزار عنوان کتاب کودک در زمینه‌های مذهبی – علمی – شعر – و رنگ آمیزی دارد.
زهرا بختیاری مرغانلو؛ کتابدار این کتابخانه، همجواری اسباب بازی و کتاب را مکملی برای جذب کودک به محیط کتابخانه عنوان می‌کند.
وی، رفتار محبت آمیز کتابدار را در کنار سایر ملزومات علتی بر جذب کودک و انس وی با محیط کتابخانه عنوان می‌کند که نتیجه آن قطعا علاقه‌مندی کودک به کتاب و در ادامه توسعه فرهنگ مطالعه خواهد بود.
این کتابدار به طرح جدید تشویق مطالعه کودکان اشاره دارد که در این کتابخانه در حال برنامه‌ریزی است و طی آن کلیپی کوتاه از تعریف داستان کتاب توسط کودک برای کتابدار ارسال شده و از بهترین کلیپ با اهدای هدیه تقدیر می‌شود.

کودکان معلمان بزرگ روزگار
کفشدار طوسی، کتابدار کتابخانه مسجدالرضا وابسته به آستان قدس رضوی که تجربه برگزاری قریب به 90 برنامه زنگ کتاب برای کودکان زیر 7 سال را در کارنامه تجربه‌های خود دارد، کودکان را معلمان بزرگ روزگاران ‏تعریف می‌کند که در ارتباط با دنیای کودکانه آنها دستاوردهای بسیاری کسب می‌شود.
وی معتقد است برای کودکان زیر 7 سال بهتر است که کتاب‌های مصور رنگی و شاد در نظر گرفته شود، زیرا احتمال علاقه‌مند کردن آنها به ‏کتاب و خواندن کتاب‌ها افزایش پیدامی‌کند و همزاد پنداری آنها با متن ‏قصه با دیدن تصاویر کتاب اتفاق می افتد وقدرت ‏تخیل آنها جدی‌تر شکل می‌گیرد.
این کتابدار نقاشی کردن از شخصیت‌های متن کتابی که خوانده شده را یکی از کارهای بسیار مورد علاقه کودکان عنوان می‌کند و به این طریق قصه و پیام قصه، ملکه ذهن کودکان می‌شود.
بعضی از کتاب‌ها ظرفیت نمایشی شدن دارند اگر فضا و شرایط مهیا باشد ‏نمایشی اجرا کردن این نوع کتاب‌ها برای کودکان لذت بخش تر و باعث تنوع در قصه خوانی‌ها می‌شود. ‏
‎‏
35هزار جلد کتاب در 12 کتابخانه تخصصی کودک آستان قدس رضوی
آستان قدس رضوی در راستای حمایت از والدین علاقه‌مند به مطالعه 12 کتابخانه کودک در کتابخانه‌های وابسته به خود در مشهد و شهرستان‌ها را کنار تالار مطالعه بزرگسالان ایجاد کرده است تا والدین با فراغ بال کودکان خود را به محیط امن کتابخانه در تالار مختص به کودکان بسپارند.
کتابخانه‌های مجتمع فرهنگی امام خمینی(ره)، غدیر باباعلی، کتابخانه بزرگ امام رضا(ع)، شیخ هاشم قزوینی و شیخ مجتبی قزوینی در مشهد و کتابخانه‌های مجتع فرهنگی امام‌رضا (ع) در سرخس، درگز، قوچان، تربت حیدریه، بیرجند، گناباد و روشناوند از جمله کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی هستند که بیش از 35هزار جلد کتاب را به همراه بازی‌های فکری و غیرفکری استاندارد در اختیار دارند.
کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی در مشهد و شهرستان‌ها از جمله میبد، اهواز و کرمانشاه ایستگاه‌های کتابی را مختص کودکان اختصاص داده‌اند.
همچنین کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیش از 45 هزار جلد کتاب کودک را در اختیار دارد که داستان های کودکانه، شعر کودک، داستان‌های مذهبی، علمی و تخیلی و همچنین آشنایی با ایران و ملل مختلف محتوای آن را تشکیل می‌دهد.
مجموعه کتاب‌های تخصصی کودک در کتابخانه‌های وابسته درون و برون شهری و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی سنین بین 3 تا 11 را پوشش می‌دهد که از طریق کارت عضویت والدین به امانت داده می‌شود.