آیا میدانید مطالعه، افراد را در زمینه مهارتهای فردی و اجتماعی توانمند میسازد؟ آیا میدانید بسیاری از مشکلات بشریت با مطالعه قابل حل است؟ آیا میدانید علل بیتوجهی به مطالعه عدم آشنایی افراد با منابع خوب و کاربردی است؟
تنیدن تارهای کتاب در پودهای زندگی
در اهمیت کتاب برای تکامل جامعه بشری همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری از طریق کتاب جاودانه ماندهاند و روابط فرهنگی جامعه بشری نیز از پوشش کتاب و مبادلات فرهنگی تقویت شده است.
کتابخانههای رضوی با توجه به اهميت لزوم ايجاد تنوع در ارائه خدمات و روزآمدسازي نحوه اشاعه اطلاعات و تاثیرگزاری به عنوان قطب فرهنگی در میان کتابخانههای شهر مقدس مشهد و سایر نقاط کشور و جذب مخاطب بيشتر به كتابخانهها و اشاعه فرهنگ كتابخواني و مطالعه هدفمند، فعالیتهای متنوعی را در غالب پاتوق فرهنگی برنامهریزی و اجرا کرده است.
پیادهسازی شعار کتابداری بینالمللی
راحله شاهمرادی زاده؛ مسئول امور ترویج فرهنگ مطالعه کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، برنامههای این بخش را بر مبنای دو شعار از 5 اصل مهم رانگاناتان در حوزه کتابداری بین المللی عنوان میکند که زمینهساز معرفی کتاب متناسب و اثر گذار بر خواننده میشود.
«هرخواننده ای کتابش» یکی از این شعارهاست که در بخش کتاب درمانی قرار میگیرد و به فراخور نیاز هر فرد کتاب خاص مشاوره درمانی معرفی میشود و بر پایه شعار «هر کتابی خوانندهاش» بهترین و جدیدترین کتابها از جمله کتابهای تقریظ رهبری، کتاب مهارت فردی شخصیتی، علمی که با همراهی کارگروه انتخاب میشود در قالب زنگ کتاب و در محافل مختلف اجتماعی معرفی میشود.
وی افزود: با توجه به عدم امکان حضور برخی مخاطبان در کتابخانه، حضور در مراکزی همچون خانه سالمندان، مرکز دختران آفتاب، مراکز نگهداری کودکان بدسرپرست و بیسرپرست و زنان رانده شده از جامعه را در دستور کار خود قرار دادیم تا کمک کنیم با معرفی منابع متناسب، زاویه دید این افراد به زندگی تغییر را داده و ذهنشان توانمند شود.
مشاوره برمبنای معرفی کتاب
شاهمرادیزاده، ترویج فرهنگ مطالعه در اشکال مختلف از جمله زنگ کتاب، مشاوره و دیگر برنامهها را بر مبنای کتاب عنوان کرد.
وی ادامه داد: در برنامههای مشاوره ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، روانشناسانی که با این مجموعه همکاری میکنند 10 توانمندی فردی و اجتماعی که تفکر خلاق، مدیریت استرس، مهارت حل مشکلات، ارتباط موثر، همدلی، خودآگاهی و اعتماد به نفس، کسب مهارت نه گفتن و جرأتمندی، تصمیمگیری صحیح، مدیریت بحران، ایجاد انگیزه و خودشناسی را شامل میشود در مشاورههای خود بر مبنای معرفی کتاب موثر برای تکمیل مهارتهای فردی مورد استفاده قرار میدهند.
معرفی کتاب خوب زمینهساز مطالعه
اینکه میگویند ایرانیان اهل مطالعه نیستند حرفی نادرست است. قطعا اگر کتاب خوب به افراد معرفی شود همه به مطالعه آن علاقهمند خواهند شد. بسیاری از کتابهای خوب ما تا 110 مرتبه تجدید چاپ شده و این حاکی از استقبال خواننده بوده است.
شاهمرادیزاده با بیان این مطلب ادامه داد: از طریق کارگروهها 180 کتاب در موضوعات مهارتهای فردی و اجتماعی تا روانشناسی، آشپزی، فرزند پروری و غیره را منتخب کردیم که این آثار در هر کتابخانهای موجود باشد منابع آن کتابخانه نسبتا غنی به شمار میرود.
وی، محوریت اصلی در انتخاب کتابها و معرفی آن در درجه اول اشاعه فرهنگ قرآن و اهل بیت(ع) و سیره رضوی و فرهنگ اسلامی و ادبیات کهن پارسی عنوان کرد.
قصه گویی؛ راهکاری برای تشویق کودک به تورق کتاب
قصه گویی همراه با لباس قصه و استفاده از ابزاری همچون کامی شیبا(کاغذ و نقاشی) راهکاری برای جذب کودک به کتاب و تورق آن است که این اتفاق در کتابخانههای آستان قدس رضوی به همت خود کتابداران و بدون استفاده از بودجهای خاص در حال انجام است.
شاهمرادی زاده با بیان این مطالب، به برگزاری برنامه زنگ کتاب در مدارس و مراکز آموزشی به عنوان یکی از مطالبات و تاکیدات مقام معظم رهبری نام برد که ایشان از برگزاري يك زنگ به نام زنگ كتاب در مدارس به عنوان آرزوي خود نام بردهاند
ارائه اطلاعات مستند؛ نیاز جامعه امروز
شاهمرادی زاده افزود: مستند سخن گفتن و منابع مطالعاتی مستند آن چیزی است که جامعه به آن اشتیاق دارد و ما تلاش داریم در زنگ کتاب با معرفی کتاب به آن بپردازیم. بسیاری از بزرگترها هستند که به پاسخ سئوالات خود پیرامون شبهات نرسیدهاند و بر این اساس نمیتوانند برای جوان خود که در مواجهه با شبهات جامعه است پاسخی مستند بیابند و این فرهنگسازی از نظر ما مهم است که به اشکال مختلف در حال ارائه آن به مخاطبان خود هستیم.
منبر کتاب
وی برنامه منبرکتاب را یکی از روشهای ارائه منابع مفید به مخاطبان عنوان کرد و در توضیح آن افزود: روحانیون برخی مساجد که تاکنون در آن اجرای برنامه زنگ کتاب داشتیم با ما همراه هستند و کتابهایی را از ما دریافت کرده و در برنامههای خود به معرفی آن اقدام میکنند. همچنین برای مخاطبان ایشان در گروه سنیهای مختلف کتابهای متناسب به ایشان معرفی و ارجاع داده میشود. در واقع این مستند صحبت کردن آموزهای برای عموم مخاطبان است تا در صحبتهای خود استناد به منابع را در نظر داشته باشند.
جرعه کتاب
مدارس، اتاق انتظار پزشکان و بسیاری اماکن هستند که بنابر اقتضائات کاری فرصتهایی در آن به بطالت میگذرد. برای این شرایط کتابهای کوچکی با عنوان جرعه کتاب طراحی شده که طی مدت کوتاه قابل مطالعه است.
وی این روش را دیگر اقدام دفتر ترویج امور فرهنگی کتابخانه رضوی در ارائه اطلاعات مستند عنوان کرد که به این طریق کمکم باعث گرایش افراد به کتاب و کتابخانه شده و آشتی با کتاب ایجاد میشود.
برگزاری کارگاه آموزشی ارتباط با مخاطبان
استمرار و تحقق کامل این برنامهها نیازمند برگزاری کارگاههای مستمر برای علاقهمندان به شرکت در فعالیت ترویج فرهنگ کتابخوانی است و اجرای این طرحها در دفتر امور ترویج مطالعه با حضور افرادی تاکنون میسر شده است که دغدغه این امر را داشتهاند.
امور ترویج مطالعه و کتابخوانی و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی در راستای توسعه و گسترش فرهنگ کتابخوانی و معرفی برنامههای متنوع این بخش به مراکز و موسسات آموزشی، کتابخانهها، مدارس، مساجد، پایگاههای بسیج و دیگر مراکز متقاضی استفاده از خدمات در شهر مشهد به برگزاری کارگاههای آموزشی برای کتابداران، خادمیاران کتاب، معلمان، مربیان، مدرسان و مروجان فرهنگی و مذهبی اقدام کرده است.
آشنایی با رسالت سفیران دانش همراه با معرفی برنامههای مختلف امور ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی سازمان کتابخانهها موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از جمله زنگ کتاب، کتاب درمانی، قصه گویی خلاق، منبر کتاب، جرعه کتاب و...، آشنایی با فنون قصهگویی خلاق، کارگاه اصول و مبانی بازنویسی و بازگویی قصه برای کودکان و نوجوانان و کتابخانه پویای من که آموزش مهارتهای مرتبط با حوزه کتابداری و پژوهشهای کتابخانهای است، از جمله محور مباحث آموزشی است که در برگزاری این کارگاه ها دنبال میشود.