بهنشر (انتشارات آستان قدس رضوی) از سال ۱۳۹۶ ، ادبیات دینی را محور اصلی فعالیت خود برگزیده است و از آن چنین تعریفی دارد؛ ادبیات دینی به آن دسته از آثار زبانی نوآورانه و بهرهمند از شگردهای جذابیت زای هنری گفته میشود که در تمام ابعاد محتوایی خود مروج آموزههای اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و قرائتی از مکتب تشیع دوازده امامی است که مولفههای آن در بیان امامین انقلاب اسلامی ترسیم شده است.
افق روشن حوزه نشر ادبیات دینی در کشور با طرح جامع انتشارات به نشر
به گزارش آستان نیوز، برای آشنایی بیشتر با طرح جامع ادبیات دینی در بهنشر، ابعاد آن و اقداماتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته است، با حسین سعیدی مدیرعامل این انتشارات به گفتوگو پرداختیم که در ادامه میخوانید.
جناب آقای سعیدی، برای پرسش نخست از این بگویید که چرا به سمت و سوی ادبیات دینی رفتید؟
مجموعههای علمی، پژوهشی و فرهنگی مختلفی تاکنون آثار متعددی درحوزه دین منتشر کردهاند. بخشی از این آثار نیز شعرهای آیینی و موارد معدودی نیز آثارداستانی بوده است؛ اما تاکنون رویکرد جامع، مطالعه شده و دقیقی در خصوص ادبیات داستانی دینی وجود نداشته است.
از سویی آثار و کتابهایی که در موضوع ادبیات داستانی دینی وجود دارد اغلب از نظر ادبی ضعیف هستند. هم چنین در این زمینه آثاری که دارای ارزش ادبی و هنری باشد و هم ظاهر و هم باطن آن دینی باشد کم هستند. از این رو ما طرح ادبیات داستانی را در بهنشر تدوین کردیم که این طرح به شناخت چالشها و مشکلات پیش روی تولید ادبیات داستانی دینی، به ما کمک میکند تا آگاهانه و با حداقل ابهام به این عرصه ورود پیدا کنیم.
به عنوان یک ناشر در حوزه تولید آثار ادبیات دینی با چه موارد و چالشهایی مواجه هستید و طرح ادبیات دینی که مجموعه به نشر آن را دنبال می کند، نه به چه میزان میتواند در توسعه ادبیات دینی یاری دهنده باشد؟
در حوزه ادبیات داستانی دینی، مسائلی وجود دارد که توجه به آن ها و همفکری برای حل و یا حداقل کاهش آن ها، ضروری به نظر میرسد. برخی از این چالشها عبارتند از مرزهای صمیمیت ادبی و ادب شرعی، شخصیت پردازی معصومان، حقایق عالم غیب، مباحث مربوط به تصویرگری کتابهای دینی کودک، مشهورات غلط، دشواری های استفاده از منابع اصیل دینی، اشباع بازار از آثار نامناسب، بالا بودن حساسیتهای تولید در عرصه آثار دینی و کم لطفی مجامع تخصصی و جشنوارهها نسبت به آثار دینی.
مجموعه این نکات، کاستی ها و آسیب ها ما را بر آن داشت تا طرح ادبیات دینی را تدوین و اجرا کنیم. طرح ادبیات دینی برآن است تا فرصتی برای نزدیک کردن دیدگاههای دغدغهمندان این عرصه فراهم کند و راهکارهایی برای برون رفت از تنگناهای مسیر آفرینش این آثار بیابد.
جناب آقای سعیدی، با توجه به این مقدمات که اشاره کردید، برایمان بفرمایید مهم ترین هدف طرح توسعه ادبیات دینی در به نشر چیست؟
مهمترین هدف از اجرای طرح ادبیات دینی، گسترش و تعمیق معارف دینی در میان نسل جوان با بهره گیری از زبان موثر ادبیات و جریانسازی در عرصه ادبیات فاخر دینی در کشور است.
طرح ادبیات دینی در چه ابعادی اجرا میشود؟
این طرح دارای ابعاد محتوایی و اجرایی است. ابعاد محتوایی این طرح شامل تمامی ریز موضوعاتی است که ذیل تعریف اولیه ما از مفهوم دین میگنجد که عبارت است از: اعتقادات، فروع دین و احکام، آشنایی با متون آیینی، سنت و سیره معصومان (ع) و دعا و زیارت برخی از مهمترین این سرفصل ها هستند.
بهنشر به عنوان سازمان مجری طرح و ناشرِ وابسته به دستگاه مقدس حضرت رضا(ع) بخش عمده و ویژهای را به زندگی و آموزههای امام هشتم (ع) و نیز زیارت و حرم شناسی آن حضرت اختصاص داده است. و اما بعد اجرایی، بعد اجرایی طرح ادبیات دینی شامل ایجاد شبکههای پدید آورندگان ادبیات داستانی دینی، نشست های مسئله کاوی و نظریه پردازی، پژوهش، انتشار گاهنامه تخصصی، برگزاری جشنواره و تولید کتاب است. مشخص است که تمام ابعاد قبلی طرح، زمینه ساز تولیدات خلاق ادبیات داستانی دینی است و ماهیت برخی از ابعاد قبلی به گونهای است که فقط در فر ایند و روند تولید معنا مییابند. فرایند تولید است که مسئله میآفریند و نظریه میسازد. پژوهش ها را جهتدار میکند؛ تجربه خلق میکند تا این تجارب به کار آموزش بیایند.
علاوه بر این اهدای نشان و ایجاد پایگاه اینترنتی ادبیات داستانی دینی از ارکان طرح جامع ادبیات داستانی دینی است. از دیگر ابعاد اجرایی میتوان به سامانه توزیع و پخش ادبیات داستانی دینی اشاره کرد.
در راستای اجرای طرح ادبیات دینی تاکنون چه اقداماتی در بهنشر انجام شده است؟
ما با توجه به رسالتی که در حوزه نشر داشتیم چند بعد از ابعاد اجرایی طرح ادبیات دینی را اجرا کردیم. یکی از این اقدامات گردش محتوایی و تولید کتاب در موضوعات معارف اسلامی، سنت و سیره چهارده معصوم(ع)، ارزش های نظام ولایی و سبک زندگی اسلامی در قالب ادبی و داستانی است. تولید مجموعه رمان درباره خاندان عصمت و طهارت(ع)، مجموعه رمان رضوی، مجموعه رمان رئالیسم دینی برای نوجوانان، مجموعه گل نجمه، مجموعه 8جلدی هشتمین ستاره و ... گواه این مطلب است.
اقدام دیگر، نشستهای مسئله کاوی و نظریه پردازی است. تاکنون بیش از ده نشست ادبیات داستانی دینی؛ چیستی، اصول و عناصر، فرشتگان در متون دینی و دستمایههای داستانی آن، تحولات ایمان دینی در مراحل رشد کودک، تعارضات تکنیک و تقدس، ترجمه قرآن برای کودکان و مشکلات آن، شخصیت پردازی معصومان در رمان برگزار شده است.
از دیگر ابعاد اجرایی طرح ادبیات دینی، برگزاری کلاسهای آموزشی داستان نویسی دینی است. به نشر تا کنون 5 دوره و در مجموع حدود 200 جلسه داستان نویسی برگزار کرده است که امیدواریم در سال های آتی ابعاد مختلف طرح 5 ساله ادبیات دینی را نیز بتوانیم به مرحله اجرا درآوریم.
هم چنین نخستین شماره «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» در بهنشر نیز منتشر شده است.
در نخستین شماره «گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» چه مسائلی مطرح شده است؟
«گاهنامه ادبیات دینی کودک و نوجوان» نشریهای است که بر نقد و نظر پیرامون مجموعه مسائل ادبیات دینی مرتبط با مخاطب کودک و نوجوان متمرکز است و به طرح دیدگاههای صاحبنظران این عرصه میپردازد. گستره موضوعی این مباحث از تعاریف مبنایی تا جزئیترین مسئلههای کاربردی دست اندرکاران تولید این گونه ادبی است. این گاهنامه به سردبیری سیداحمدمیرزاده و با مطالبی از استادان ادبیات حوزه کودک و نوجوان همچون سیدجوادبهشتی، غلامرضاحیدری ابهری، علیرضا سبحانینسب، مرتضی دانشمند، عبدالعظیم کریمی، علیمحمد رفیعی، سیدمحمدمهاجرانی، محسن هجری، محمود پوروهاب، انسیهسادات موسویان و... در 180 صفحه منتشر شده است که مخاطب اين گاهنامه، نويسندگان، تصويرگران، ناشران، پدران و مادران، معلمان و مربيان و تمام كسانیاند كه دغدغۀ انتقال آموزهها و مفاهيم دينی به كودكان و نوجوانان اين سرزمين را دارند و برای هدف مقدس خود به قالبهای ادبی دل بستهاند.