ویژگی «صبر» در آموزه های رضوی؛ شاخص تمام نمای تعالی روح و اندیشه انسان

به گزارش آستان نیوز، به همین منظور با مرتضی انفرادی، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در خصوص موضوع «صبر در تعالیم اسلامی با تاکید بر آموزه‌های رضوی» گفت وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانیم.

جناب انفرادی برای ورود به گفت وگو، لطفا در ابتدا توضیحی درباره زندگی و شخصیت حضرت زینب(س) بفرمایید.
حضرت زینب(س) یکی از با عظمت ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام است که ویژگی های برجسته‌ای در تمام شئون فردی، خانوادگی، علمی، اجتماعی و سیاسی دارند. ایشان در سال پنجم هجری قمری در شهر مدینه النبی دیده به جهان گشودند و در سن 57 سالگی و با فاصله نه چندان دور از واقعه کربلا درسال 62 هجری قمری از دنیا رخت بربستند. این حضرت از نظر اصالت خانوادگی در بالاترین سطح قرار دارند و چنانکه پدر ایشان حضرت علی(ع) و مادر بزرگوارشان حضرت زهرا(ع) و برادرانشان امام حسین(ع)، امام حسن(ع) و حضرت عباس(ع) است.
نبی مکرم اسلام(ص) ایشان را زینب به معنای زینت پدر نام نهاد. حضرت زینب(س) با پسر عمومی خود، عبدالله جعفر ازدواج کرد و دارای 5 فرزند به نام‌های علی، عون، عباس، محمد و ام کلثوم بودند که 2 تن از فرزندان ایشان در حادثه عاشورا به شهادت رسیدند.

حضرت زینب(س) در منابع اسلامی دارای چه القابی هستند؟
این حضرت دارای القاب فراوانی در منابع روایی وتاریخی هستند که مهمترین آن ها، عقیله بنی هاشم، عالمه غیر معلمه، شریکه الحسین، نائبه الزهرا، عابده آل علی و ام المصائب است.
جناب آقای انفرادی، حضرت زینب(س) دارای ابعاد مختلف شخصیتی از حماسه سازی در ماجرای کربلا تا تهجد و عبادت هستند و همه می دانیم که ایشان مظهر و تجسم حقیقی صبر هستند. درباره ویژگی های بارز حضرت زینب برایمان بگویید.

این حضرت نمونه بارز یک انسان کامل بودند و مطابق نقل تاریخ در زمان حضرت علی(ع) در شهر کوفه برای بانوان مسلمان قرآن تفسیر می کردند. همچنین فصاحت و بلاغت در سخنوری که باعث متزلزل شدن پایه‌های کاخ طلم و ستم در کوفه و شام شد از نمونه‌های قابل توجه از ویژگی های ایشان است. علاوه بر اینکه تهجد ایشان در درجه‌ای قرار داشت که به «عابده آل علی» شهرت یافت. ام المصائب نیز صفت مشهور این بزرگ بانوی عالم است که ایشان را تجسم و نماد صبر جمیل دانسته اند. حضرت زینب کبری(ع) در مسئولیت بزرگ جهاد در راه خدا، از مال و همسر و فرزند گذشت و با کمال شهامت و فداکاری، از هرچه لازم بود، دست کشید و در همه جا یار وفادارا برادر بود و چنانچه در تاریخ می خوانیم، در چند مورد نیز جان مبارک امام سجاد(ع) را از مرگ نجات دادند.
 

از جایگاه «صبر» در ادبیات دینی نکاتی را بفرمایید. نگاه قرآن به این موضوع چگونه است؟
صبر یکی از مهم‌ترین صفات اخلاقی انسان است و هیچ یکی از فضایل آدمی به این اندازه مورد تاکید نبوده است. صبر در لغت به معنای حبس و نگهداری است و در اصطلاح به معنای ثبات و آرامش نفس در سختی‌ها و بلایاست، صبر به عبارت دیگر مقاومت در برابر سختی‌ها و حفظ تاب و قرار است.
در مورد ارزش و جایگاه والای صبر این نکته کافی است که بیش از 100 آیه از قرآن از واژه صبر مشتق شده است و خداوند در قرآن برای صابران اجر و پاداش‌های فراوانی بشارت داده است. 

جناب آقای انفرادی، علاقه مندیم از موضوع صبر در تعالیم و آموزه‌های امام رضا(ع) هم بیشتر بدانیم. 
صبر و بردباری در تعالیم رضوی یکی از ویژگی‌های انسان‌های برجسته به شمار می‌رود و امام رضا(ع) در احادیث متعدد، افراد و جامعه را به داشتن صبر رهنمون می‌کردند، روایات ایشان پیرامون صبر، بستری مناسب برای تعالی روح و فکر انسان مهیا می کند. روایاتی همچون: «بهترین طاعت خداوند صبر و رضاست»، «هر کس در راه خدا صبر پیشه کند خداوند بهتر از آنچه از دست داده به او خواهد بخشید» و«شکیبایی بر بلا زیبا و پسندیده است.»
کما اینکه عالم آل محمد(ص) در رفتار و سیره خودشان نیز در برابر ناملایمات صبری جمیل داشتند؛ صبر ایشان در قبال وقایع پس از شهادت پدر بزرگوارشان امام کاظم(ع)، صبر و شکیبایی در هجرت اجباری از مدینه تا مرو و سختی‌های ایجاد شده در دستگاه عباسیان و... نمونه‌هایی از بردباری امام رضا(ع) در برابر حوادث و وقایع ناگوار است.