بررسی کنشگری‌های سیاسی و اقدامات شهید مدرس(ره) در مواجهه با رضاخان

به گزارش آستان نیوز، در این همایش که صبح امروز 10 آذر ماه در سالن همایش‌های مرکز نمایشگاه های آستان قدس رضوی برگزار شد، دکتر محمد حسن رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان اینکه برای بررسی یک رفتار سیاسی باید به وضعیت همان دوران توجه داشت، گفت: بعد از مشروطه اتفاقاتی مثل اعدام شیخ فضل‌الله نوری رخ داد که از یک سو موجب شکاف بین روحانیت و دولتمردان شد و از طرفی دولت جدید هم گوش شنوایی برای انتقادات علما و مخالفان نداشتند. 
وی افزود: در این شرایط جامعه با فضایی غیر دینی که بر مطبوعات حاکم بود مواجه شد و توهین به مقدسات رواج پیدا کرد و همین امر موجب ایجاد شکاف‌هایی عمیق‌تر شد. 
رجبی با اشاره به اینکه از زمان فتح تهران توسط روس‌ها تا زمان روی کار آمدن رضاخان، ٣۵ دولت در ایران شکل گرفت و دوام نیاورد، ادامه داد: در این دوران وقایعی چون جنگ جهانی اول، جنبش‌هایی همچون نهضت میهنی دلیران تنگستان که در نتیجه فتاوای علما در مقابله با انگلیسی‌ها بود و همچنین نهضت جنگل در شمال ایران که مقابله‌ بزرگی با انگلیسی‌ها بود، شکل گرفت. 
این پژوهشگر تاریخ مطرح کرد: اما با شکست آلمان و عثمانی در جنگ جهانی اول، انگلیس قدرت زیادی پیدا کرد و در کشورهای زیادی مثل ایران نفوذ و تسلط یافت که به کودتای رضاخان در سوم اسفند سال ١٢٩٩ ختم شد.
رجبی دوانی ادامه داد: با روی کار آمدن رضاخان، آیت الله مدرس با آگاهی از اهداف او مبنی بر حذف دین از قانون اساسی به مخالفت برخاست. البته رضاخان هم مخالفان را تهدید و تطمیع و افرادی همچون میرزای عشقی و ملک الشعرای بهار را ترور و افرادی چون آيت الله مدرس را نیز تبعید کرد.

وی با اشاره به برخی اشتباهات شهید مدرس نیز گفت: طبق قانون، ۵ عالم طراز اول و مجتهد برای نظارت بر مصوبات مجلس شورای ملی باید انتخاب می‌شدند که با انصراف بسیاری از افراد فقط دو نفر از جمله شهید مدرس وارد مجلس شدند که همین امر زمینه‌سازی شد تا جایگاه نظارت به نمایندگی تقلیل پیدا کند، در صورتی‌که اگر شهید مدرس برای تشکیل آن شورای ۵ نفره تلاش می‌کرد و آن شورا شکل می‌گرفت، می‌توانست نقش پررنگ‌تری در حل مشکلات کشور داشته باشد که در این باره امام خمینی (ره) هم مواردی را خطاب به شهید مدرس متذکر شد.

رجبی اضافه کرد: مهاجرت آیت الله مدرس به ترکیه نیز در زمان جنگ جهانی و حمایت از اعتبار نامه نصرت الدوله که حامی قرارداد ١٩١٩ بود هم از دیگر اقدامات وی بود که می‌توانست انجام نگیرد.