تاملی در واگویه‌ها و دلتنگی‌های امام رضا(ع) در ماتم ام ابیها(س)

به گزارش آستان نیوز، به مناست سالروز شهادت جانسوز این بانوی بزرگوار با مرتضی انفرادی، پژوهشگر گروه اعتاب مقدس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در خصوص جایگاه رفیع ام الائمه فاطمه زهرا(س) نزد حضرت عالم آل محمد(ص) گفت وگو کردیم که با هم مرور می کنیم.
 

جناب آقای انفرادی، در آستانه شهادت ام الائمه(ع) در ابتدا، علاقه مندیم در مورد منزلت حضرت زهرا(س) نکاتی را بیان بفرمایید.

حضرت فاطمه زهرا(س) برترین بانوی دو جهان دارای منزلتی است که هیچ شخصی را نمی‌توان در مرتبه ایشان تصور کرد. ایشان دخت نبی مکرم اسلام(ص) همسر امیرالمومنین علی(ع) و مادر تمام ائمه معصومین(ع) هستند، از این رو تمام حضرات معصومین علاقه‌ وصف ناپذیری نسبت به این بانوی مکرم داشتند و احترام ویژه‌ای برای ایشان قائل بودند و در مناسبت های مختلف با تکریم و احترام از آن حضرت یاد می‌کردند.
 

از حضرت زهرا(س) در بیان و کلام معصومین(ع) چه مواردی شاخص است؟

در منابع روایی و تاریخی در مورد این حضرت از معصومین(ع) نکات بسیاری مطرح شده است. برای نمونه در کلام پیامبر(ص) عباراتی همچون «فداها ابوها» پدر به فدایش باد و یا «سیده النساءالعالمین» ذکر شده و نیز از ایشان به عنوان پاره تن پیامبر(ص) در احادیث یاد شده است.
همچنین حضرت علی(ع) در خطبه 202 نهج البلاغه در داغ شهادت و جدایی از همدم و همسرشان زمزمه می‌کنند و غریبانه چند نکته را یادآور می‌شوند که ابتدا مرقد مطهر این حضرت نزدیک مرقد رسول خداست و زود ملحق شدن حضرت زهرا(س)  به پدرشان را بیان می‌دارند.
در ادامه این خطبه سختی صبر و شکیبایی در فراق آن یار سفر کرده را متذکر می شوند و همچنین حزن همیشگی و اندوه جاودانه را در غم شهادت حضرت زهرا(س) یادآور می‌شوند و نکاتی دیگر از این دست که به صورت مفصل‌تر در این خطبه ذکر شده است و به همین ترتیب سایر ائمه نیز شکوه و منزلت مادرشان را در منابع متعدد بیان فرموده‌اند.
 

جناب انفرادی روایت پاره تن پیامبر(ص)، آیا تنها در مورد حضرت زهرا(س) آمده است؟

پیامبر(ص) از بین معصومین(ع) 2 نفر را به عنوان پاره تن خود معرفی کرده‌اند نفر اول وجود مقدس حضرت زهرا(س) که در روایتی پیامبر ایشان را «بضعه منی» دانسته‌اند و نفر دوم هم در کلام گهربار رسول اکرم وجود نازنین امام رضا(ع) است که با عبارت «ستدفن بضعه منی» در منابع آمده است و از این رو ارتباط عجیبی بین این مادر و فرزند در کلام نبی مکرم اسلام(ص) وجود دارد.
 

حضرت علی ابن موسی الرضا،عالم آل محمد(ع) چه اشاراتی در مورد مادرشان حضرت فاطمه زهرا(س) بیان فرموده‌اند؟

امام مهربانی‌ها روایات متعددی برای توصیف مادرشان داشته‌اند به عنوان نمونه ایشان در روایتی می‌فرمایند: هرگاه پیامبر(ص) دلتنگ عطر بهشتی می‌شدند و اشتیاق بوی بهشت را داشتند، دخترشان حضرت زهرا(س) را می بوئیدند.
همچنین در حدیث دیگری ازدواج و پیوند بین امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) را پیوندی آسمانی و به دستور خدا دانسته اند. در واقع امام رضا(ع) شان نزول آیات و سوره‌های متعددی از قرآن را در وصف مقام و منزلت حضرت صدیقه کبری(س) برشمرده‌اند.
 

لطفا در ادامه به چگونگی گرامیداشت یاد و خاطره مادر در سیره امام رضا(ع) نیز اشاره بفرمایید.

امام رضا(ع) در مناسبت‌های مختلف به ذکر ویژگی‌ها و تبیین جایگاه حضرت زهرا(س) اهتمام داشتند. چنانکه در احادیث متعدد منزلت مادرشان را یادآوری می‌کردند و حتی این تکریم مقام حضرت زهرا(س) در خانواده امام رضا(ع) به گونه‌ای بود که در تاریخ آمده است، فرزند امام رضا(ع) حضرت جوادالائمه(ع) هر روز به مسجدالنبی می‌رفتند و پس از سلام و صلوات بر پیامبر(ص) به خانه مادرشان حضرت زهرا(س) وارد می‌شدند و با نهایت خضوع در داخل خانه به عبادت و دعا و راز و نیاز به مدت طولانی مشغول بودند.
 

لطفا به روایات امام رضا(ع) که نشانگر دلبستگی عاطفی به حضرت فاطمه زهرا(س) است، نیز اشاره کنید.
روایتی از امام رضا(ع) نقل شده است که شاید ترجمه عرف  و عمومی آن همین عبارت «مادر خوبی داشتیم» باشد، ایشان در مورد سوالاتی که از وقایع پس از رحلت رسول خدا(ص) پرسیده بودند، پاسخ فرمودند: «کانت لنا ام صالحه»  این عبارت معنایی ژرف و عمیق و درعین حال جانگداز وسوزناکی دارد که از بیانی عاطفی و از دلتنگی امام رضا(ع) برای مادرشان حضرت زهرا(س) حکایت می کند.
 

به عنوان سوال پایانی همه می‌دانیم که مرقد شریف حضرت زهرا(س) مخفی و پنهان است در این مورد آیا روایتی از امام رضا(ع) وجود دارد؟

در مورد محل مرقد حضرت فاطمه زهرا(س) بین محدثین و مورخین اقوال گوناگونی وجود دارد اما روایتی از حضرت رضا(ع) در کتاب «الکافی» وجود دارد که امام رضا(ع) در پاسخ به سوال احمدبن محمد بزنطی در این مورد فرمودند: حضرت فاطمه زهرا(س) در خانه‌اش به خاک سپرده شد و پس از توسعه مسجدالنبی مرقد مطهرشان داخل مسجد قرار گرفت.
این نظریه را بسیاری از محققین و بزرگان پذیرفته‌اند چنانکه علامه مجلسی این روایت را صحیح‌ترین روایت و نظر در مورد مرقد شریف حضرت زهرا(س) می‌داند.