کارگاه «فرااخلاق» برگزار شد

به گزارش آستان نیوز، حجت الاسلام و المسلمین سید علی طالقانی، استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این کارگاه به تبیین موضوع «مفاهیم اخلاقی در کلام اسلامی» پرداخت و عنوان کرد: مباحث اخلاقی جایگاه ویژه‌ای در کلام سنتی ما دارد و مبتنی بر دیدگاه های خاصی در حوزه فرااخلاق است.
وی ابراز کرد: بسیاری از متکلمان مسلمان، هنگام بحث از افعال الهی، به بررسیِ چیستی حُسن و قُبح اخلاقی پرداخته اند. در این میان، عموم متکلمان معتزله و امامیه، تلاش کرده اند حسن و قبح اخلاقی را بر اساس مفاهیمی دیگر که به زعم آن ها دست کم پایه ای تر بوده است، تعریف کنند. 
حجت الاسلام طالقانی ادامه داد: پرتکرارترین تعاریف حَسن و قبیح در آثار معتزله و امامیه را می توان به سه گروه کلی تعاریف سلبی، تعاریف ایجابی و تعاریفِ مشتمل بر عناصر ثواب یا عقاب الاهی تقسیم کرد،  در «تعاریف سلبی» حَسَن با استفاده از ادات سلب تعریف می شود اما در تعاریف ایجابی چنین نیست. 
وی گفت: بررسیِ تحولات تاریخیِ تعاریف معتزله و امامیه نشان می دهد که خواجه نصیرالدین طوسی در این زمینه از سه جهت نقطه عطف است. نخست اینکه متکلمان پیش از وی، به جز ابوالصلاح حلبی، حَسن و قبیح را به نحو سلبی تعریف کرده اند، درحالی که بیشتر متکلمان پس از خواجه نصیرالدین، از تعاریف سلبی روی گردانده، برای ارائه تعریف ایجابی یا تعریف مشتمل بر ثواب و عقاب کوشیده اند. دوم اینکه در میان معتزله و امامیه، خواجه نصیرالدین نخستین متکلمی است که در یکی از تعاریف خود، از عناصر ثواب یا عقاب الهی استفاده کرده است، و این تعریف زمینه ساز اختلاف نظری جدید میان متکلمان پس از وی شده است. 
عضو هیئت علمی پژوهشکده فلسفه تحلیلی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نیز در ادامه این جلسه به تبیین موضوع «سرزنش، اتساع دامنه و قواعد عقلی حجیت» پرداخت.
محمود مروارید با اشاره به نسبت قطع به «حجيت» عنوان کرد: از نگاه شهید صدر ارتباط مفهوم حجیت با  عقلانیت به سه معنای «حجيت منطقی»، «حجيت تكوينی»، «تعذير و تنجيز» است. 
وی افزود: حجيت به معنای هنجاری در سه حوزه روابط ميان مولی و عبد، امور اخلاقی و فراتر از امور اخلاقی به کار می رود که در دو حوزه نخست حجیت معنای یکسانی دارد که به استحقاق سرزنش يا وجوب عقلی فعلي و عدم استحقاق سرزنش يا عدم وجوب عقلي فعلي باز مي‌گردد ولی در حوزه سوم، حجيت به عقلانيت عملي ناظر به روش باز مي‌گردد.