تصویر جلد باید گویای محتوا، دارای ارزش‌های هنری و خلاقانه باشد

مهدی بادیه پیما اکنون سال‌هاست در کسوت طراح و تصویرگر کتاب مشغول به فعالیت است که به تازگی طراحی جلد کتاب او «من و آقای همسایه» در جمع سه اثر برگزیده بخش اجزای کتاب پنجمین دوسالانه هنر چاپ و طراحی کتاب نشان «شیرازه» قرار گرفت و عنوان برترین طراحی گرافیک جلد کتاب را در این جشنواره به خود اختصاص داد.
رمان«من و آقای همسایه» به نویسندگی علیرضا متولی، روایت داستانی با مسئله توسل و شبهات دینی است که از سوی به‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی) سال گذشته منتشر و راهی بازار نشر شده است و در همین سال نیز در بیستمین دورۀ جایزه قلم زرین به عنوان اثر برگزیده در حوزۀ داستان کودک ‌و نوجوان معرفی شده است.
 به بهانه برگزیده شدن کتاب «من و آقای همسایه» در بخش طراحی گرافیک جلد کتاب پنجمین دوسالانه هنر چاپ و طراحی کتاب نشان «شیرازه» با مهدی بادیه پیما طراح جلد کتاب به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
 

جناب آقای بادیه پیما چه شد که به سمت طراحی کتاب رفتید؟

 از سال 1387 ، ابتدا کارهای گرافیکی را انجام می‌دادم و از همان ابتدا درگیر طراحی جلد نشریه و کتاب‌های مجموعه فرهنگی «مجله راه» بودم. همزمان با فعالیت گرافیکی، مجموعه کارهای تصویرسازی هم انجام می‌دادم. از همان ابتدای فعالیت حرفه‌ای خودم در این زمینه به دلیل‌ علاقه‌ام‌ به‌ کتاب‌ با مفهوم کتاب و چاپ، طرح جلد و گرافیک درگیر بوده‌ام. بعد از مدتی فعالیت گرافیکی به سمت گرافیک شهری، هنر محیطی و نقاشی دیواری و زیباسازی شهری رفتم و در زمینه زیباسازی شهر نیز کارهایی را انجام دادم. در حال حاضر که به شهرستان جهرم شهر قطب آباد بازگشته‌ام بیشترین فعالیت من در زمینه تصویرگری کتاب، نقاشی و آموزش است.
 

از آن جایی که جلد هر کتاب ویترین آن محسوب می‌شود جایی که نگاه مخاطب را به سمت خود جذب می‌کند و باعث می‌شود مخاطب آن کتاب را در دست بگیرد،  آیا شما در طراحی جلد کتاب شیوه‌‌ خاصی دارید ؟

من‌ در تمام‌ کارهایم‌ سعی‌ می‌‌کنم‌ و یا این‌ سعی را داشته‌ام‌ که‌ به‌ محتوا بپردازم. یعنی‌ فرم‌های‌ در خور متن و محتوای هر موضوعی را پیدا کنم. در حقیقت‌ مضمون،‌ اصل‌ اول‌ است‌ که‌ راهبر من‌ می‌‌شود برای‌ پیدا کردن‌ فرم.
 

برخی معتقدند که طراحی جلد کتاب یک اثر هنری نیست؛ بلکه یک عنصر فرهنگ ساز است، نگاه شما در طراحی جلد کتاب آیا نگاه هنری است یا جذب مخاطب؟

طراحی جلد و یا هر مقوله دیگری که نهایتا منجر به ساختن تصویر می‌شود، لاجرم مقوله‌ای هنری است؛ چون چینش عناصر تصویری در کنار هم نیاز به سواد بصری و شناخت عناصر تصویری دارد و یک بخش از کارهای هنری دیده شدن و مخاطب آن اثر هست. برای طراحی جلد که دارای ابعاد مختلف هست کار هنری دشوارتر است؛ چون باید فاکتور های مختلفی همچون فروش، دیده شدن، جذب مخاطب، معرفی متن کتاب، نو آوری و... همزمان در نظر گرفته شود.
 

 چه عواملی در رشد طراحی کتاب موثر هستند؟
ارتباط با نویسنده کتاب برای ساختن تصویری مناسب‌تر و دقیق‌تر در راستای محتوا و متن کتاب بسیار ضروری است و تعامل تصویرگر و نویسنده منجر به تولید طرح جلدی می‌شود که ترکیبی از تخیلات تصويرگر و نویسنده است.
 

از آن جایی که طراحی روی جلد کتاب، معرف ارزش‌های کیفی محتوای کتاب نیز هست به این معنا که باید به شیوه ای طراحی شود که چگونگی و چند و چون فضای کتاب را به ببینده و خواننده منتقل کند، شما در طراحی کتاب «من و آقای همسایه» چه نکاتی را رعایت کردید که طراحی جلد شما جذاب‌تر باشد؟
 برای تصویرسازی جلد کتاب «من و آقای همسايه» چند نکته لازم و ضروری را در نظر گرفته‌ام. اولین نکته، توجه دقیق به متن و محتوای داستان کتاب است. اینکه در این داستان چه چیزی روایت می‌شود. شخصیت اول داستان یا قهرمان داستان چه شخصی است و دارای چه ویژگی‌های شخصیتی است. به طور مثال کتاب «من و آقای همسایه» داستان دختری هفده‌ساله به نام افسانه است و در طراحی جلد کتاب سعی شده تصاویر، گویای برخی از ویژگی‌های او باشد. دوم توجه به لایه‌ای عمیق‌تر از محتوای کتاب است و نکته سوم توجه به مخاطب کتاب است، اینکه که «کتاب من و آقای همسایه» برای چه گروه سنی و یا حتی جنسیتی مناسب است  و در آخر نیز سعی کردم تصویر گویای محتوای دقیقی از داستان باشد و ویژگی‌ها و ارزش‌های هنری و خلاقانه هم باشد.
 

 از آن جایی که کتاب «من و آقای همسایه» یک رمان دینی است، آیا برای طراحی جلد آن با سایر آثار تفاوتی قائل شدید؟ 

طراحی جلد کتاب‌های مذهبی هم مثل دیگر کتاب‌ها برای مخاطب عام طراحی می‌شود و ویژگی هایی که در نظر گرفته می‌شود، همچون دیگر کتاب‌هاست. فقط نکته‌ای که در نظر گرفته می‌شود، این است که تصویر جلد، معرف محتوای مذهبی کتاب نیز باشد؛ همانطور که باید معرف دیگر ویژگی‌های داخل کتاب نیز باشد.
 

کسب موفقیت در پنجمین دوسالانه هنر چاپ و طراحی کتاب نشان «شیرازه» یکی از افتخارات طراحی جلد «من و آقای همسایه» است به نظر شما چه عواملی در طراحی جلد این کتاب سبب این افتخار آفرینی شد؟ 
طرح جلد کتاب «من و آقای همسایه»، طرحی موفق از چند نظر است. یکی از عوامل موفقیت طراحی جلد این کتاب تناسب و هماهنگی آن با متن و محتوای عمیق کتاب است به طول مثال در جلد کتاب «من و آقای همسایه» تصویری از دختری آمده که داستان در مورد شخصیت این دختر و نیمه پنهان اوست. این شخصیت در فضایی بهشت گونه و در لابه لای شاخ و برگ‌های تاریک قرار گرفته است، فضای رنگی و ترکیب‌بندی تصویرسازی کتاب باعث شده طرح روی جلد جذاب و گویا باشد. دقت در اجرای تکنیک تصویرسازی، توجه به جزئيات تصویر، هماهنگی عنوان کتاب با تصویر روی جلد، اندازه دقیق شخصیت و چهره‌ او در روی جلد با سایز و در نهایت چاپ جذاب با یو وی موضعی که برخی برگ‌ها برجسته شده‌اند، مجموع این عوامل کمک به بهتر دیده شدن تصویر روی جلد کرده است.
 

به نظر شما برگزاری جشنواره شیرازه به چه میزان در رشد آثار در حوزه ادبیات موثر است؟
جشنواره فضایی را فراهم می‌کند که آثار تولیدی در صنعت چاپ و نشر کتاب بهتر معرفی و شناخته شوند. این جشنواره کمک به معرفی و جهت دهی ساخت و تولید کتاب با کیفیتی متفاوت و بهتر می‌کند و با الگو و نمونه معرفی کردن برخی آثار، مسیر تولیدات چاپی را حمایت می‌کند و باعث جمع بندی و بررسی دوره‌ای و هر دوسال یکبار، تولیدات بخش چاپ و نشر می‌شود.
گفت وگو: وجیهه تقی زاده