انقلاب اسلامی و تاثیر آن در تحولات موزه های آستان قدس رضوی/ اختصاص 77هزار متر مربع فضا به ساختمان جدید موزه رضوی

به گزارش آستان نیوز، موزه‌های آستان قدس رضوی به عنوان یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است. آثار تاریخی ساخته شده یا وقف شده برای حرم مطهر پس از استفاده، طی سده‏های گذشته در خزانه آن نگه‏داری می‏شده است که مکان این مجموعه میراث فرهنگی و تمدنی اسلام پس از انقلاب تحولات گسترده‌ای را شاهد بوده است.
 

86 سال قدمت موزه رضوی

در بازه زمانی سال‌های 1304ـ 1314ش با ايجاد نظم در همه امور آستان قدس رضوی از جمله اموال فرهنگی و تاریخی، دفتري جدید براي ثبت و ضبط اشياء تهيه شد و در همين زمان ايدة تأسيس موزه‌‏ای براي حفظ، نگهداري و نمايش آثار به جا مانده از دوره‌های تاریخی گذشته درآستان قدس رضوي مطرح شد.
در سال‌های 1314 ـ 1320ش ضمن تصميم‏گیری برای ساخت بنایی برای موزه تعدادی از اشیا انتخاب ‏شد و در سال 1315 شمسي اتاق‏های فوقاني شمال غربي صحن نو (آزادي) و جنوب شرقي صحن كهنه (انقلاب اسلامي) كه به يكديگر متصل بوده به خزانه و محل نگهداري اشیاء اختصاص یافت. 
دفتر یادداشت مراجعان نشان می‏دهد که این مجموعه از سال 1316 تا 1321 شمسی مورد بازدید بسیاری از فرهیختگان و مقامات ایرانی و مستشرقین خارجی قرار گرفته است. 
 

افتتاح اولین ساختمان موزه با یک هزار متر زیربنا قبل از انقلاب

ساختمان موزه در قطعه زميني به مساحت 5700 مترمربع در محل پشت ديوار جنوبي مدرسة علينقي ميرزا و صحن نو (آزادی) در مشرق مسجد گوهرشاد، كنار مقبره شيخ بهاءالدین محمد (شیخ بهايي)، در سه طبقه به زيربناي 1034 مترمربع ساخته شد. 
زير زمين براي مخزن و طبقات همكف و اول به موزه اختصاص يافت. پس از پايان عمليات ساختماني سرانجام در 22 دی 1324 اولين بنای موزه آستان قدس رضوي افتتاح شد.                   
همزمان با ساخت بناي موزه اقدامات گسترده‌اي براي انتخاب و مستندسازي اشیایی كه قرار بود به معرض نمايش درآيد انجام گرفت. ابتدا تعداد 189 شيء از خزانه و آثار حرم مطهر رضوی انتخاب شد و به ترتيب دوره تاريخي به نمايش درآمدند. 
ساختمان موزه تا حدود سال 1350 شمسي در همين مكان قرار داشت، اما از اين سال به بعد به علت تغيير فضاهاي وابسته به حرم مطهر رضوی و تخريب اين ساختمان اشياء به محل جديد، واقع در ضلع جنوب شرقي صحن موزه منتقل شد تا ساختمان موزه مركزي ساخته و آماده بهره‌برداري شود. 
عمليات ساخت و تجهيز ساختمان موزه و كتابخانه و خزانه در سال 1356 خاتمه يافت كه به علت وجود مشكلات فني و عدم رفع نقائص آماده بازديد عموم نشد.
 

توسعه فضای موزه ها به 18 هزار متر مربع بعد از انقلاب

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با رویکرد توسعه امور فرهنگی در آستان قدس رضوی و با هدف تکریم واقفان و گسترش سنت حسنه وقف، موزه آستان قدس رضوی توسعه چشمگیری پیدا می کند.
 در حال حاضر موزه‏های آستان قدس در 5ساختمان جداگانه با 16 گنجینه تخصصی شامل آثار تاریخی حرم مطهر و میراث آستان قدس رضوی، اشیای وقف و اهدا شده، همچنین اشیای خریداری شده برای تکمیل مجموعه‌ها در فضایی به مساحت حدود 18 هزار متر مربع، حدود 9 هزار شیء در معرض دید علاقمندان به آثار تاریخی و فرهنگی و زائران و مجاوران حضرت رضا علیه السلام قرار داده است و با بیش از یک میلیون بازدید کننده در شمار پر بازدیدکننده ترین موزه کشور با فاصله زیاد قرار گرفته است.
ساختمان شماره یک شامل موزه قرآن، موزه هدایای مقام معظم رهبری و تالار آثار استاد فرشچیان، ساختمان شماره دو شامل موزه مرکزی با 10 گنجینه، ساختمان سوم در بردارنده موزه فرش، ساختمان چهارم موزه مردم شناسی یا حمام مهدی قلی بیگ و ساختمان پنجم بنای تاریخی مقبره امیر شاه ملک یا مسجد 72 تن مجموعه ساختمان های موزه های آستان قدس رضوی را شامل می شود.
 

اختصاص 77 هزار متر مربع فضا به ساختمان جدید موزه

توسعه موقوفات و مطالبات واقفان و مخاطبان از یک طرف و تحول در دیدگاه های موزه داری در هزاره جدید از طرف دیگر موجب شده است که مدیران عالیِ آستان قدس رضوی هریک به نحو مقتضی بر توسعه موزه‏ها و تحول بنیادین در ارائه این آثار به جامعه مخاطبان تأکید کنند.
در همین راستا موضوع توسعه موزه های آستان قدس رضوی به عنوان امری ضروری و متناسب با نیاز جامعه در دستورکار قرار گرفته است. 
پس از مطالعات لازم فضایی در بین باب الرضا و باب الکاظم علیهم السلام برای ساخت موزه جامع آستان قدس رضوی در نظر گرفته شد. این موزه در فضایی به مساحت 63 هزار متر مربع در پنج طبقه در دست ساخت است.