راهیانِ نور، سفری از جنسِ زیارت

در نسبتی که میان خود و امام به رفتار در می آوریم. دنیا، سیاحت دارد، توریسم دارد، گردشگری را در گونه های مختلف تعریف و کاربرد های آن را احصا می کند. ما- اما- در هندسه پیش گفته، «زیارت» داریم. فراتر از گردشگری و هر اسم دیگری که بخواهند برای این «ابرصنعت» تعریف کنند. در وجه صنعتی آن، همه متر و معیارها، اقتصادی می شود. داد و ستد ها در ترازویی شکل می گیرد که سود و زیان را به ریال و دلار می سنجند. اما در زیارت، قاعده متفاوت می شود. ترازو هم به تراز معرفت، تنظیم می گردد. 

اینجا ما با سه ضلعی «مزار» و «مزور» و «زائر» مواجهیم. مزار، سنگِ نشان است که راه می نماید. مزور، حضرت کریمی است که عطایش لاینقطع است. زائر می آید، توش بر می گیرد و توشه می افزاید و به سفیر زیارت ارتقاء می یابد. این رابطه و آن تفاوت، در حوزه گردشگری جنگ هم تصویری روشن دارد. این گونه گردشگری که تقریبا بعد از جنگ جهانی دوم، اول زمزمه شد، به طرح ارتقا یافت و به اجرا در آمد. 

در آغاز، هدفی جز رونق دوباره مناطق جنگ زده و بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق نداشت. با همین نگاه، هدف گذاری شد اما پیوست های دیگر خورد چون وجهه تاریخی و بازنمایی چهره زشت جنگ. همچنین نگاه این بود که گردشگران تا با تماشای فجایع انسانی عواطف بشردوستانه و جنگ ستیزی و کمک به همنوع را در آنها بیدار کند. 

کارکردهای اجتماعی و انسانی قابل احترامی هم دارد این ژانر توریسم اما به قول برخی، «گردشگری جنگ با تمام بهره ای که نصیب دولت ها می کند، چیز زیادی برای گردشگران ندارد. اما همین شاخه توریسم وقتی به مرزهای ایران می رسد، رنگ و بوی دیگری می گیرد. انگار ذرات خاک، زبان می شوند برای گفتن. لحظات، کلمه می شوند برای بر جان نشستن. می شود زیارت. گردشگران که اینجا «راهیانِ نور» نام می گیرند، یک دفعه در فضایی روحانی و جان بخش قرار می گیرند که فقط در زیارت تجربه کرده اند. 

مفاهیم متعالی چون شهید و شهادت و ایثار و جوانمردی و حماسه و معنویت، به خطوط روشنی تبدیل می شود. خط هایی که چون به نگاه راهیان نور می آید جان شان را روشنایی پر برکت می بخشد. زائران جبهه ها مثل خود رزمندگان، تحت تاثیر فضایی قرار می گیرند که بیشترین قرابت را به حرم دارد. حق هم همین است. بچه های ما، با رخصتِ جهاد از امام رضا(ع) راهی جبهه می شدند. معرکه ای که با کربلا تعریف می شد. همان وجه غیریت سازی که غیرتمندانه تفاوت جهاد را با جنگ به قرائت جهانیان، نشان می داد. 

این جاست که سفر به مناطق عملیاتی در شکوه زیارت تعریف می شود با افق های بلندی که به روی انسان باز می گردد. چهارچوبه ای که در این سفر، شکل می گیرد، از جنس زیارت است. فراتر از هر نوع سفر و سیاحت و گردشگری. 

در دیگر سفرها، دیدن اگر مکرر شود، ملال می افزاید. اینجا، اما به هر تکرار با جلوه های تازه از معرفت مواجه می شویم. با توشه ای که در افزایش مدام خود، انسان را به سوی بهتر شدن هدایت می کند. باری، ما با زیارت، زندگی را معنایی نوشونده می بخشیم. با «راهیانِ نور»، جلوه ای تازه از زیارت را نیکو تجربه می کنیم. ما ملتِ امام رضائیم و گستره حیات را با این تعریف زندگی می کنیم.

یادداشت: غلامرضا بنی اسدی