اشتغال‌زایی، خودکفایی و الگوسازی آستان قدس رضوی در صنعت کشاورزی

به گزارش آستان نیوز، آستان قدس رضوی در سال‌های اخیر در حوزه امنیت غذایی اقدامات اثرگذاری داشته و با رویکرد ایجاد زنجیره‌های تولید و تامین محصولات کشاورزی، به دنبال کمک به خودکفایی کشور در بخش‌های مختلف کشاورزی و صنعت است بوده است.
برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های حوزه کشاورزی آستان قدس رضوی در سالی که گذشت، در حاشیه نمایشگاه رواق خدمت در استودیوی شمس تی‌وی با سید مهدی موسوی، مدیرعامل شرکت کشاورزی رضوی گفتگویی صورت گرفته که در ادامه می‌خوانیم.
 

آستان قدس رضوی با چه رویکردی به حوزه کشاورزی ورود کرده است؟
از جمله موقوفاتی که طی سالیان گذشته توسط نیک‌اندیشان وقف این آستان مقدس شده است و در واقع بیشترین موقوفات را هم به خود اختصاص می‌دهد، در حوزه زمین و اراضی کشاورزی با کاربری زراعی قرار دارد، از همین رو یکی از سیاست‌های آستان قدس رضوی و ماموریت‌های شرکت کشاورزی رضوی در این خصوص، احیاء موقوفات در حوزه کشاورزی است. 
 

این شرکت در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی که آستان قدس رضوی بر عهده دارد چه رسالتی را دنبال می‌کند؟
الگوهای باغی و همچنین الگوی ترویجی که این شرکت در انتخاب ارقام و آزمایش و خطاهایی که در کشت محصولات دنبال می‌کند، می‌تواند در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی به کشاورزان و جوامع کارگری کمک شایانی کند. در واقع شرکت کشاورزی رضوی با استفاده از الگوهای علمی، علاوه‌بر آشنایی کشاورزان با آخرین یافته‌ها و دستاوردهای روز صنعت کشاورزی، در اشتغالزایی غیرمستقیم و استفاده از نیروی بومی در روستاهای اطراف موقوفات در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود، به سهم خود نقش قابل توجهی را داشته است.
 

این شرکت چند هکتار زمین در اختیار دارد و توانسته برای چند نفر اشتغال ایجاد کند؟
شرکت کشاورزی رضوی از ادغام 9 کشت و صنعت مختلف در 4 استان شرقی کشور از جمله سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و جنوبی تشکیل شده است. این شرکت 45 هزار هکتار اراضی موقوفه را که بیشتر آن‌ها باغات و زمین‌های زراعی در استان خراسان رضوی است، در اختیار دارد، موقوفاتی که سود و عواید حاصل از آن‌ها در راستای نیت واقفان هزینه می‌شود.
در حوزه اشتغالزایی نیز این شرکت توانسته است علاوه‌بر بکارگیری مستقیم 800 نفر به صورت مستقیم، زمینه ایجاد اشتغال 5 هزار کارگر را که از اهالی بومی همان مناطق نیز هستند، به طور غیرمستقیم در فصل‌های زراعی کاشت، داشت و برداشت فراهم کند.

 
رسالت اصلی شرکت کشاورزی رضوی در خصوص تولید محصولات استراتژیک چیست؟
آستان قدس رضوی در زمینه‌های اقتصادی رقیب بخش خصوصی نیست، از همین رو رسالت اصلی این شرکت انجام کارهای الگویی و ترویجی است؛ بدین صورت که با دریافت آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی از جوامع دانشگاهی و دانش‌بنیان کشور، نسبت به اجرای آن اقدام می‌کند که الگویی برای سایر کشاورزان هم به حساب می‌آید.
در عین حال نیز این شرکت در حوزه‌هایی که نیازمند امنیت غذایی هستیم، به کمک دولت می‌آید و ایفای نقش می‌کند.
 

لطفا به برخی از اقدامات الگویی در این شرکت اشاره می‌فرمائید؟
یکی از اقداماتی که به صورت آزمایشی و برای نخستین بار توسط شرکت کشاورزی رضوی انجام شده است، احداث باغ‌ متراکم ملک آباد است. معمولا در هر هکتار باغ سنتی حدود 900 اصله درخت کاشته می‌شود اما در الگوی باغداری متراکم، این تعداد به 4 هزار اصله درخت در هر هکتار می‌رسد. در واقع متراکم‌سازی باغات با شیوه خاص خود موجب افزایش بهره‌وری مصرف آب، اشتغالزایی و... خواهد شد. از همین رو این اقدام، الگویی برای سایر باغداران در سطح کشور خواهد بود.
این الگو علاوه‌بر باغ ملک آباد، در کشت و صنعت مزرعه نمونه نیز اجرا شده و در مجموع 50 هکتار(در بخش باغات الگویی) به کشت باغات متراکم اختصاص یافته است. خوشبختانه آستان قدس رضوی در راستای ترویج این الگو، توانسته نمونه‌های موفق را در گونه‌های گیاهی به باغداران معرفی کند.

این باغات الگویی فقط مختص مشهد است یا در سایر مناطق کشور هم اجرا شده است؟
در سالی که گذشت این شرکت با همکاری بخش خصوصی در نقطه صفر مرزی در شهرستان سرخس، نسبت به کاشت درختانی در قالب باغ‌های الگویی اقدام کرد. در همین راستا بالغ بر 300 هکتار باغ الگویی به کاشت درختانی اختصاص داد که تا کنون کاشت نشده بود. شیوه کاشت، آب دهی، نوع کود و آماده سازی زمین برای نخستین بار در این باغات انجام و الگویی برای سایر کشت‌ها شد.
این اقدام شاخص در کنار کارهای دیگر این شرکت شامل کشت 8 هزار هکتار محصول زراعی و 3 هزار هکتار باغ انجام شده است.
 

عملکرد  شرکت کشاورزی رضوی در خصوص تولید بذر چگونه است؟
با توجه به واگذاری مدیریت تنها کارخانه لینترگیری بذر پنبه شرق کشور به این شرکت، در حال حاضر آستان قدس رضوی بیش از 50 درصد بذر پنبه کشور را در دو رقم ورامین و خورشید تامین می‌کند. خوشبختانه در سال 1401 با افزایش 50 درصدی راندمان تولید پنبه، حدود سه هزار تن پنبه از مزارع این شرکت برداشت شد.
در سال گذشته سیاست جدید شرکت بر مبنای دستور تولیت آستان قدس رضوی مبنی بر افزایش همکاری با کشاورزان منطقه، به توسعه کشت مزارعه‌کاری اختصاص پیدا کرد؛ بدین صورت که با کشت مزارعه‌کاری تا حد امکان علاوه بر افزایش کمی و کیفی بهره‌وری از موقوفات، مردم و کشاورزان منطقه نیز از همجواری با زمین‌های موقوفه‎ای منتفع شوند.
در همین راستا نیز سال گذشته بیش از 700 هکتار از این اراضی به صورت مشارکتی با کشاورزان به زیر کشت محصول پنبه رفت.
 

با توجه به خشکسالی و کم آبی در سال‌های اخیر، این شرکت برای مدیریت این معظل چه اقداماتی انجام داده است؟
شرکت کشاورزی رضوی در حوزه مقابله با خشکسالی روشی نو اتخاذ کرده است که تولید گندم به روش کم نهاده، از جمله آن به‌شمار می‌رود. کشت محصول به این روش در عین حفظ بهره‌وری تولید، صرفه‌جویی قابل توجهی را هم در مصرف آب به دنبال دارد و تهدید خشکسالی را به فرصتی برای رسیدن به خودکفایی در تولید گندم و کشاورزی پایدار تبدیل کرده است.
در این کشت از ارقام کم نهاده استفاده می‌شود که به طور ذاتی دیم یا نیمه آبی است. سال گذشته کشت گندم به این روش در سطح ۳۹۰ هکتار از مزارع کشت و صنعت مزرعه نمونه، ۴۰ هکتار از اراضی کشت و صنعت سرخس و ۶۳ هکتار از زمین‌های کشت و صنعت تربت حیدریه انجام شدشد.ه است.
افزایش بهره‌وری در مصرف آب و پایداری در تولید از مهم‌ترین اهداف کشت گندم به روش کم نهاده است، با توجه به کاهش آب در دسترس کشاورزان، استفاده از آب نزولات جوی برای تولید پایدار غلات از اولویت‌های شرکت کشاورزی رضوی است.
 

در خصوص افزایش تولید چطور؟ چه اقداماتی انجام شده است؟
خوشبختانه میزان تولید در هکتار محصولات در شرکت کشاورزی رضوی از سطح کشوری بالاتر است و توانسته‌ایم با استفاده از دانش محققان ارشد کشوری برخی از الگوها را اجرا کنیم که موجب بهره‌وری در تولید شده است. در همین راستا با بهره‌گیری از سیستم‌های تحت فشار موفق به حداکثر بهره‌برداری از آب در اختیار شده‌ایم.
انتخاب بذر مناسب با توجه به اقلیم‌های خاص در شرق کشور، یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته در راستای افزایش تولید بوده است. موضوع دیگر بحث اصلاح باغات پسته است که بدین منظور با اصلاح خاک و آب و شیوه‌های آبیاری نوین درصدد هستیم، بهره‌وری تولید را در باغات پسته افزایش دهیم.
در کنار این اقدامات الگوهای زراعی و باغی نوینی نیز با کشت و کار جدیدتر در بحث گیاهان دارویی و گیاهان ارزآور مطرح است تا با آبیاری کمتر، بهره‌وری اقتصادی را ارتقاء دهیم.