روایتی از مناجات ناشنوایان در شب قدر حرم مطهر رضوی/ میهمانی سکوت و اشک

دومین شب از شب های قدر است، رواق حضرت زهرا(س) امشب نیز میزبان بزرگ ترین اجتماع ناشنوایان کشور برای قدرخوانی است و احیای شبی فرارتر از هزار ماه. بوی خوش عود با چراغ هایی که برخی خادمان در دست دارند و هر از گاه از میان جمعیت می گذرند فضا را سرشار کرده است.
ناشنوایانی که تنها یا با خانواده از راه می رسند، با تکریم خدام و تحویل بطری های آب، به مقابل جایگاه برگزاری مراسم هدایت می شوند.
برای پوشش کامل مراسم جهت آنها که دورتر از جایگاه می نشینند، نمایشگرهای بزرگی در مقابل دو بخش خانم ها و آقایان قرار دارد تا هم تصویر مراسم و مترجم زبان اشاره را ببینند و هم از زیرنویس فارسی و عربی و ترجمه سخنرانی و دعای جوشن کبیر استفاده کنند.
همینطور جمعیت است که پشت سر هم به این جمع اضافه می شود. در این میان حضور برخی زوج های جوان که معمولا یکی از آنها ناشنوا است و با صمیمت در کنار هم نشسته اند از نکات جالب توجه است. 
بازار دیده بوسی و احوالپرسی میان آنها که از سال گذشته یا مراسم قبل همدیگر را ندیده اند داغ است؛ احوالپرسی به زبان اشاره با کلی قربان صدقه رفتن و آغوش باز. در انتهای رواق بزرگ حضرت زهرا(س) بساط بازی و سرگرمی کودکان فراهم است و هیچ کس برای دویدن، خندیدن و شادمانی آنها مانعی ایجاد نمی کند.
قرار است تصاویر این مراسم بطور مستقیم از شبکه سلامت برای تمام هم وطنان ناشنوا پخش شود. گروه صدا و تصویر آخرین هماهنگی ها را انجام می دهد. عکاس ها نیز با جنب و جوش در حال آمد و شد و شکار لحظه ها هستند؛ ماموریتی که با شروع دعا و نیایش قرار است تصاویر ناب تری را به ثبت برساند.
 

فریاد «یا علی» به زبان اشاره
یکی از مترجم ها برای آماده تر شدن جمعیت جهت دعا و عزاداری، با آنها همراهی می کند. او در حالی که با زبان اشاره با آنها هم کلام می شود، با فرمی خاص تر و حرکات بیشتر دست و بدن در مقایسه با ترجمه های تلویزیونی، از شب ضربت خوردن مولا علی(ع) می گوید.
چشم ها خیره به چشم و زبان و حرکت دست و صورت او است. خوب معلوم است که تبحری خاص در آماده سازی ناشنوایان دارد.
برای دقایقی، حرف هایی به زبان اشاره می گوید و دست ها را پایین می آورد و سپس دست ها را باز می کند و به بالا می کشاند و جمعیت همراه با او فریاد «یا علی» سر می دهد؛ صدایی که مثل بیان ما نیست اما با کمی دقت می توان متوجه فریاد نام نازنین مولا علی(ع) شد. این کار چند بار دیگر پس از توضیحاتی به زبان اشاره و با خروجی فریاد «العفو»، «یا حسین» و «یا زهرا» تکرار می شود.
انگار این دل ها آماده شده است برای شبی پر از سوز و گداز و ناله. جمعیت یکدست سیاه پوش مهیای آغاز مراسم شده است. امشب و پس از اتمام دعای پرفیض جوشن کبیر، حجت الاسلام والمسلمین احمد مروی تولیت آستان قدس رضوی سخنرانی می کند و حاج محمود کریمی نیز ذکرگوی مصیبت این شب است.
 

ترجمه دعا با تمام وجود
مراسم دعا آغاز می شود. ذاکر اهل بیت فراز اول را با سوز و گداز آغاز کرده است. اللّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ يَا اللّهُ، يَا رَحْمنُ، يَا رَحِيمُ، يَا كَرِيمُ، يَامُقِيمُ، يَا عَظِيمُ، يَا قَدِيمُ، يَا عَلِيمُ، يَا حَلِيمُ، يَا حَكِيمُ، سُبْحانَكَ يَا لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، خَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ.
مترجم سخت کوش، با دقتی مثال زدنی مشغول ترجمه لفظ به لفظ دعا به زبان اشاره برای حاضران است. از حرکت آرام برخی سرها به چپ و راست می شود فهمید که به قول قدیمی ها سیم برخی ها در حال وصل شدن است.
با این حال وقتی صدایی رد و بدل نمی شود، این سوز و گداز دعا چگونه به جان آنها می نشیند و حالشان دگرگون می شود.
این استفهام را حجت الاسلام رضا اژدرمحمدی، روحانی و مترجم ناشنوایان اینگونه برایمان پاسخ می دهد: کار مترجم به دو صورت می تواند تأثیرگذار باشد؛ یکی از  نظر بصری و دیگری توانایی برای مفهوم سازی با حرکات فیزیکی است و این کار باید با نهایت مهارت و دقت باشد. اگر مترجم حال دعا و  سخنرانی را  خوب درک کند، می تواند آن را به خوبی منتقل کند و  این کار باید با  هنرمندی کامل باشد. درحقیقت همه چیز با چشم و حواس دیداری انجام می شود.
خوب که دقت می کنم، این نوع ترجمه که بسیار متفاوت و جذاب تر از ترجمه های خشک تلویزیونی است و با حرکات کامل تر دست و بدن و همچنین تاثیر بیشتر بر روی صورت مترجم انجام می شود، بیشتر و بهتر، مفاهیم دعا و عزاداری را منتقل می کند.
دعا به میانه فرازها رسیده است، حال خوب دعا را می شود در چشم هایی که به نم نشسته است فهمید. چشم هایی که در میان دَوَران سر به این سو و آن سو، در میان دست هایی رو به آسمان و میان فریاد الغوث الغوث، اتصالش را خوب می شود تشخیص داد. 
 

ترجمه خوب و حال کامل
مهدی، ناشنوایی از اصفهان است. امسال با خانواده به مشهد آمده است. او که سال قبل همه دوستان ناشنوایش را برای تماشای دعای جوشن کبیر به خانه دعوت کرده بود می گوید: پارسال برای پخش مستقیم دعا از حرم، خانه را به حسینیه تبدیل کردیم. تلویزیون خانه مان بزرگ است، پرچم هم داخل و بیرون از خانه نصب کردم و به همه ناشنوایان خبر دادم و آمدند و با هم مراسم دعای حرم را تماشا کردیم. ترجمه زبان اشاره از مراسم حرم عالی بود و همه لذت بردیم. به همه عزیزانی هم که آمده بودند افطاری دادیم. 
 

ما و همین یک مسیر
مریم هم که از ناشنوایان مشهدی است به نکته قابل تأملی اشاره کرده و می گوید: بیرون از اینجا یک ناشنوا خیلی غریبه است. اگر نبود رواق حضرت زهرا(س) و حرم امام رضا(ع) و این مراسم در اینجا برگزار نمی شد، خیلی از ما شاید آنگونه که باید و شاید با سوز دل این دعا و عزاداری بعدش آشنا نمی شدیم. شما به عنوان فردی سالم از مسجد سر کوچه محل تان تا جای جای شهر و حرم، می توانید از اعمال شب قدر استفاده کنید اما ما فقط همین مراسم را داریم و همین رواق با حضور همین مترجم ها، ناشنوایان کشور هم فقط از طریق شبکه سلامت می توانند همین برنامه را تماشا کنند. 
 

ناشنوایانِ غریب
سیدمحمدحسین عسکری هم که از مترجمان قدیمی مشهدی است اشتیاقش برای ادامه حضور و همراه با ناشنوایان را اینگونه می گوید: آنقدر تیم مترجمان مشهدی قوی عمل کرده است که هر سال پس از پایان دعا، سیل پیام های تشکر و تصاویر ناشنوایانی که زیارت حرم را از تلویزیون دیده اند به صفحات مجازی ما می رسد و خستگی را از تن ما به در می کند. 
او ادامه می دهد: متأسفانه بسیاری از شهرهای کشور هیچ تشکلی برای ناشنوایان ندارد و نمی توانند در این موارد با آنها همراهی کنند. ما از بسیاری از ناشنوایان شهرهای دیگر دعوت کرده ایم، به مشهد آمده اند و در حال تربیت نسل مترجمان زبان اشاره از میان ناشنوایان مشهدی و دیگر شهرها هستیم. 
او در پاسخ به این سئوال که چه چیزی باعث تفاوت کار مترجمان مشهدی با مترجمان تلویزیون می شود نیز می گوید: در صدا و سیما مترجم ها محدودیت هایی دارند و زبان اشاره آنها به زبان اشاره استاندارد معروف است اما ما آن محدودیت ها را نداریم و زبان اشاره ای که ما آموزش داده و اجرا می کنیم به زبان اشاره «طبیعی» معروف است و این همان زبان اشاره است که در هر جای کشور همه ناشنوایان به آن تکلم می کنند. 
فرازهای دعا رو به انتها است، دل ها انس بسیاری با دعا گرفته است. بغض های آشکار شده و بسیاری از چشم ها به سرخی رسیده است. این حال غریب بعد از ذکر مصیبت حاج محمود کریمی و مراسم قرآن به سر، سر به فلک خواهد کشید.