فضیلت زیارت بانوی کرامت

 به گزارش آستان نیوز، زیارت مرقد مطهر نبی مکرم اسلام(ص)، قبر عمویشان حمزه در اُحد و قبر مادرشان آمنه در ابواء نیز در راستای سنت تکریم زیارت و اهتمام بر آن است. آن حضرت در توصیه به زیارت قبور اولیای الهی فرمود: زوروا القبورَ فإنّها تُذَکِّرُ الموت.
اما زیارت مرقد مطهر فرزند بزرگوار امام موسی بن جعفر(ع) حضرت معصومه(س) از چه درجه ای از توصیه و اهمیت برخوردار است؟ به مناسبت میلاد با سعادت این بانوی با کرامت، با حجت‌الاسلام رضا وطن دوست، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و مدرس حوزه و دانشگاه گفت وگو کردیم که مشروح آن در ادامه می آید:
 

جناب آقای وطن دوست در ابتدا برای مخاطبان ما، از اهمیت زیارت مرقد مطهر آن حضرت در آیینه روایات بفرمایید؟

یکی از روایت‌ها این است که جماعتی از اهالی ری به محضر امام صادق(ع) رسیدند و گفتند: ما از اهالی ری هستیم که خدمت رسیدیم. امام فرمود: مرحبا به دوستان ما در شهر قم، آن‌ها دوباره گفتند: ما از اهالی ری هستیم، امام چند بار همان کلام را تکرار کرد و سپس فرمود: برای خدا حرمی در مکه است، برای رسول خدا حرمی در مدینه است، برای‌ امیرالمؤمنین حرمی در کوفه است، برای ما حرمی در شهر قم است، هر شخصی در آینده آن حرم را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود.
همچنین شیخ صدوق به نقل از علی بن ابراهیم از سعد بن سعد روایت کرده که گفت: از امام رضا(ع) دربارة زیارت فاطمه دختر موسی بن جعفر پرسیدم، او فرمود: هر که او را زیارت کند پاداشش بهشت است.
امام رضا(ع) نیز در اشاره به اهمیت زیارت قبر مطهر خواهرش فرمودند: هر که فاطمه معصومه(س) را در قم زیارت کند، مانند این است که مرا زیارت کرده باشد.
شیخ صدوق نیز روایت کرده که امام جواد(ع) دربارة زیارت قبر عمه‌اش فاطمه معصومه فرمود: پاداش کسی که قبر عمه‌ام فاطمه را زیارت کند بهشت است.
 

دلیل برخورداری حضرت فاطمة معصومه(س) از زیارتنامه مأثوره چیست؟

این حضرت در میان امام زادگان، از جمله معدود افرادی هستند که زیارتنامة مأثوره دارند و آن زیارتنامه‌ای است که برادرشان امام رضا(ع) تعلیم داده اند. سعد قمی می‌گوید: در مرو به محضر امام رضا(ع) مشرف شدم، آن حضرت از من پرسید: آیا می‌دانی ما در شهر شما قبری داریم؟ او گفت: منظورتان قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر است؟ فرمود: بلی، سپس فرمود: هر که او را در حالی که عارف به حق او باشد زیارت کند، پاداشش بهشت است.

امام رضا(ع) در این حدیث نورانی، افزون بر اینکه ثواب زیارت خواهرش را گوشزد کرده، به چگونگی زیارت نیز پرداخته است. آن حضرت در ادامه فرمود: آنگاه که به نزد قبر او رفتید در بالاسرش رو به قبله بایستید ۳۴ مرتبه تکبیر، ۳۳ مرتبه سبحان الله و ۳۳ مرتبه الحمدلله بگویید و سپس در ادامه بگویید:
السلامُ علی آدمَ صفوةِ الله، السلامُ علی نوحٍ نبیِّ الله،... السلامُ علیکَ یا محمدَ بن عبدِ الله خاتمِ النبیّین... ، السلامُ علیکِ یا بنتَ رسولِ الله، السلامُ علیکِ یا بنتَ فاطمةَ و خدیجة،... تا آخر زیارتنامه.
 

اگر بخواهیم نگاهی درون‌متنی به زیارتنامۀ حضرت فاطمه معصومه(س) داشته باشیم چه نکات برای توجه بیشتر دارد؟

همان‌طور که یادآور شد، زیارتنامه آن حضرت که مأثوره و از سوی برادرشان امام رضا(ع) تعلیم داده شده است، از نکاتی قابل توجهی برخوردار است. نخست اینکه این زیارتنامه با سلام بر پیامبرانی همچون، آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی بن مریم و چهارده معصوم(ع) آغاز شده است. این سلام‌ها که سلام‌هایی فروتنانه است، مقدمه‌ای ارزشمند برای تقدیم سلام به محضر کریمة اهل‌البیت حضرت فاطمة معصومه است.
دومین نکته مهم این است که برخلاف دیگر پیامبران که تنها به یک سلام بسنده شده است، برای پیامبر اکرم(ص) چهار سلام آمده که هر کدام با صفتی همچون: رسول الله، خیر خلقِ الله، صفی الله و خاتم النبیین همراه شده است که حاکی از امتیاز پیامبر اسلام نسبت به دیگر انبیاست.
همچنین برخلاف دیگر زیارتنامه‌ها که سلام‌ها برای دیگران، غیابی می‌باشد و تنها برای شخص زیارت شونده به صورت خطاب ذکر شده است، ولی در این زیارتنامه سلام بر پیامبر اکرم(ص) تا امام حسن عسگری(ع) به صورت خطابی آمده است. این بدان سبب است که حرم کریمة اهل بیت(س) متعلق به تمام چهارده معصوم است و گویی اینکه پیامبر و دیگر خاندان عصمت در این حرم حضور دارند. بر این اساس، زائر حرم آن بانوی کرامت زائر حرم رسول خدا(ص)، امام علی(ع) و دیگر معصومان(ع) نیز محسوب می‌گردد. سخن امام صادق(ع) دلیل بر این واقعیت است که فرمود: خدا حرمی دارد که در مکه واقع شده... و ما خاندن نیز حرمی خواهیم داشت که در شهر قم است.
از دیگر نکات قابل توجه این است که برخلاف سلام به پیشگاه دیگر معصومان(ع) که به صورت خطاب آمده است، عرض ادب و سلام به پیشگاه حضرت حجت(عج) به صورت غایب تقدیم شده است. بی‌گمان در تغییر این اسلوب رازی نهفته است که شاید بتوان گفت که اشاره به غیبت آن حضرت دارد، یعنی او هرچند که حیّ و حاضر است اما از دیدگان ما غایب و پنهان است.
 

آخرین نکته‌ای که در این باره باید یادآور شد این است که امام رضا(ع) در فرازی از این زیارتنامه، خواهرشان را «بنت ولی الله»، «اخت ولی الله» و «عمة ولی الله» معرفی کرده اند. بی‌شک این عناوین از روی اتفاق نبوده و در آن سری نهفته است، در این باره بفرمایید؟

بله در واقع امام رضا(ع) می‌خواهند بگویند: این همان دختری است که ولی خدا موسی بن جعفر می‌خواست، دختری مانند او داشته باشد تا به وجودش افتخار کند که خود فرمود: فداها ابوها.
و نیز این همان خواهری است که حق خواهری را دربارة برادرش امام رضا(ع) تمام کرد و آن حضرت، خرسند به وجود این خواهر بی‌نظیر است، تا آنجا که خود آن حضرت، به او متوسل می‌شود و در همین زیارتنامه از او طلب شفاعت کرده و می‌فرماید: یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه.

راز «عمه ولی الله» نامیدن آن حضرت به این دلیل است که او به گونه‌ای عمل کرد که امام جواد(ع) افتخار دارد که شخصی همانند فاطمه معصومه عمه او باشد. آن حضرت در نزد پسر برادرش آنچنان بزرگ است که امام جواد(ع) در اشاره به میزان ثواب زیارت قبر او فرمود: هرکه عمه‌ام را در قم زیارت کند سزاوار است که به بهشت درآید.