راه‌اندازی مرکز دانش‌بنیان زیست‌فناوری گیاهی تا نیمه نخست سال 1402

به گزارش آستان نیوز، مهندس محمد هاشم‌زاده در نشست خبری که امروز به مناسبت روز ملی گل و گیاه با حضور اصحاب رسانه در بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: موسسه بذر و نهال رضوی در سال 1398 با رویکرد تولید بذر و نهال تاسیس شد تا علاوه‌بر توسعه فعالیت‌های مربوط به نهال در این مجموعه، به منظور کمک به تامین بذر مورد نیاز کشور و جلوگیری از واردات، به صورت جدی به این حوزه ورود کند.
او با اشاره به اهمیت تامین امنیت غذایی گفت: با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص امنیت غذایی به ویژه طی سال‌های اخیر، این مهم جز با درنظر گرفتن مولفه‌هایی همچون بذر و نهال محقق نمی‌شود.
مدیرعامل موسسه بذر و نهال رضوی ادامه داد: به دلیل اعتماد مردم به آستان قدس رضوی به عنوان مجموعه‌ای که انتفاع شخصی را درنظر نمی‌گیرد، این نهاد می‌تواند در ارائه محصولات با کیفیت به عموم و رفع نیاز کشور تاثیرگذار باشد.
 

اختصاص سالانه 250 میلیون دلار ارز برای واردات بذرهای هیبرید
او با بیان این‌که بیش از 90 درصد بذرهای هیبرید صیفی و سبزی در کشور وارداتی هستند، خاطرنشان کرد: طبق آمارهای رسمی سالانه 250 میلیون دلار و به صورت غیر رسمی سالانه حدود 450 میلیون دلار ارز صرف واردات این بذرها می‌شود.
هاشم‌زاده ادامه داد: نکته مهم دیگر این است که بیش از 50 درصد بذرهای صیفی و سبزی وارداتی در کشورهایی تولید می‌شوند که ارتباط خوبی با ایران ندارند، از همین رو ممکن است برای امنیت غذایی کشور مشکلاتی را ایجاد کنند.
او افزود: همین موضوع باعث شده است تا تولید بذرهای هیبرید صیفی و سبزی به یکی از رسالت‌های اصلی موسسه بذر و نهال رضوی تبدیل شود. تحقق این هدف نیز به دو مولفه صبر استراتژیک و سرمایه‌گذاری بالا نیاز دارد، به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های خصوصی تمایلی به ورود به این حوزه ندارند.
هاشم‌زاده با بیان این‌که برای تولید بذر هیبرید قابل رقابت با نمونه‌های وارداتی باید در لبه‌های دانش حرکت کرد، گفت: خوشبختانه در مقوله دانش و استفاده از علوم روز دنیا به دلیل بکارگیری نیروهای متخصص دانشگاهی، هیچگونه مشکلی نداریم.
 

اجرای طرح‌های تحقیقاتی برای تولید بذرهای هیبرید
او درباره مهم‌ترین طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی این موسسه از زمان تاسیس اظهار کرد: تاکنون طرح‌های متعددی درخصوص تولید بذرهای صیفی و سبزیِ محصولاتی همچون گوجه‌فرنگی، فلفل، بادمجان و خیار انجام شده است. علاوه‌براین، حدود سه سال است که این موسسه با همکاری شرکت‌های معتبر داخلی به حوزه تولید بذر ذرت ورود کرده است.
هاشم‌زاده ادامه داد: یکی از موضوعات مهم در خصوص بذر، در اختیار گرفتن لاین‌ها  است که تمام طرح‌های در دستور کار بر دستیابی به این لاین‌ها توسط موسسه متمرکز شده است تا دیگر نیازی به واردات انواع بذرهای هیبرید از خارج کشور نباشد.
هاشم‌زاده با اشاره به ارزیابی‌های صورت گرفته روی ارقام مختلف زراعی تصریح کرد: یولاف، تریتیکاله، چاودار و گندم جزء محصولاتی هستند که طرح‌های تحقیقاتی برای دستیابی به ارقام کیفی و اقتصادی با همکاری شرکت‌های آرد قدس رضوی و صنایع غذایی رضوی در حال انجام است.
او ادامه داد: علاوه‌براین، فعالیت‌های پژوهشی برای تولید بذرهای استاندارد خربزه، هندوانه و کاهو در دست اقدام است.
 

احداث کارخانه فن‌آوری و فرآوری بذر
هاشم‌زاده احداث کارخانه فن‌آوری و فرآوری بذر را یکی دیگر از پروژه‌های مهم در دستور کار این موسسه عنوان کرد و افزود: با احداث این کارخانه امکان تجهیز انواع بذر متناسب با شرایط اقلیمی مختلف کشور و پوشش‌های متنوع فراهم خواهد شد.
او ادامه داد: این پوشش‌ها علاوه‌بر افزایش استقامت و مقاومت گیاه در مقابل تنش‌های شوری و خشکی، منجر به استقرار و تکامل بهتر بذر و به تبع آن افزایش محصول از طریق بکارگیری مواد مغذی مورد نیاز گیاه، قارچ‌کش، آفت‌کش می‌شود.
هاشم‌زاده افزود: اهمیت پوشش‌دار کردن بذر به حدی است که موسسه بذر و نهال رضوی به واسطه دستیابی به این دانش توانست در سال گذشته عنوان دانش‌بنیان را بدست آورد.
او درباره برنامه‌های این موسسه برای تجاری‌سازی پوشش‌های بذر گفت: این فرایند تاکنون برای برخی از بذرهای مورد استفاده در بخش‌های کشاورزی زیرمجموعه آستان قدس رضوی انجام شده اما تجاری‌سازی آن مستلزم تجهیزات کامل با ظرفیت بالا است که با راه‌اندازی کارخانه فن‌آوری و فرآوری بذر این امر محقق خواهد شد.
هاشم‌زاده هزینه احداث، تجهیز و راه‌اندازی این کارخانه را حدود 9/2(دو ممیز نه دهم) میلیون یورو برآورد کرد و گفت: در حال حاضر به دنبال خرید تجهیزاتی هستیم که باید از خارج کشور وارد شود.
 

تامین 7 درصد بذر کشور تا سال 1405
مدیرعامل موسسه بذر و نهال رضوی گفت: بر اساس برنامه‌های صورت گرفته، هدفگذاری شده است این موسسه تا سال 1405 بتواند 7 درصد از بذر هیبرید ذرت  مورد نیاز کشور را که سالانه چیزی حدود 17 هزار تن مصرف می‌شود، تولید کند و در اختیار کشاورزان قرار دهد.
 

تولید 30 درصد نهالِ خراسان رضوی
هاشم‌زاده از تولید 30 درصد نهال استان خراسان رضوی توسط موسسه بذر و نهال رضوی خبر داد و افزود: سالانه بیش از دو میلیون نهال لیبل‌دار در خراسان تولید می‌شود که سهم این موسسه در سال 1401 حدود 600 هزار اصله نهال استاندارد و دارای لیبل بود.
او ادامه داد: این موسسه درصدد است طی دو یا سه سال آینده تعداد نهال‌های پایه بذری خود را به بیش از 900 هزار اصله در نهال در سال برساند.
 

لزوم حفظ ژرم‌پلاسم‌های کشور از طریق تولید ملی بذور هیبرید
رئیس هیئت مدیره موسسه بذر و نهال رضوی هم در این نشست اظهار کرد: وقتی صحبت از امنیت غذایی به میان می‌آید، حلقه‌های مختلفی همچون بذر و نهال، تولید، فرآوری و صنایع غذایی و... مطرح می‌شود که این موسسه در حلقه نخست این زنجیره قرار دارد.
دکتر سید حسین نعمتی گفت: در حوزه اصلاح نباتات و بذرهای اصلاح شده، اولین تهاجمی که صورت می‌گیرد، نابودی ژرم‌پلاسمِ کشورها است، از همین رو این موسسه علاوه‌بر انجام اقدامات متعدد برای حفظ ژرم‌پلاسم‌های کشور در خصوص محصولاتی همچون گندم، خربزه، هویج، کدو و...، به دنبال ایجاد بانک ژن است.
او هدف نخست موسسه بذر و نهال رضوی را تامین امنیت غذایی دانست و افزود: در وهله بعد نیز به دنبال تبدیل فناوری و دانش به ثروت هستیم.
رئیس هیئت مدیره موسسه بذر و نهال رضوی ادامه داد: با توجه به قیمت بالای بذور هیبرید، در صورت تولید در داخل، نه تنها واردات حذف می‌شود، بلکه دیگر تهدیدی برای ژرم‌پلاسم‌های کشور وجود نخواهد داشت.
او کیفیت و عملکرد بسیار بالا را از جمله ویژگی‌های بذور هیبرید عنوان کرد و افزود: مقاومت به آفات و بیماری‌ها، کاهش مصرف سم و کمتر شدن هزینه‌ها، خصوصیات دیگری است که باعث شده بین کمپانی‌های تولیدکننده این بذرها در دنیا رقابت ایجاد شود.
 

همکاری با مراکز علمی برای تولید بذرهای هیبرید
نعمتی با اشاره به تعامل صورت گرفته میان موسسه بذر و نهال رضوی و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور برای تولید بذرهای هیبرید گفت: خوشبختانه همکاری دو سویه‌ای ایجاد شده است و آماده همکاری با سایر شرکت‌های تولیدکننده بذر و نهال در کشور هستیم تا بتوانیم با همکاری یکدیگر به تولید بذرهای هیبرید سرعت ببخشیم.
او ادامه داد: علاوه‌براین، برای حفظ ژرم‌پلاسم‌های کشور با همکاری دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها در حال تهیه بانکی از این بذرها هستیم.
 

اصلاح نهال با هدف احیاء مراتع و جنگل‌ها
نعمتی درباره برنامه‌های این موسسه در حوزه اصلاح نهال و مراتع خاطرنشان کرد: با توجه به این‌که در حال حاضر خشکسالی به شدت جنگل‌ها و مراتع کشور را تهدید می‌کند، این موسسه با رویکرد احیاء جنگل‌ها، طرح‌های پژوهشی را روی گونه‌های مقاوم به خشکی آغاز کرده است.
او ادامه داد: موفقیت در این امر مستلزم تهیه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری است که در تلاش هستیم به زودی محقق شود.
 

تحقق تولید سالانه یک میلیون اصله نهال در مرکز زیست فناوری گیاهی
نعمتی، احداث مرکز زیست فناوری گیاهی را یکی از پروژه‌های مهم در دستور کار این موسسه عنوان کرد و افزود: در حال حاضر نوسازی ساختمان، تاسیس گلخانه‌ها و خرید تجهیزات در حال انجام است.
او ادامه داد: با راه‌اندازی این مرکز دانش‌بنیان، امکان تولید سالانه 700 هزار اصله نهال پایه رویشی از طریق کشت بافت فراهم خواهد شد، نهال‌هایی که می‌توانند در بازسازی باغات کشور نقش بسیار مهمی را ایفا کنند.
نعمتی درباره عملکرد باغ‌های پایه رویشی و متراکم خاطرنشان کرد: در این باغ‌ها می‌توان از هر هکتار تا 80 تن محصول برداشت کرد، درحالی که این رقم در باغات معمولی 20 تن است.
او ادامه داد: در باغات پایه بذری در هر هکتار تنها 400 اصله نهال قابل کشت است، اما در باغات پایه‌رویشی این تعداد به 4 هزار اصله نهال افزایش می‌یابد، یعنی حدود 10 برابر باغات پایه بذری.