چشم‌نوازی قلمدان‌های لاکی در موزه ملی ملک

به گزارش آستان نیوز، حاج حسین آقا ملک بزرگترین واقف تاریخ معاصر ایران و همچنین بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک، از جمله این فرهنگ‌دوستان است که مجموعه آثار کم‌نظیری را گردآوری و بر این موقوفه وقف کرده است. در ادامه به معرفی مجموعه آثار لاکی به ویژه قلمدان‌های بی‌بدیل این موزه می‌پردازیم که منتخبی از آن‌ها در تالار «هنرهای لاکی» در معرض دید عموم بازدیدکنندگان قرار دارد.  

وجود تالار دائمی هنرهای لاکی
از قلمدان و قاب آینه تا جلد کتاب و جعبه قرآن در تالار هنرهای لاکی موزه ملی ملک به چشم می‌خورد؛ تالاری که وقتی به آن قدم بگذاری می‌توانی با ساخت آثار لاکی و تاریخچه هنر لاکی در ایران هم آشنا شوی؛ هنری که قدمتش در کشور به دوره صفویه برمی‌گردد و در آن با بهره‌گیری از خمیر کاغذ و ساخت قالب‌های کاربردی گوناگون، اشیایی مانند جلد و قلمدان ساخته می‌شود. البته این اشیای بی‌جان زمانی به یک اثر هنری فاخر تبدیل می‌‌شود که هنرمندان زبردست بدنه آن‌ها را با نقش و نگارهای زیبا تزیین کنند؛ نقوشی که در لابه‌لای آن‌ها می‌توان گوشه‌هایی از فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم را پیدا کرد. در بین این مجموعه آثار لاکی، قلمدان‌ها بیش از سایر آثار مخاطبان را مجذوب طرح و رنگ خود می‌کنند. اشیایی نفیس که روزگاری محل نگهداری ابزار کتابت افراد باسواد جامعه بودند و جلوه‌ای از روح زیبادوستی ایرانیان را به همگان نشان می‌دهند؛ چراکه در این آثار هنری کاربردی، شاهد پیوند هنر پاپیه ماشه و نگارگری و خوشنویسی هستیم. 

 

نگهداری بیش از 90 قلمدان لاکی
در حال حاضر مجموعه‌ای بالغ بر 90 قلمدان‌ لاکی متعلق به دوران تاریخی صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه در گنجینه ملک نگهداری می‌شود که از این آثار، حدود 20 قلمدان در پشت ویترین‌های شیشه‌ای تالار هنرهای لاکی موزه ملی ملک چشم‌نوازی می‌کند. اگرچه بیشتر این قلمدان‌ها توسط حاج حسین آقا ملک جمع‌آوری شده است، اما فرهنگ‌دوستانی همچون بانو عزت‌ملک ملک؛ دختر بزرگ حاج حسین آقا ملک، بانو ایران دستغیب و علی حجت‌زاد، نیز راه این بزرگمرد را ادامه دادند و آثاری را در دوره‌های مختلف به این موزه اهدا کردند. تعدادی از قلمدان‌ها نیز در راستای احیا و تسریع امر واقف مجموعه توسط کتابخانه و موزه ملی ملک خریداری شده است. طرح و نقوشی در موضوعات مختلف رزمی، بزمی، مجلس درس، تشعیری و تذهیب بر روی قلمدان‌های مجموعه ملک قابل رؤیت است که حاصل هنردست قلمدان‌نگاران نامداری همچون عباس شیرازی، لطفعلی شیرازی، محمد باقر، محمد صادق و محمد زمان است.
 

معرفی 3 قلمدان نفیس وقفی
از نقوش گل و مرغ و گل و بوته تا شکارگاهی و منظره‌پردازی، بر روی قلمدان‌های موزه ملی ملک به چشم می‌خورد. در این میان، می‌توان از قلمدان‌های «جنگ کرنال»، «دراویش» و «جنگ چالدران» به عنوان منتخبی از آثار نفیس وقفی حاج حسین آقا ملک نام برد. قلمدان جنگ کرنال که از دریچه‌ هنر، لشگرکشی نادر شاه افشار به کشور هندوستان در دوران حکومت گورکانیان را روایت می‌کند، قدمتش به دوره قاجار می‌رسد و بر روی آن توسط محمد صادق، تصویر نگارگری جنگ کرنال در زوایای مختلف آن با دقت و ظرافت خاصی ترسیم شده است. قدمت قلمدان دراویش نیز به دوره قاجار برمی‌گردد. تصویرهایی از شاعران، عارفان و صوفیان دوره‌های مختلف تاریخی همچون سعدی، مولوی و شمس تبریزی بر روی آن قابل مشاهده است. قلمدان جنگ چالدران نیز متعلق به دوره افشاریه است و نگاره‌هایی از جنگ چالدران توسط محمد باقر در سال 1161 قمری بر روی این قلمدان رزمی نقش بسته است. 
علاقه‌مندان برای آشنایی با سایر قلمدان‌های موزه ملی ملک می‌توانند به بخش مجموعه‌ آثار لاکی، در وب‌سایت این موقوفه به نشانی www.malekmuseum.org مراجعه کنند.
شایان ذکر است، در حال حاضر دوستداران فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی می‌توانند از شنبه تا پنجشنبه از ساعت 8:20 تا ساعت 16:25 از تالارهای مختلف کتابخانه و موزه ملی ملک از جمله تالار هنرهای لاکی به نشانی «تهران، خیابان امام خمینی(ره)، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)» دیدن کنند.