حال خوب اولین نساجی خراسان در آستانه 90 سالگی

به گزارش آستان نیوز، مرکز پژوهش‌های مجلس، در یکی از گزارش های اخیر خود، صنعت نساجی را به موتور محرک اشتغالزایی کشور تشبیه کرده است، صنعتی که حتی با وجود نیاز به سرمایه قابل توجه برای احداث کارخانه، اما بیشترین اشتغالزایی را در کشور ایجاد می‌کند. از همین رو نساجی، صنعت استراتژیکی است که علاوه‌بر اشتغالزایی بالا، کاربرد گسترده‌ای در صنعت پوشاک که نیاز همه جوامع است.

این تنها یکی از دلایل حضور قدرتمند آستان قدس رضوی برای احیا و تقویت کارخانه نساجی و نخریسی خسروی خراسان بوده که سبب شده این کارخانه هم اکنون به یکی از بزرگترین و اثرگذارترین شرکت های فعال در این صنعت تبدیل شود. علی فدیشه‌ای مدیرعامل شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان در گفت‌وگو با برنامه علمی «فناورانه» در شبکه شمس‌تی‌وی، جزئیات بیشتری از فعالیت‌ها و اقدامات این شرکت مطرح کرده است که در ادامه می‌خوانید.

شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان در چه سالی تاسیس شد؟

این مجموعه یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های نساجی در کشور است که در سال ۱۳۱۳ با هدف تولید نخ و پارچه در مشهد تأسیس و در اسفند ۱۳۱۶ راه‌اندازی شد. این شرکت به نوعی با تاریخ، فرهنگ و اقتصاد شهر مشهد درآمیخته شده و جالب است که بدانیم سردرب این شرکت جزو میراث فرهنگی به حساب می‌آید. چهار راه نخریسی مشهد هم برگرفته از نام شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان است. حتی در دهه ۱۳۲۰ برق قسمتی از شهر مشهد توسط این شرکت تامین می‌شد و اسم این شرکت، «نخریسی، نساجی و برق مشهد» بود. درباره ایده تاسیس این شرکت هم باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به تولید پنبه مرغوب در خراسان و حتی صادرات این محصول به کشور روسیه در آن سال‌ها، شرکت نخریسی در مشهد تاسیس شد تا از این مواد اولیه برای تولید و تامین منسوجات و نخ‌های مورد نیاز کشور استفاده کند و دیگر نیازی به واردات نباشد. در حال حاضر و با تلاش های انجام شده طی سال‌های اخیر، این شرکت با وجود قدمت بالا، علاوه ‌بر بروز و سودآور بودن، شاخص‌های بهره‌وری قابل قبولی دارد و در حال حاضر هم با بهترین تکنولوژی روز دنیا در حال فعالیت است.

هم اکنون چند شرکت بزرگ در صنعت نساجی در کشور ما فعال است؟

در ایران حدود ۳۵ شرکت بزرگ در زمینه نساجی فعال هستند که بررسی‌های میدانی صورت گرفته نشان می‌دهد شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان جزء ۵ شرکت اول در کشور است. این تحلیل درباره وضعیت شرکت های فعال در منطقه هم صدق می کند و شرایط مشابهی داریم.

این شرکت در چه سالی از مشهد به نیشابور منتقل شد و دلیل این انتقال چه بود؟

با وجود این‌که زمین کارخانه نخریسی و نساجی خسروی خراسان در چهار راه نخریسی حدود ۶ هکتار بوده است اما به دلیل قرارگیری در داخل شهر، امکان اجرای طرح توسعه وجود نداشت، از همین رو در سال ۱۳۸۳ شرکت به همراه دستگاه‌ها و ماشین‌آلات قابل استفاده به شهرستان نیشابور منتقل و کارخانه در آنجا راه‌اندازی شد.

میزان، تنوع و کیفیت تولیدات این شرکت چگونه است؟

در این کارخانه هم اکنون ظرفیت تولید حدود ۷ هزار تن نخ و ۱۲ میلیون متر مربع پارچه را دارد و در حال حاضر یکی از شرکت‌های موفق در زمینه نساجی است. حتی رصد شاخص‌های بهره‌وری شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های داخلی، حکایت از وضعیت بهتر این مجموعه دارد. بخشی از نخ‌های تولید شده در این شرکت، ۱۰۰ درصد پنبه‌ای است. علاوه‌براین نخ‌هایی از ترکیب الیاف پلی استر و ویسکوز تولید می‌شود که شامل ۷۵ درصد پلی استر و ۲۵ درصد ویسکوز است. نخی که در سالن ریسندگی شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان تولید می‌شود، از نظر ظرافت در محدوده نمره حدود ۱۵ متریک تا نزدیک به ۱۳۵ متریک(واحد اندازه گیری در سیستم ریسندگی الیاف کوتاه پنبه‌ای) قرار دارد که همین امر نشان‌دهنده تولید گستره وسیعی از نمره نخ در واحد بافندگی شرکت، بسته به نیاز مشتری و پارچه‌های تولیدی است.

مواد اولیه محصولات این شرکت چیست و از کجا تامین می‌شود؟

در این صنعت سه نوع ماده اولیه شامل پنبه، پلی استر و ویسکوز استفاده می‌شود. در شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان سالانه حدود ۵ هزار تن پنبه مصرف می‌شود که بیشتر آن از پنبه تولید شده در داخل کشور با اولویت استان خراسان تامین می‌شود، به طوری که در سال گذشته از ۳ هزار تن پنبه‌ای که از تولید داخل در شرکت استفاده شده، حدود ۲ هزار تن پنبه از کشاورزان نیشابوری دریافت شده است. علاوه ‌براین پنبه تولید شده در شرکت‌های زیرمجموعه آستان قدس رضوی همچون شرکت کشاورزی رضوی به این شرکت ارسال می‌شود. وجود ظرفیت تصفیه پنبه در نیشابور باعث شده است تا وش پنبه از بسیاری از شهرهای اطراف همچون سبزوار، تربت جام، گناباد و... برای تصفیه به این شهرستان و در ادامه به کارخانه نخریسی و نساجی خسروی خراسان ارسال شود. البته دریافت پنبه تنها به شهرهای اطراف محدود نمی‌شود و از سایر نقاط کشور نظیر گرگان، بجنورد، مغان و در واقع هر جایی که پنبه با کیفیت مناسب تولید کند، جذب می‌شود. در کنار تامین بخشی از پنبه مورد نیاز شرکت از داخل کشور، بخشی هم وارد می‌شود، در واقع با توجه به افتتاح پروژه نخ ظریف شانه شده در سال ۱۳۹۹، یکسری مواد اولیه همچون پنبه با ویژگی‌های خاص در خصوص استحکام، طول الیاف، رسیدگی و... نیاز است که بیشتر از کشور تاجیکستان وارد می‌کنیم.

ویسکوز و پلی استر چطور؟

تمام پلی استر مورد استفاده کارخانه نخریسی و نساجی خسروی خراسان از شرکت‌های داخلی و ایرانی تامین می‌شود. ویسکوز هم ماده اولیه دیگری است که پایه آن از چوب درخت تهیه می‌شود. متاسفانه زمینه تولید آن در کشور وجود ندارد و با توجه به مصرف سالانه حدود ۲ هزار تن پلی استر در این شرکت، از کشورهایی نظیر هند، چین و... وارد کشور می‌شود.

چه تعداد نیرو در شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان مشغول به کار هستند و این مجموعه چه سهمی در اشتغال‌زایی دارد؟

خدا را شاکریم که به لطف امام رضا(ع) و به برکت انتساب این شرکت به بارگاه مقدس رضوی، راه‌اندازی کارخانه در نیشابور برکاتی برای کل منطقه داشته است. در این مجموعه در حال حاضر حدود ۵۰۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار هستند و به طور غیر مستقیم هم زمینه اشتغالزایی برای حدود ۲ هزار نفر فراهم شده است. با توجه به تولید ۷ هزار تن نخ و ۱۲ میلیون متر مربع پارچه در کارخانه نخریسی و نساجی خسروی خراسان، برای ارسال این محصولات به سراسر کشور حتی شرکت‌هایی در حوزه حمل‌ونقل راه‌اندازی شده است.

مشتریان محصولات شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان چه مجموعه‌هایی هستند؟

بیشتر مشتریان ما شرکت‌های بزرگ، تجار و بنکداران و در واقع شرکت‌هایی هستند که فرایندهای چاپ، رنگرزی و تکمیل را انجام می‌دهند. علت این موضوع هم این است که به دلیل ناقص بودن زنجیره ارزش و تولید صرفا انواع نخ و پارچه خام، محصولات شرکت به طور مستقیم وارد بازار نمی‌شود، از همین رو شاید عموم مردم با تولیدات این مجموعه آشنا نباشند. بنابراین ۲۵ درصد از میزان نخی که در این مجموعه تولید می‌شود در بافندگی شرکت استفاده و مابقی به بازار فروخته می‌شود. پارچه‌های تولید شده هم به کارخانجاتی در شهرهایی همچون تهران، تبریز، یزد، اصفهان، کاشان ارسال می‌شود که سازوکار چاپ، رنگرزی و تکمیل پارچه‌های پنبه‌ای را دارند.

آیا برای ایجاد بازار صادراتی هم برنامه ریزی شده است؟

یکسری نمونه از انواع پارچه و نخ به کشورهایی همچون ترکیه، سوئیس و ایتالیا ارسال شده و تاییدیه لازم را هم دریافت کرده است اما در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها ، متاسفانه هنوز امکان صادرات فراهم نشده است. البته دستاورد ارزشمند این است که با توسعه‌های صورت گرفته، این کارخانه نقش موثری در جلوگیری از واردات داشته است. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۹ با راه‌اندازی پروژه نخ ظریف شانه شده در این مجموعه، حدود ۷ میلیون یورو از واردات نخ جلوگیری شد.