بیان آموزه‌های رضوی براساس کهن‌ترین اثر درباره امام رضا(ع) در «چشمه‌های بهشت» 

به گزارش آستان نیوز ، «عیون اخبار الرضا(ع)»؛ منبعی معتبر برای دستیابی به معارف والای رضوی است و هر کس بخواهد ساحت قدسی امام رضا(ع) را بشناسد، ناگزیر باید به این منبع مراجعه کند. کتاب «چشمه‌های بهشت»، خوانشی جدید از کتاب «عیون اخبار الرضا(ع)» درباره زندگی، آثار و روایات امام رضا(ع)است که به همت محمد هادی زاهدی، نویسنده و پژوهشگر، به زبان ساده و روان ترجمه شده است.  این اثر که در انتشارات به‌نشر(انتشارات آستان قدس رضوی) در سال1399 منتشر شده در گذر از سه سال، پنجمین چاپ خود را با شمارگان نزدیک به 12 هزار نسخه تجربه کرده است و به تازگی منبع پویش مطالعاتی «قلم‌گاه» شناخته شده است . به همین مناسبت با این نویسنده همراه شدیم که در ادامه می‌خوانیم. 
 

در خصوص داستان تولد کتاب بگویید؟

روزآمدسازی و بیان آموزه‌های دینی به زبان روز یک ضرورت است من معتقد نیستم که نسل امروز کمتر از نسل‌های گذشته به معنویت توجه دارد؛ اما جدا بر این باورم که این نسل با نسل‌های گذشته و بلکه حتی با دهه گذشته تفاوت‌های جدی دارد که باید این تفاوت در نگرش به‌صورت جدی فهم شود. نسل امروز به‌اندازه نسل دیروز به خدا و معنویت باور دارد، اما نگاه او با نگاه من متفاوت است و این تفاوت نگاه نه‌تنها بد نیست؛ بلکه ضرورت است. اگر نسل‌های آینده مثل گذشتگان فکر کنند، بشریت به انقراض و انتها رسیده است. نسل امروز، فکر نو و اندیشه نو دارد این اندیشه نو را باید پاس داشت  و به آن احترام گذاشت؛ اما مسئله‌ای که در این نوگرایی شتابناک مهم بوده این است نسل پرتکاپو امروزی با گذشته خود قطع رابطه نکند. دلبری‌ها و چشم‌نوازی‌های دنیای جدید او را از گذشته به‌کلی جدا و این درخت بالنده را از ریشه‌های خودش محروم نکند که در آن صورت نوگرایی، نواندیشی و نوفهمی او باعث خواهد شد، ریشه‌هایش را از دست بدهد و مرگ ریشه‌ها مساوی با مرگ درخت است.
از سوی دیگر مشاهده می‌کنیم که گاهی برخی از کسانی که دغدغه دین و آموزه‌های آن را دارند به‌جای مراجعه به سرچشمه‌ها و محل جوشش این جویبار زلال یا مظهر این قنات مبارک به پایین‌دست‌ها مراجعه می‌کنند و طبیعتاً در پایین‌دست، آب به همان زلالی و گوارایی و جان‌بخشی بالادست نیست چیزهایی به آب افزوده شده و این افزوده‌ها دقیقه همان چیزهایی است که نسل امروز با آن مشکل دارد این افزوده‌ها موجب ایجاد شبه و دست‌آویز شبهه افکنان برای ایجاد تردید و دل‌زدگی می‌شود. چنین دغدغه‌ای باعث شد که من از چند سال قبل به صورت جدی در حد بضاعت اندک خودم به ریشه‌هایی که مردم در باغ معارف و آموزه‌های اصیل دارند بپردازم. ما همسایه امام هشتم (ع) هستیم ، اگر بخواهیم تصویری روشن و زلال از این امام بزرگوار در ذهن داشته باشیم به کجا و چه منبعی باید مراجعه کنیم؟ اینجاست که کتاب عیون اخبار الرضا به‌عنوان سندی معتبر و کهن رخ می‌نماید و من کوشیدم متناسب با روزگار حاضر گزیده‌ای از آن را در اختیار خوانندگان قرار دهم.
 

با توجه به اینکه شما کتاب «عیون الاخبار الرضا» را به عنوان منبع انتخاب کردید؟ ملاک انتخاب شما برای این اثر چه بوده است؟

 «عیون الاخبار الرضا» کتابی است که توسط شیخ صدوق از بزرگان شیعه در قرن چهارم هجری نوشته شده است . این کتاب تقریباً نزدیک به عصر امامت  امام رضا(ع) است و این کهن بودن خودش بر اهمیت کتاب دلالت می‌کند. . دیگر اینکه شیخ صدوق از شخصیت‌های بزرگ شیعه و نویسنده یکی از کتاب‌های چهارگانه یا کتب اربعه شیعه از جمله کتاب «من لایحضره الفقیه» است. شیخ صدوق به منابعی دسترسی داشته است که امروز در اختیار ما نیست و از بین رفته است. او که در خانوادهای با علم و دانش تربیت شده و پدر ایشان از محدثان معتبر شیعه است برای دریافت حدیث و اطمینان از صحت روایات خودش سفرها کرده یافته‌های خودش را از گوشه و کنار جهان اسلام گردآوری کرده است. در نهایت او این کتاب را برای صاحب بن عباد وزیر دانشمند آل‌بویه نوشته و همین موضوع بر دقت و همت او برای استحکام کتاب افزوده است.
 

کتاب عیون تقریباً صد و اندی سال پس از شهادت امام رضا نوشته شده و این کتاب اولین کتابی است که به صورت ویژه در مورد امام رضا(ع) نوشته شده و به دست ما رسیده است و اگر کسی پیش از آن نیز کتابی نوشته اکنون در دسترس ما نیست و بنابراین این کتاب، مهم‌ترین و کهن‌ترین سندی است که ما در مورد امام رضا در اختیار داریم. مجموع این عوامل سبب شد که من این کتاب را به عنوان منبع مطالعاتی انتخاب کنم و گزیده‌ای از آن را در کتاب«چشمه‌های بهشت» بنویسم.

 با توجه به اهمیت کتاب، هدف شیخ صدوق از نگارش
این اثر چه بوده است؟

هدف شیخ صدوق نگارش کتابی بوده است که مجموعه‌ای از روایات تاریخی اعم از زندگانی امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) را در خود داشته باشد ، آموزه‌های آن حضرت و سیره و سبک زندگی ایشان را به تصویر بکشد و حتی کرامات ایشان را پس از شهادت نیز ذکر کند و زیارت‌نامه‌ای معتبر همراه با آداب آن را نیز در اختیار مخاطبان خود بگذارد . درواقع کتاب عیون اخبار الرضا (ع) مجموعه‌ای از تاریخ، سیره، معارف و کرامات امام هشتم(ع) است و به نظرم برای داشتن تصویری روشن و زلال از تاریخ زندگی و آموزه‌های امام هشتم باید به این کتاب مراجعه کرد.
 

 تاکنون بهره‌برداری از این کتاب چگونه بوده و چطور می‌توان از آن بهره بیشتری برد؟

 این کتاب خوشبختانه مورد استقبال دلدادگان امام هشتم(ع) قرار گرفته و از قدیم نیز همین گونه بوده است. خود من از طریق مرحوم پدرم با این کتاب آشنا شدم و ترجمه‌ای از آن را در کتاب‌های پدرم می‌دیدم و شاهد بودم که ایشان ساعت‌ها این کتاب را مطالعه می‌کرد و از همان دوران کودکی و نوجوانی این کتاب را کتابی مهم می‌دیدم. کتاب عیون همواره مورد توجه علما بوده و ترجمه‌های خوبی هم از آن ارائه‌شده است، مخصوصاً ترجمه مرحوم علی‌اکبر غفاری و آقای مستفید که ترجمه‌ای عالمانه است.
برای اینکه بیشتر از این کتاب بهره‌برداری شود به نظرم این کتاب یک منبع مهم است که می‌تواند داده‌های آن در پایان‌نامه‌ها، مقالات پژوهشی، تألیف کتاب، نوشتن داستان، رمان و فیلم‌نامه و ... مورد استفاده قرار گیرد.
 

در این روزگار که دشمن شبهات و دغدغه‌های بسیاری برای مؤمنان ایجاد کرده،  قطعا شناخت ائمه ما را می‌تواند به مسیر درست زندگی رهنمون کند. این اثر را تا چه میزان می‌تواند برای آشنایی نسل جوان و نوجوان امروز با زندگی امام رضا موثر باشد؟و تا چه میزان نسل امروز جامعه می تواند با آن ارتباط برقرار کند؟

شبهات به نظر من در دامن شبه آموزه‌ها رشد می‌کنند وقتی‌که مطالب سست و بی‌پایه توسط برخی ارائه می‌شود، شبهه تولید و تکثیر می‌شود . من استدعا دارم کسانی که می‌نویسند در هر ژانر و رشته‌ای حتماً عنایت کنند که به سرچشمه‌ها مراجعه کنند. اگر داستان ، سناریو یا کتابی می‌نویسیم، اگر سخنی می‌گوییم  یا شعری می‌سراییم، ابتدا به سرچشمه‌ها مراجعه کنیم و سپس بنویسیم و بگوییم.
البته جای سؤال همواره هست، اما سؤال با شبهه متفاوت است، ممکن است شما آموزه‌ای درست مطرح کنید و برای کسی پرسشی پدید آید این نه‌تنها بد نیست؛ بلکه باید از آن استقبال کرد و از همین پرسش‌هاست که پاسخ‌های درست متولد می‌شوند. ضمن آنکه معتقدم پاسخ بسیاری از همین پرسش‌ها در درون این متون مستند و درست ما وجود دارد و برای پاسخ به شبهه‌ها و پرسش‌ها نیز ضرورت دارد که ما به متون اولیه و مستند تکیه کنیم.
 

 با توجه به اینکه در پویش «قلم‌گاه» بخشی از مسابقه اختصاص به تالیف داستان  یا رمان یا قصه کودکانه براساس کتاب «چشمه‌های بهشت» است ، به نظر شما کدام بخش از زندگی حضرت امام رضا(ع) بار دراماتیکی بیشتری برای خلق اثر دارد؟

زندگی امام هشتم(ع)، زندگی پر فراز و فرودی است و درام محصول همین فراز و فرودهاست. پدر سال‌ها و بارها به زندان می‌افتد . هر بار با حادثه‌ای و به‌گونه‌ای و سامان دادن به زندگی و معیشت خواهران و برادرانی که از سایه پدر محروم مانده‌اند ،هجوم نیروهای حکومت به خانه و بردن تمامی داشته‌های آنان، شهادت پدر، مسئولیت سنگین امامت و چگونگی تعامل با خلیفه و رفتار با مخالفان دستگاه خلافت، هجرت امام و ماجراهای طول مسیر و ولایتعهدی و اتفاقاتی که در مرو رخ می‌دهد همه بار دراماتیکی شایسته‌ای دارند. از این گذشته، دوستان و دشمنان امام اشخاصی که دل‌بسته به ایشان بودند یا با امام سر کینه‌ورزی و دشمنی داشتند یا نزدیکان، خادمان و یاران امام هر کدام قصه‌هایی شنیدنی و عبرت‌آموز دارند. ماجرای دعبل را جناب آقای مظفر سالاری به درامی دلکش تبدیل کرده‌اند، او یکی از این قهرمانانی است که در حاشیه زندگی امام هشتم(ع) قرار دارد. دیگرانی مثبت و منفی هستند که می‌توان چنین رمان‌هایی از زندگانی آنان نوشت. افزون بر این سیره ، کرامات و آموزه‌های ایشان را می‌توان در قالب داستان خواه کوتاه یا بلند در اختیار مخاطبان قرار داد.
 

شایان ذکر است، پویش «قلم گاه» از سوی انتشارات به نشر در حال برگزاری است  که برای آن دو بخش عمومی و ویژه برای هنرمندان، تصویرگران و نویسندگان در نظر گرفته شده تا بر اساس کتاب «چشمه‌های بهشت» به تولید محتوا بر مبنای کتاب بپردازند. همچنین در بخش عمومی علاقه‌مندان می‌توانند طبق روال مسابقات کتابخوانی، کتاب «چشمه‌های بهشت» را از طریق مراجعه به فروشگاه‌های کتاب تهیه و پس از مطالعه طبق شیوه‌نامه شرکت در مسابقه، پاسخ سوالات و کد انحصاری کتاب را به سامانه پیامکی ۳۰۰۰۳۲۰۹ ارسال کنند.

بخش دیگر این پویش شامل تولید محتوا و تولید اثر هنری، متنی و تصویری بر اساس بخشی از کتاب در محورهای داستان کوتاه و بلند، قصه کودکانه، اقتباس ادبی، کمیک استریپ، تصویرگری می‌شود. هنرمندان، نویسندگان و تصویرگران می‌توانند بر اساس بخشی از کتاب «چشمه‌های بهشت» آثار تولیدی خود را در حوزه‌های متنی و تصویری ارائه دهند و با محور قرار دادن عبارت، گفتار و یا روایتی از کتاب به تولید محتوا بپردازند.

پویش «قلم گاه» تا پایان شهریور ماه مصادف با شهادت امام رضا (ع) ادامه دارد و علاقه مندان می‌توانند با شرکت در این رویداد از جوایز آنکه شامل یک جایزه ۵۰ میلیون ریالی و ۵ جایزه ده میلیون ریالی در بخش عمومی و ۳ روز اقامت به اتفاق خانواده در مشهد و ۳ جایزه ۴۰،۶۰ و ۲۰ میلیون ریالی در بخش ویژه بهره مند شوند.