عناصر تمدن‌ساز انسانی از دیدگاه اسلام بررسی شد

به گزارش آستان نیوز، پژوهشگر گروه انقلاب و تمدن اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در دومین پیش نشست ازسلسله نشست‌های دومین همایش ملی «انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده امروز» که صبح امروز یازدهم شهریورماه با عنوان «کیستی انسان تمدن اسلامی» برگزارشد، عنوان کرد:تمدن به عنوان يك پديده اجتماعي، محصول تفكرات نهفته در وراي آن است. براي ساختن تمدن، وجود انديشه تمدن‌ساز ضروري و اجتناب‌ناپذير است. 
دکترعلیجان سکندری، ادامه داد: در اينكه آيا تمدن‌سازي در جوهره انديشه اسلامي، قابل مشاهده هست يا نه، باید گفت، اسلام اصيل به لحاظ برخورداري از توانمندي‌هاي بالا، مي‌تواند تمدّني متناسب با نيازهاي انسان معاصر بيافريند؛ چنان‌كه در عصرپیامیر(ص) و جانشینانش اين توانايي را از خود نشان داده است.

مفهوم شناسی تمدن
وی تصریح کرد:با الهام از آن دسته از آموزه‌هاي اسلامي كه جامعه مطلوب را توصيف كرده‌اند جامعه متمدّن را جامعه‌اي مي‌داند كه دارای ویژگی هایی همچون حاکم شدن اعتقاد و اندیشه الهی بر جامعه،  داشتن فضایل اخلاقی، برخورداری از رفاه نسبی و توزيع ثروت به صورت عادلانه و بر اساس لياقت‌ها و... است.
این پژوهشگر افزود: از بعد نظام سياسي، در جامعه متمدّن اسلامي نظامي حاكم است كه مهم‌ترين ويژگي آن الهي بودن آن است. كارگزاران خود را خدمتگزار مردم مي‌دانند، از استبداد و خودرأيي ابا دارند، نگاه آنان به قدرت، نگاه امانتي است نه نگاه طعمه‌اي. قدرت را وسيله خدمت مي‌دانند نه وسيله جلب منافع شخصی آنچه ذكر شد ويژگي‌هاي جامعه مطلوب اسلامي است. 

عناصر تمدن‌ساز اسلام
وی اضافه کرد:اگر از تمدن‌سازي اسلام سخن مي‌گوييم نبايد از تماميت اسلام سلب توجه كنيم. چنانچه تنها بخشي از اسلام مورد عمل واقع گردد و با بخش‌هاي ديگرآن بي‌مهري شود، در اين صورت نبايد تولد تمدن كامل اسلامي را انتظار داشته باشيم.
سکندری به چند عنصر تمدن‌ساز اسلام اشاره کرد و خردگرايي، عدالت‌گرايي و عدالت گستری، دانش گرايي، جهان‌ شمولی، تسامح و تساهل و اخلاق‌گرايي را از جمله آن برشمرد و تصریح کرد:مهم‌ترين عامل موفقيت يك تمدن به اين است كه بتواند بيشترين تعداد افراد و جوامع را با خود همراه سازد. 
وی ادامه داد: اصولاً اسلام مروّج ملكات اخلاقي بود. پيامبر(ص) خود فلسفه بعثتش را اتمام مكارم اخلاق معرفي كرده است. اسلام فقط به جنبه‌هاي اخلاقي و نصيحت و دعوت ايماني بسنده نكرد، بلكه موجبات كينه‌ها، حسدها و انتقام‌جويي‌ها را از بين برد و وحدت و الفت و يگانگي اجتماعي را در جامعه به وجود آورد. 
این پژوهشگر خاطر نشان کرد: بن‌مايه‌هاي اصلي تمدن‌سازي به بهترين وجه در اسلام وجود دارد. مطالعه تاريخ تمدن اسلام به خوبي گوياي آن است كه هم فرايند شكل‌گيري و هم پويايي تمدن اسلامي ارتباط تنگاتنگي با حضور فعال و مؤثر اسلام در عرصه اجتماع داشته است.