نقش کتاب«المعجم» در وحدت علمی و عملی جهان اسلام

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن مؤمن زاده، مدیر گروه مطالعات قرآنی بنیاد پژوهش‌های اسلامی، همزمان با هفته وحدت، در گفت وگو با خبرنگار آستان ‌نیوز، با اشاره به نقش کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سربلاغته» در ایجاد اتحاد و انسجام میان مسلمانان گفت: مبنای اصلی وحدت، انتشار درست و صحیح معارف قرآنی است؛ بنابراین برای وحدت در درک و نظر عمومی ابتدا باید در عرصه‌های علمی-قرآنی به برداشت یکسان دست پیدا کنیم از همین رو این اثر فاخر به صورت همه جانبه کلمات را مورد بررسی قرار داده است تا نسبت به کلمات برداشت یکسان صورت گیرد.
وی با بیان اینکه این کتاب مورد توجه مراجع تقلید مذهب تشیع و همچنین محققان علوم قرآنی و اسلامی در سطح ملی و بین‌المللی قرار گرفته است،گفت: این اثر به لحاظ تفسیری جامع آراء مذاهب تفسیری جهان اسلام است و تمامی آراء شافعی، مالکی، حنبلی، حنفی و امامی را در بردارد و بدون هیچ تصرفی همه آنها را ارائه می‌کند.
 

آشنایی با میراث لغوی قرآن کریم با المعجم 

حجت الاسلام مومن‌زاده افزود: در واقع این کتاب دائرة‌ المعارفی‌ قرآنی با موضوعاتی همچون، غریب القرآن، متشابه القرآن، وجوه و نظائر، اختلاف قرائات، اعراب، معانی القرآن، فقه اللغه، علوم و معارف و اعجاز ادبی است که مدخل‌ها‌ بر اساس‌ ماده‌ اصلی‌ کلمات‌‌ تنظیم‌ شده‌ و هر مدخل‌ از جنبه‌های‌ مختلف‌ علوم‌ قرآنی‌ مورد بررسی‌ قرار گرفته‌ است‌. آغاز هر مدخل‌، بررسی لغوی‌ مبتنی بر دانش‌ ریشه‌شناسی‌ لغوی است.
وی خاطر نشان کرد: می‌توان کتاب «المعجم» را در چهار رده‌بندی مفردات، اعلام قرآن، اعجاز و تفسیر موضوعی تقسیم بندی کرد؛ آشنایی با میراث لغوی قرآن کریم، کارآمدی مهم دیگر این کتاب است به طوری که مخاطبان را با مهمترین منابع، از آثار کهن تا جدیدترین کتاب های حوزه لغت قرآن آشنا می‌کند. همچنین نظریه‌شناسی و آشنایی با آراء لغت پژوهان در 14 قرن گذشته و نیز مقایسه تفاوت دیدگاه‌های آن‌ها از جمله ویژگی‌های این کتاب است.
این پژوهشگر تصریح کرد: از دیگر خصوصیات مهم این کتاب، بحثهای تحلیلی و اجتهادی تفسیری آن به عنوان «الاستعمال القرآنی» است که به سیاق آیات در فهم معنای کلمات قرآن، تفسیر قرآن به قرآن، ریشه لغوی کلمه و تکرار کلمه در آیات قرآن توجه شده است.
 

المعجم از قاهره تا حیدرآباد هند

وی با تأکید بر اینکه کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سربلاغته» وحدت علمی، نظری و عملی بین مسلمانان ایجاد می‌کند، افزود: این اثر فاخر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی تاکنون در چند کشور‌ اسلامی از جمله هندوستان، مصر  و... مورد توجه قرار گرفته و در نمایشگاه‌های قرآن رونمایی شده است.
مدیر گروه قرآن بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در ادامه با تأکید بر ویژگی تقریبی بودن این اثر افزود: آراء‌ افزون بر 220 تن از دانشمندان صاحب‌نظر اعم از ادیب و مفسر مورد توجه قرار گرفته و بیش از 300 منبع و مأخذ برای تحریر آن مطالعه و فیش‌برداری شده که بیش از نیمی از آن‌ها، بازتاب دهنده آراء اندیشمندان اهل سنت است.
وی افزود: استادانی برجسته از جامع ازهر تا دانشگاه الزیتونه تونس و قرآن‌پژوهانی از مراکش تا عراق  این کتاب را به دیده اعجاب نگریسته‌اند. این کتاب تاکنون در جشنواره های مختلف کتاب، حائز افتخار شده است.
به گفته حجت‌الاسلام و المسلمین مومن زاده، متاسفانه ما برای تبلیغ و معرفی این کتاب، گام‌های چندانی برنداشته‌ایم و این توفیقات و تمجیدها نتیجه نفوذ تدریجی کتاب از گذر آشنایی و انتقال توسط افراد علاقه‌مند و برکت کتاب وحی بوده است.