راه‌اندازی مرکز دانش‌بنیان زیست فناوری گیاهی همزمان با دهه فجر

به گزارش آستان نیوز، با توجه به این‌که نهال سالم نخستین گام در رسیدن به کشاورزی پایدار است، موسسه دانش‌بنیان بذر و نهال رضوی در تلاش است در سال نخست راه‌اندازی این مرکز، حدود 100 هزار اصله نهال پایه رویشی مثمر و غیرمثمر را تولید کند که طی برنامه‌ای 5 ساله، این تعداد به یک میلیون اصله نهال خواهد رسید.
در گفت‌وگو با مهندس محمد هاشم‌زاده مدیرعامل موسسه دانش‌بنیان بذر و نهال رضوی در خصوص جزئیات این پروژه، مزیت‌های مرکز زیست فناوری گیاهی و نقش آن در توسعه باغات مدرن پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
 

در این مرکز چه محصولاتی تولید خواهد شد؟
در مرکز دانش بنیان زیست فناوری گیاهی، نهال‌های پایه رویشی مثمر و غیرمثمر مقاوم به آفات و بیماری‌ها و همچنین سایر گیاهان مورد استفاده در فضای سبز تولید خواهد شد تا با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور، بتوانیم به سهم خود نقشی در راستای رشد تولید و مهار تورم و همچنین تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی داشته باشیم.
 

مرکز دانش‌بنیان زیست فناوری گیاهی چه بخش‌هایی خواهد داشت؟
آزمایشگاه تهیه محیط کشت، سالن کشت بافت، سالن رشد، خزانه‌های کاشت شده و همچنین گلخانه سازگاری، بخش‌هایی می‌باشد که برای این مرکز در نظر گرفته شده است.
 

در این مرکز تولید نهال به چه روشی انجام می‌شود؟ این روش چه مزیت‌هایی دارد؟
پیکره هر موجود زنده، یک واحد سازنده به نام سلول دارد که مجموع این سلول‌ها بافت را تشکیل می‌دهد. در این مرکز قرار است با استخراج یک سلول یا توده‌ای از سلول‌ها و کنترل رشد آن‌ها در آزمایشگاه و در یک محیط کشت استریل، به گیاه جدیدی دست پیدا کنیم. در واقع تولید گیاهچه‌های پایه رویشی در محیط کشت و از طریق کشت بافت و سلول گیاهی انجام خواهد شد.
با توجه به این‌که هر گیاه بی‌شمار سلول دارد، می‌توان از هر گیاه چند هزار سلول کشت کرد و در زمان کوتاهی به گیاهان جدید رسید. از طرفی به دلیل این‌که از سلول‌های گیاه مادر برای تکثیر استفاده می‌شود، تفرق صفات به طور قطع وجود نخواهد داشت، از همین رو همسانی با گیاه مادر یکی از مزایای اصلی این روش به شمار می‌رود.

 
این مرکز در کجا راه‌اندازی می‌شود؟ چه اقداماتی تاکنون انجام شده و چه کارهایی را در این مدت باقیمانده در دستور کار دارید؟
برای پروژه راه‌اندازی مرکز زیست فناوری گیاهی، یکی از باغات موقوفه آستان قدس رضوی معروف به باغ شاه محمدی در نظر گرفته شد که مراحل ساخت و مرمت ساختمان آزمایشگاه و احداث گلخانه 500 متری در دست انجام است. پیش‌بینی می‌شود عملیات مربوط به آماده‌سازی ساختمان و بخش‌های مربوطه تا پایان آذرماه به اتمام برسد که بعد از آن هم خرید لوازم و تجهیزات مرکز در دستور کار قرار خواهد گرفت. 
 

لطفا در خصوص ضرورت توسعه باغات مدرن با بهره‌گیری از نهال‌های پایه رویشی بفرمایید.
قبل از این‌که در خصوص ضرورت احداث باغات مدرن و متراکم صحبت کنم، لازم است درباره نهال‌های پایه رویشی توضیحاتی ارائه دهم. نهال‌های پیوندی پایه رویشی دارای ریشه سطحی و افشان اما با حجم بیشتر نسبت به نهال‌های پیوندی بذری است که این مهم می‌تواند کارایی جذب آب و مواد غذایی را افزایش دهد. گذشته از آن، نهال‌های پایه رویشی، پایه کوتاه بوده و تمرکز نهال به جای تولید و رشد شاخه، بر تولید میوه است. از همین رو با توجه به انتخاب اولیه گیاه مادر از لحاظ شرایط بهتر تغذیه‌ای و همچنین مقاومت نسبت به آقات، بیماری‌ها و تنش‌ها در مقایسه با سایر نهال‌ها، شاهد افزایش عملکرد در واحد سطح خواهیم بود. 
علاوه‌براین با توجه به پایه کوتاه بودن و داشتن شاخه‌های کمتر، این نهال‌ها می‌توانند به صورت متراکم کشت شوند و بیشترین استفاده از واحد سطح انجام شود. دستیابی به شاخص بالای کارایی آب که یکی از روش‌های تحقق آن استفاده از نهال‌های پایه‌های رویشی است، رویکرد دیگری است که این موسسه دانش‌بنیان از راه‌اندازی مرکز زیست فناوری گیاهی دنبال می‌کند. در کنار همه این موارد، استفاده از پایه‌های رویشی و کشت‌های متراکم در باغات نه تنها باعث بهبود عملکرد و ارتقاء کیفیت محصول می‌شود، بلکه تحول بزرگی را در افزایش کمی و کیفی محصول برای مصرف داخل و بازارهای صادراتی رقم خواهد زد.