شرایط صحت و تحقق «نذر» چیست؟

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر مهدی علیزاده در گفت‌وگو با خبرنگار آستان‌نیوز، به معنی و مفهوم نذر اشاره کرد و گفت: نذر در لغت به معنای آن است که یک شخص، خود را ملتزم به انجام کاری می‌کند که پیش از آن، التزامی به انجام آن نداشته است. ناذر برای رضای خداوند متعال و بر اساس فطرت و نیت نیک‌اندیشانه خود، خودش را با نذر، مقید و مُلزم به انجام آن کار مشخص و تعیین‌شده می‌کند. 
وی تصریح کرد: شخص ناذر باید عاقل و بالغ باشد، اختیار و اراده داشته باشد و صیغه نذر را به زبان عربی یا معادل لفظ و معنای صحیح آن به زبان خودش (مثلاً فارسی و...) بخواند و به زبان عربی باید بگوید: «لِلَّهِ عَلَیَّ» یعنی «برای خدا بر من واجب است» مثلاً فلان کار پسندیده (که خود شخص ناذر مشخص و تعیین می‌کند) را انجام دهد یا فلان کار ناپسند را ترک کند و انجام ندهد.
این پژوهشگر ادامه داد: در نذر کردن توجه به اخلاص و خلوص نیت و تقرب به درگاه پروردگار که این کار فقط برای خداوند انجام شود و همچنین توانایی و امکانات شخص نذرکننده در انجام نذر که بتواند آن را سریع و صحیح و به‌موقع انجام دهد نیز حائز اهمیت است.
 

ارتباط نذر کردن با توسل

وی در ادامه به ارتباط نذر کردن با توسل اشاره کرد و افزود: نذر کردن یک مفهوم عام‌تر نسبت به توسل است. توسل به معنی یافتن وسیله‌ای برای نزدیکی به چیزی و دست یافتن به منظوری خاص است، یعنی عملی که ما را به خواسته خود نزدیک می‌کند. توسل واسطه قرار دادن شخص آبرومند یا چیزی مقدس نزد خداوند، برای تقرب به او و برآورده شدن حاجت‌هاست. این کلمه در اصطلاح به معنای واسطه قرار دادن امور خیر و افراد صالح و مقرب درگاه الهی برای برآورده شدن درخواست و اجابت دعا و حاجات است. اما نذر مفهوم عام‌تری نسبت به توسل است. 
حجت‌الاسلام و المسلمین علیزاده افزود:  نذر از جمله موضوعات و مقولات میان‌رشته‌ای است که از جنبه‌های گوناگون فقهی، مذهبی، دینی، کلامی، اقتصادی، مدیریتی، فردی، اجتماعی و... قابل بررسی و تحقیق و پژوهش است. نکته قابل توجه این است در زمینه نذر، حتماً لازم نیست شخص نذرکننده حاجتی داشته باشد تا برای برآورده شدن آن نذر کند. 
 

نذر و گرفتن حاجات شخصی با اراده الهی 
وی در ادامه به رابطه  نذر کردن برای گرفتن حاجات شخصی با اراده و مشیت الهی در زندگی، کارها و سرنوشت انسان‌ها اشاره کرد و گفت: ذات مقدس پروردگار متعال، غنی و بی‌نیاز مطلق است و هیچ‌گونه احتیاج و نیازی به پرستش، عبادات، خیرات، نذورات، موقوفات، زیارات، حمد وثنا، انجام کارهای حسنه از سوی انسان‌ها و... ندارد، بلکه این انسان‌ها و همه مخلوقات، فرشتگان، جمادات، نباتات و... هستند که نیازمند خداوند متعال و الطاف، اراده و مشیت او هستند.
این پژوهشگر با بیان اینکه در زندگی انسان‌ها موارد زیادی وجود دارد که بدون اینکه انسان از خداوند درخواستی داشته باشد، خداوند از روی احسان، رزاق، مهربان و رحیم بودنش، نعمت‌ها و مواردی را به انسان عطا می‌کند، اضافه کرد: گاهی اوقات براساس اراده و مشیت الهی و یا علم و حکمت و لطف الهی و اینکه خداوند خیر و صلاح بنده مسلمان و مؤمن را می‌خواهد، حاجات او را برآورده نمی‌کند.
 

نذر کردن در مقابل مشیت پروردگار قرار نمی‌گیرد
وی خاطر نشان کرد: نذر کردن و تلاش برای گرفتن حاجات هیچ‌گونه تضاد و مخالفتی با علم و مشیت پروردگار متعال ندارد. ضمن اینکه نباید تصور شود اگر درخواست و حاجتی از خداوند متعال داشتیم و برآورده نشد، با نذر کردن حتماً برآورده می‌شود؛ نه، این‌گونه نیست و این تصور اشتباه است. 
به گفته حجت‌الاسلام و المسلمین علیزاده، نذر کردن هیچ گاه در مقابل علم و اراده الهی و مشیت پروردگار قرار نمی‌گیرد. همچنین براساس مبانی عقلی و تربیتی، نگرفتن همین حاجات و برآورده نشدن سریع درخواست‌ها، نقش تربیتی و اصلاحی در رشد، تکامل و تعالی روح و روان و شخصیت انسان دارد و خیلی وقت‌ها انسان درخواست و حاجتی را از خداوند داشته و برآورده نشده است و با گذشت زمان و تغییر شرایط در آینده متوجه می‌شود چقدر خوب شد که مثلاً فلان حاجتش برآورده نشد.