اساس روابط انسانی در اندیشه تمدنی امام رضا)ع) خیرخواهی و مهرورزی است

به گزارش آستان نیوز، غلامرضا جلالی در نهمین پیش نشست ملی پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) باعنوان «اندیشه تمدنی امام رضا(ع) عدالت برای همه و ظلم به هیچ کس» که ظهر امروز در تالار شیخ بهایی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، به تبیین موضوع «عدالت و رافت از منظر امام رضا(ع)» پرداخت و عنوان کرد: یک جامعه برای تمدن‌سازی در گام نخست به دو عنصر احسان و عدالت احتیاج دارد.
وی ابراز کرد: اگر انسان به سمت عدالت محوری برود و جامعه‌سازی کند موفق‌تر خواهد بود در واقع عدالت به دو معنا تعبیر می شود نخست اعطای حق به صاحب آن و قراردادن چیزی در جایگاه خود.
جلالی بیان کرد: از منظر امام رضا(ع) عدل در سه رویکرد مورد توجه قرار گرفته است؛ نخستین معنا عدال الهی است که در اولویت است و در تفکر شیعه تمام بحث‌های عدالت از عدال الهی نشات گرفته است، دومین رویکرد، عدالت ورزی پیشوایانی است که زمام امور جامعه را در اختیار دارند و عدالت در مفهوم اجتماعی رویکرد دیگری است که در نحوه تعامل آحاد جامعه با یکدیگر معنا پیدا می کند.
وی در ادامه به چیستی رافت و محبت اشاره کرد و دو شرط را لازمه تحقق محبت در انسان دانست و گفت: نخستین شرط وجود ملکه عدالت است و در واقع رافت و محبت به عدالت بر می‌گردد و انسان در زندگی اجتماعی خود به رافت و محبت رو می آورد. بنابراین ملکه عدالت و زندگی اجتماعی در تحقق رافت تاثیر دارد و فرد محبوب هم باید از توازن برخوردار باشد تا نسبت به او کشش پیدا شود.
 

منشاء رحمانیت در انسان‌ ها ریشه الهی دارد
جلالی با بین اینکه منشا رحمانیت و رحمت در بین انسان‌ها ریشه الهی دارد و محل ظهور و بروز رحمت است در ابتدای هر سوره کلمه «بسم الله الرحمن الرحیم» آمده است تا دلبستگی مردم به رحمت الهی افزون شود و این نکته به ما یادآوری می‌شود که ما  تنها از راه رحمت و مودت می‌توانیم در دل دیگران راه یابیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم فرهنگ اسلامی در ادامه با اشاره به آیه 128 سوره توبه گفت: در این آیه از قرآن آمده است: «قطعا براى شما پيامبرى از خودتان آمد كه بر او دشوار است‏ شما در رنج بيفتيد به هدايت شما حريص و نسبت به مؤمنان دلسوز مهربان است».
وی افزود: توصیف غالب از پیامبر اکرم(ص) بین آحاد مومنین رحمت ایشان است و پایه نخستین جامعه، عدالت است و از دل عدالت این رحمت به وجود می‌آید که اگر فراگیر شود منشاء تمدن خواهد شد. رحمت بر هر صاحب حیات و رافت بر هر موجودی نهاده شده است اگر جامعه‌ای به خشونت کشیده شود از ذات خود دور شده است.
 

محبت اساس شکل‌گیری جامعه و عامل پایداری آن است
به گفته این پژوهشگر، محبت اساس شکل‌گیری جامعه و عامل پایداری آن است. در واقع خیرخواهی را باید در میان مردم رواج داد تا مردم با هم تعامل داشته باشند و بر مدار خیرخواهی قرار گیرند.
وی در ادامه با بیان اینکه ولایت ارتباط نزدیکی با محبت دارد، گفت: آحاد جامعه از طریق ولایت و امامت بحث محبتشان ترغیب می شود و محبت از اعتدال زاده می‌شود و در کنار عدالت از ظرفیت تمدنی برخوردار است و نهایت اعتدال در انسان خاستگاه ظهور و بروز آن می‌شود.
 

رابطه جامعه توحیدی با عدالت اجتماعی از منظر امام رضا(ع) 
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز در ادامه این نشست به رابطه جامعه توحیدی با عدالت اجتماعی از منظر امام رضا(ع) پرداخت و گفت: اساس عدالت را حق تشکیل می‌دهد و عدالت از اوصاف فعل است و منشا عدالت در همه جا وصف افعال است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رحمت کریم‌زاده تصریح کرد: گاهی نسبت به جامعه نگاه عرفی، فقهی و یا عقلی داریم. اما با این فرضیه که جامعه از هویت برخوردار است، احکام و آثار فراوانی ناظر به آن جامعه است در واقع با نگاهی به جامعه بشری، حیوانات و نباتات می بینیم که همه از زندگی جمعی برخوردار هستند. 
وی ادامه داد: خلقت انسان هدفمند است و جامعه نیز باید هدفمند باشد. در واقع رسیدن به قرب الهی فقط در بستر رسیدگی به هم نوع و کمک به دیگران تحقق می یابد و سعادت و شقاوت هر فرد در گرو سعادت و شقاوت جامعه است.
حجت‌الاسلام و المسلمین کریم‌زاده راه استقرار عدالت در اجتماع را از دو طریق تکوین و تشریع ذکر کرد و گفت: فلسفه حکومت ایجاد عدالت است، خداوند تمام موجودات را در جایی که شایسته باشد قرار داده است و خداوند عین عدل است، عالم تکوین برای رسیدن به کمال برنامه دارد که باید بر پایه عدالت باشد.
وی ادامه داد: تشریع و نظام حاکم بر امور طبیعی برای حیوانات، انسان، جمادات و... مبتنی بر عدالت است و این جامعه توحیدی در کلام امام رضا(ع) تجلی یافته است. 
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اشاره به حدیث معروف سلسله‌الذهب از حضرت رضا(ع) که می‌فرمایند: «كلمه لا اله الا الله حصني و من دخل حصني امن من عذابي»، گفت: حصن توحید است و هر چیز در سایه آن باشد محفوظ می‌ماند.
وی خاطر نشان کرد: لازمه توحید در حاکمیت امام معصوم(ع) است و شانیت امام استقرار عدالت در جامعه و مقابله با ظلم و ستم است. اساس پلیدی‌ها، بی عدالتی  و اساس پاکی‌ها رعایت عدالت است.