مقام و منزلت حضرت ام ابیها(س) از منظر عالم آل محمد(ص)

بحشی از این ارادت و محبت را در کلام گهربار امام هشتم(ع) در مقام حضرت زهرا(س) مشاهده می‌کنیم. به مناسبت سالروز شهادت این حضرت با دکتر مرتضی انفرادی، پژوهشگر مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی پیرامون منزلت ایشان از منظر عالم آل محمد(ص) گفت وگویی صورت گرفته که در ادامه می‌خوانیم.
 

جناب انفرادی لطفا در ابتدا پیرامون زندگینامه حضرت فاطمه زهرا(س) توضیح مختصری بفرمائید.

حضرت زهرا دخت نبی مکرم اسلام(ص) در سال پنجم بعثت و در شهر مکه دیده به جهان گشودند، مادر گرامی ایشان بزرگ بانوی اسلام حضرت خدیجه کبری(س) و همسر امام علی(ع) و یکی از 5 تن آل عبا بودند. ایشان مادر ارجمند حضرت امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، زینب کبری (س) و ام کلثوم هستند، در واقع این حضرت با فاصله بسیار کوتاهی پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) در سن 18 سالگی به شهادت رسیدند.

 
چه اسامی و القابی در منابع اسلامی برای حضرت زهرا(س) آمده است؟

نام اصلی ایشان فاطمه است و در منابع اسلامی بیش از 30 لقب از جمله، زهرا، صدیقه، محدثه، بتول، منصوره، طاهره، زکیه، مبارکه، راضیه، مرضیه، سیده نساء العالمین، ام ابیها و... برای این حضرت ذکر شده است.
 

فاطمه دارای چه معنای خاصی است؟

در فرهنگ و سیره اهل بیت(ع) اسامی دارای معانی بلندی است، کلمه فاطمه به معنای جدا شده است و حضرت رضا(ع) در روایتی از جد بزرگوارشان اینگونه نقل می‌فرمایند: نام دخترم را فاطمه نهادم زیرا خداوند او و محبان او را از آتش جهنم جدا و دور نگه داشته است همچنین در حدیث دیگری از امام رضا(ع) که نزدیک به همین مضمون از پیامبر نقل شده است: نام او را فاطمه نهادم تا او و فرزندانش از آتش دوزخ حفظ و در امان باشند.
 

آیا حضرت رضا(ع) در شأن و فضیلت حضرت زهرا(س) به آیات قرآن استناد نموده‌اند؟

در شأن و منزلت حضرت زهرا سوره و آیات فراوانی در تفاسیروجود دارد سوره کوثر و برخی از آیات دیگر قرآن حاکی از مقام والای ایشان است. امام رضا(ع) نیز در تفسیر چندین آیه به جایگاه مادرشان اشاره فرموده‌اند چنانکه مصادیق آیات تطهیر، مباهله، مودت و برخی از آیات سوره الرحمن و انسان را حضرت فاطمه زهرا(ع) دانسته‌اند.
 

یکی از اوصاف و القاب حضرت فاطمه (س) برترین بانو بیان شده است آیا از حضرت رضا(ع) عبارتی پیرامون این لقب آمده است؟

برای حضرت فاطمه(س) برترین بانو و عباراتی شبیه به این مضمون در روایات آمده است اما در حدیثی از امام رضا(ع) به نقل از پیامبر (ص) عبارت «افضل نساء اهل الارض» و «سیده نساء العاملمین» بیان شده است که نشان از بزرگی ایشان در تمام اهل زمین و برترین ایشان بر همه زنان جهان است.
 

لطفا در ادامه به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی حضرت فاطمه زهرا(س) در روایات امام رضا(ع) نیز اشاره‌ای بفرمایید؟

در زندگی کوتاه بزرگترین بانوی عالم مشارکت‌ها و فعالیت‌های بسیاری در تاریخ نقل شده است، حضور فعال ایشان از بارزترین فعالیت‌های اثرگذار ایشان در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) بود.
در این زمینه امام رضا(ع) چندین روایت برای جهاد حضرت زهرا(س) بیان نموده‌اند، به عنوان مثال کمک حضرت فاطمه(س) در جریان جنگ خندق به پیامبر اسلام امداد رسانی می‌کردند.
همچنین بنا بر روایات رسیده از حضرت رضا(ع) مادر بزرگوارشان حضرت زهرا(ع) در جریان مباهله تنها زنی بود که همراه پدر، همسر و فرزندانشان در این واقعه حضور یافتند و پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) نیز بیان خطبه فدکیه و نیز وصیت ایشان مبنی بر دفن شبانه و نامعلوم بودن قبر مطهرشان، واکنش‌های سیاسی ایشان محسوب می‌شود.