دکتر محمدرضا حسنایی، رئیس دانشگاه هنر تهران ضمن پاسخ به این پرسش که چگونه می توان به وسیله هنر رضوی، خلأ نظری در حوزه هنر دینی را برطرف کرد، گفت: مکتب هنر وجود دارد و ما درصدد غبارروبی از آن هستیم.
مکتب هنر رضوی گامی در جهت رفع خلأ نظری در حوزه هنر دینی
محمدرضا حسنایی در گفتوگو با آستان نیوز اظهار کرد: این مکتب وجود دارد و ما در حال غبارروبی و یافتن آن هستیم. در واقع ما در حال پیدا کردن دلایل موفقیت مکتب هنری هستیم که تأثیرات آن وابسته به یک تفکر اصیل است.
ضرورت خلق آثار هنری اندیشه محور
در ادامه رئیس دانشگاه هنر در پاسخ به این پرسش که چگونه اندیشه را رهبری کنیم تا هنرمند اثر بیافریند، گفت: این پرسش، یک سؤال بزرگ جهانی است.
وی با بیان اینکه انسان دارای دو بُعد «عمل» و «اندیشه» است و عمل نیز حاصل اندیشه است، افزود: بیتردید در همه انسانها، انسان بدون اندیشه، رفتار غریزی دارد. همچنین فردی که عملی را انجام میدهد، قصدی دارد و اگر قصد را درست کنید، عمل هم درست میشود.
حسنایی تصریح کرد: امروزه لازم است ما برای انسانها به حدی ارزش قائل شویم که به آنان بگوییم قصدتان مهم است و هر کاری را برای هر چیزی انجام نمیدهید. به عبارتی هر فعلی، به قصدی ارزش دارد. هنر برای هنر، بیمعنی است و هنر به قصدی ارزش دارد. اگر انسان این را بفهمد، هنرش متعالی میشود.
وی ادامه داد: امروزه اگر بدون تفکر فعلی را انجام دهید، محکوم به شکست، فساد و قهقرا است و اگر با تفکر هر فعلی را انجام دهید، حتی افعالی که تصور میکنید جهت الهی ندارد، به روشنی، تعالی و خداوند ختم میشود.
رئیس دانشگاه هنر اضافه کرد: کار هنرمند نیز آن است که مقصدی را به تصویر بکشد، نه آنکه تصویری را بکشد و بخواهد روی آن مقصدی را تعریف کند. در واقع، انسان بدون تفکر، هر آنچه خلق کند، به طور حتم هنر نیست حتی اگر اسم او را هنرمند بگذاریم و اگر اسم چنین انسانی را هنرمند بگذاریم، ماحصل تفکر اشتباهی است که ما از هنرمند داریم.
تبیین مشارکت دانشگاه با نهادهای دینی
حسنایی در ادامه در پاسخ به پرسشهایی همچون «چگونه خلأ نظری موجود در حوزههای هنر دینی و اسلامی توسط دانشگاهها باید برطرف شود؟» و «نقش دانشگاه و مشارکت آن را با نهادهای دینی در این حوزه چگونه تبیین میکنید؟»، نیز گفت: من از دو منظر به این موضوع نگاه میکنم. نخستین منظر، تجربه در دید تجربهگراها است.
وی افزود: با تکرار یک تجربه موفق میتوانید به موفقیت دست یابید. بدین ترتیب ما در بسیاری حوزهها دارای فرمول و دستور هستیم، همچون دستور موفق آشپزی یا راه و روش درست ورزش کردن.
رئیس دانشگاه هنر ادامه داد: از آنجایی که اگر تجربهگرا باشیم میتوانیم تجربه موفق را تکرار کنیم. همچنین امکان اعتلای تجربه تا حدی وجود دارد. بنابراین میتوان فرض کرد که هنرمند متعهد یا عاقل میتواند هنرمند عاقل مدرن شود، چون تجربه خود را تکرار کرده و این تجربه او را موفق میکند.
حسنایی تصریح کرد: وقتی در خصوص مکتب هنر رضوی صحبت میکنیم. آنچه دنبال آن هستیم این است که چگونه هنرمند با تفکری توانست مکتبی را بیافریند. همانطور که ابتدا نیز بیان شد، در خصوص مکتب هنر رضوی تجربه موفقی داشتیم. بدین ترتیب دانشگاهها با تکرار چنین تجربههای موفقی میتوانند اعتلا پیدا کنند.
وی گفت: همچنین دانشگاهها میتوانند تفکر نظام جمهوری اسلامی را با کمی تأخیر در دانشگاهها پیاده کنند؛ چون انقلاب اسلامی، یک اتفاق بزرگ فکری و عقیدتی بوده است. در این میان، بیتردید تفکر غربیها هم وارد دانشگاههای ما طی یک روز و دو روز نشده است بلکه غربیها نیز استمرار و تکرار تجربه موفق داشتند.
لزوم تکرار مباحث نظری اسلامی در دانشگاههای کشور
در ادامه رئیس دومین کنگره بینالمللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت مکتب هنر رضوی گفت: ما باید با برگزاری چنین کنگرههایی به دنبال پیدا کردن تجربههای قدیم و آمیختن آن با تفکر جدید و تفکر بنیادین که ایران را تغییر داد، باشیم.
وی افزود: البته سعی کنیم دچار عجله ناشی از بی تدبیری نشویم، چون اگر بخواهیم تجربه موفق و عمیقی داشته باشیم، علاوه بر عقل، باید استمرار داشته باشیم چنانکه افراد عاقل برای خود برنامههای بلندمدت میریزند.
حسنایی بیان کرد: ما در حال انجام یک تجربه بزرگ هستیم و اعتقاد داریم که امام رضا(ع) به ما در این مسیر کمک میکند و اگر این اعتقاد را هم نسبت به این امام همام نداشتیم، ما معتقد هستیم که مکتب هنر رضوی اتفاق افتاده است. یعنی، تعدادی هنرمند توانستند حول محور یک مکتب عقیدتی جمع شوند و آثار بینظیری را خلق کنند و ما از ثمرات آن استفاده میکنیم.
وی با تأکید بر اینکه دانشگاه هنر در حال انجام سهم خودش در حوزه مکتب هنررضوی است، گفت: اگر دانشگاههای ایران به عنوان دانشگاههای یک کشور اسلامی بتوانند به این حوزه متصل شوند، اجازه خواهند داشت تا تئوریها و فرضیات اسلامی را در خودشان تکرار کنند.
همچنین رئیس دانشگاه هنر تصریح کرد: اگر دانشگاهها نتوانستند در حد نظام جمهوری اسلامی فعالیت کنند، به دلیل آن است که تئوریهای آنها تغییر نیافته است. در عمل، میتوان به جای لنین، امام خمینی(ره) را در اثر هنری قرار داد، اما اگر تصور عوض نشود، تأثیرش نیز تغییر پیدا نمیکند. به عبارتی اگر هنر باید متعهد باشد، باید هنرمند نیز متعهد باشد.
وی گفت: بیشک اگر دانشگاهها به نظریات و فرضیات اسلامی دست نیابند، دوباره تجربه موفق غربیها را تکرار خواهند کرد. یعنی پس از دوره هیجانی و انقلابیشان به تدریج به دوره آرامش قبلی خود باز میگردند. بدین ترتیب ما به تجربه ناموفقی در این انقلاب خواهیم رسید.
تولیت آستان قدس رضوی
