نشريات از شناسایی تا آرشیو چه مراحلی را در اداره مطبوعات کتابخانه رضوی سپری می کنند؟

به گزارش آستان نیوز، اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به منظور دستیابی به اهداف بلندمدت و رسیدن به چشم‌انداز فعال‌ترین آرشیو مطبوعاتی در سطح کشور، شناسایی و جذب نشریات فارسی و غیرفارسی را در دستور کار قرار داده است. در این مجال پای صحبت‌های مهدی درخشان مسئول فراهم‌آوري و سازماندهي مطبوعات این سازمان می‌نشینیم تا با چگونگی فرآیند جذب مطبوعات؛ از شناسایی و مستندسازی تا حفاظت و آرشیو آن‌ها در این آستان ملکوتی آشنا شویم.  
 

روش‌های جذب آثار 
آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی حافظ منابعی به زبان‌های مختلف(فارسی، انگلیسی، عربی، فرانسوی، اردو، ترکی، کردی و ...) و مشتمل بر نشریات تخصصی، علمی-پژوهشی، دانشگاهی، عمومی، حوزوی، دانشجویی، دانش‌آموزی، تجربی و نشریات الکترونیکی است. نشریات این آرشیو به روش‌های واسپاری ناشران، اهدا، وقف، مبادله و اشتراک و خرید تهیه می‌شوند. البته جذب به شیوه اهدا و واسپاری، بیشترین سهم را در ایجاد این مجموعه بزرگ داشته است.
ناشران طبق بخشنامه مصوب سال 1368 شورای عالی انقلاب فرهنگی طی دهه 80 و اوایل دهه 90، سهم پررنگی در گسترش مجموعه آرشیو داشته‌اند. البته در سال‌های اخیر‌ با افزایش هزینه‌های چاپ، کاغذ و پست این نقش کم‌رنگ‌تر شده است. بدین ترتیب کارشناسان این مرکز با ارتباط مستمر با مجموعه‌داران، کارگزاران و نمایندگی‌های نشریات سعی کرده‌اند این نقصان را از طریق ترغیب آن‌ها به اهدا و یا خرید نشریات جبران کنند. در سال‌های اخیر نیز مبادله منابع چاپی و دیجیتالی با مراکز مطبوعاتی و مجموعه‌داران در توسعه آرشیو مؤثر بوده است. 
 

از ارزیابی و مستندسازی تا مبادله نشریات تکراری 
اداره مطبوعات آستان قدس رضوی برای دریافت مجموعه‌های ارزشمند، آن‌ها را به طور دقیق توسط کارشناسان خود مورد ارزیابی قرار می‌دهد. بی‌تردید عواملی چون محتوا، میزان استفاده، قدمت، سلامت، شکل، کمیاب و نایاب بودن نشریه در ارزشیابی آن تأثیر دارند. 
نشریات نیز پس از دریافت، فرآیند پیچیده مستندسازی را پیش رو دارد. در واقع، تمام منابع دریافتی روندی متفاوت از کتاب‌ها را در این سازمان طی می‌کنند. کارشناسان به طور منظم مجموعه‌های ورودی را بررسی و شماره‌های کسری هر عنوان را پیگیری می‌کنند. نشریات رسیده نیز در کوتاه‌ترین زمان در سامانه نرم‌افزاری سازمان ورود اطلاعات می‌شوند تا پژوهشگران و کاربران بلافاصله در جریان تازه‌های این مرکز قرار گیرند. 
نشریات برای شناسنامه‌دار شدن، مُهر مرکز را به خود می‌گیرند و در مخازن پیش آرشیو تا تکمیل و ساماندهی برای نهایی شدن آرشیو چیده می‌شوند. نسخه‌های تکراری نشریات این مرکز نیز برای مبادله با مراکز مطبوعاتی ایران استفاده می‌شوند تا علاوه بر تکمیل مجموعه‌های سایر آرشیوها، از امحاء این منابع ارزشمند جلوگیری شود. اداره مطبوعات آستان قدس رضوی در پنج سال اخیر از طریق مبادله نشریات تکراری، بیش از 30 هزار نسخه به سایر مراکز مطبوعاتی واگذار و در حدود 20 هزار نسخه از کسری‌های آرشیو خود را تأمین کرده است.