ساحت‌های علمی و اجرایی موزه رضوی در مسیر کسب مرجعیت تخصصی  

به گزارش آستان نیوز، مجموعه آستان قدس رضوی ظرفیت فرهنگی عظیمی دارد که می‌تواند در فضای عمومی کشور و جهان اسلام اثرگذاری کند. از این رو با کمک خبرگان فرهنگی باید بیشترین بهره را از این ظرفیت کم‌نظیر در ترویج معارف قرآنی و مکتب اهل‌بیت(ع) برد. در این میان، موزه‌ها از جمله حوزه‌هایی در آستان قدس رضوی است که مرجعیت ملی و جهانی دارد و از ظرفیت آن برای تأثیرگذاری فرهنگی در جهان با اولویت جهان اسلام باید استفاده کرد؛ به خصوص که هر ساله بسیاری از علما، اندیشمندان و بزرگان علمی جهان برای زیارت به مشهد الرضا(ع) مشرف می‌شوند. در این مجال با مهدی قیصری‌نیک معاون موزه‌ها و ترویج میراث فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در خصوص اقدامات و دستاوردهای این معاونت در مسیر کسب مرجعیت علمی این آستان مقدس به گفت‌وگو می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.  
 

جناب آقای قیصری نیک موزه آستان قدس رضوی به سهم خود برای تاثیرگذاری در مجامع مرتبط چه وظایف خاصی را در ساحت‌های علمی و اجرایی برعهده دارد؟
موزه آستان قدس رضوی در کنار سایر حوزه‌های دارای مرجعیت این آستان مقدس، اقداماتی را در جهت دستیابی به مرجعیت علمی و تخصصی در سطح کشور، منطقه و جهان اسلام به انجام رسانده است تا یکی از پوياترين، کارآمدترين و اثرگذارترین نهادهای این بارگاه ملکوتی باشد که در معرفت‌افزایی زائران و مجاوران و همچنین ترویج سنت حسنه وقف و نذر قدم‌های مؤثری برداشته باشد. در این راستا به بخشی از مهمترین فعالیت‌های موزه رضوی در دستیابی به مرجعیت علمی و تخصصی می‌پردازم؛ این موارد شامل بررسی کارشناسی و ارزیابی آثار، مستندنگاری آثار، معرفی آثار، گویاسازی موزه‌ها، گسترش جامعه مخاطبان، حضور پررنگ و ارائه گزارش در مجامع علمی و تخصصی از جمله ایکوم(شورای بین‌المللی موزه‌ها)، میراث فرهنگی و...، اقدام در خصوص بهینه‌سازی وضع موجود و تلاش برای حفاظت از میراث فرهنگی رضوی با استانداردسازی روش‌های نگهداری و نمایش، اشتراک دانش و آموزش جامعه مخاطبان، ایجاد بستر مناسب برای همکاری با پژوهشگران و انتشار نتایج فعالیت‌های پژوهشی، ثبت آثار موزه رضوی در فهرست آثار ملی ایران و حافظه جهانی، خلق رویدادهای فرهنگی در موزه رضوی و توسعه تالارهای نمایش با موضوعات جدید با استفاده از اموال و نفایس فرهنگی شناسایی شده در گنجینه رضوی نظیر افتتاح گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، افتتاح نگارخانه موزه رضوی، بازگشایی مقبره امیر ملک شاه(مسجد 72 تن) و... است.  
 

در راستای انجام این تکالیف در حوزه موزه‌ها چه ایده‌های خلاق و اثرگذاری مطرح شده است؟
در این خصوص با برنامه‌ریزی و گردآوری مجموعه‌ای از نظرات و پیشنهادات کارشناسان داخل و خارج از آستان قدس رضوی با هدف دستیابی به مرجعیت موزه رضوی، سعی شده با کمک کارشناسان و هنرمندان با خلق رویدادهای فرهنگی، موزه رضوی را از بازدید صرف خارج کرده و به سایر رسالت‌های موزه از جمله پژوهش، آموزش، اشاعه فرهنگ، حفظ، نگهداری و انتقال داشته‌های موجود به آیندگان و... پرداخته شود. بدین منظور نیز فعالیت‌هایی اعم از برنامه‌ریزی برای دسترسی به آثار با طرح و اجرای پروژه‌های کارشناسی و ارزیابی، معرفی آثار با تکیه بر اطلاعات برداشت شده و مستندنگاری آثار در قالب برگزاری رویدادهای تأثیرگذار همچون سه‌شنبه‌های فرهنگی، نمایشگاه، رونمایی و معرفی از آثار تاریخی، فرهنگی و هنری و...، اجرای برنامه‌های نمایشی به منظور تأثیرگذاری بر مخاطب مانند نقالی و پرده‌خوانی،  جذب یک تیم از متخصصان آثار هنری و فرهنگی و تعامل با هنرمندان و جامعه هنری برای شناسایی و ارزیابی و دریافت آثار وقفی و اهدایی همراه با برگزاری رویدادهای نمایشگاهی در نگارخانه موزه با هدف جذب آثار دوره انقلاب اسلامی در موزه رضوی، گشایش تالارهای جدید با همکاری و مشارکت متخصصان مربوطه، استفاده از دانش کارشناسان و مشاوران پژوهشی برای اقدام در زمینه ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و هنری در فهرست آثار ملی ایران و یونسکو و استفاده از دانش‌آموزان در طرح روایتگری موزه رضوی؛ با تهیه و تدوین فایل ویدئویی جهت معرفی میراث ملموس و ناملموس رضوی از زبان راهنمایان کودک و نوجوان در قالب کلیپ‌هایی با عنوان «راویان کوچک موزه رضوی»، انجام شده است.

مهمترین مانع در مسیر اجرایی کردن این ایده‌ها به منظور کسب مرجعیت علمی در این معاونت چیست؟
عدم یکپارچگی تشکیلات اداری در حوزه فعالیت‌های موزه، مهمترین مانعی است که در مسیر مرجعیت علمی و تحصصی موزه رضوی وجود دارد. همان‌طور که می‌دانید به منظور فرهنگ‌سازی و ایجاد تمدن نوین اسلامی، مواد فرهنگی باید در یک نظام یکپارچه و تحت ساختار تشکیلاتی متولی فرهنگ، برای فرآوری و بازتولید محتوایی در راستای برنامه‌ها، سیاست‌ها و طرح‌های مختلف آستان قدس رضوی باشد. البته در دو سال اخیر در خصوص اصلاح ساختار اقدام‌های مؤثری برداشته شده و انشاالله به زودی مشکل رفع خواهد شد و شاهد درخشش بیشتر موزه رضوی در سطح ملی و بین‌المللی خواهیم بود.   
در ادامه به برخی از اقدامات شاخص موزه‌ها به منظور انجام این وظایف و تحقق این ایده‌ها اشاره بفرمایید.  
در این راستا اقداماتی مشتمل بر تشکیل پرونده برای تراث اسلامی و شیعی موجود در موزه رضوی و شرکت در جلسات دفاع برای ثبت آن‌ها در فهرست آثار ملی ایران و همچنین حافظه جهانی(یونسکو)، اقدام برای استفاده از ظرفیت‌های پژوهشی جذب شده و انتشار دو فصلنامه مطالعات موزه‌ای «زرین فام»، حضور فعال و ارائه گزارش در مجامع علمی و تخصصی و کسب افتخار و رتبه‌های مختلف در ایکوم، کسب دیپلم افتخار از جشنواره میراث فرهنگی و...، برگزاری نشست‌های تخصصی و علمی با دعوت از متخصصان داخل و خارج از سازمان به دو صورت حضوری و غیرحضوری، برقراری ارتباط با جامعه هنری، برگزاری نمایشگاه و جذب آثار دوره معاصر به صورت اهدایی برای موزه رضوی، تهیه محتوا برای معرفی آثار در فضای مجازی با نظارت حوزه کارشناسی، توسعه جامعه مخاطبان با مشارکت دادن کودکان و نوجوانان در فعالیت‌های آموزشی در موزه‌ها همچون راهنمایی مراجعان به طور مجازی و حضوری و خلق رویدادهای فرهنگی در موزه رضوی برای معرفی آثار و جذب مخاطب بیشتر به موزه رضوی، انجام شده است.

همکاری این معاونت با نهادهای علمی و پژوهشی یا کارشناسان خارج از آستان قدس رضوی چگونه دنبال می‌شود؟
معاونت موزه‌ها و ترویج میراث فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برای دستیابی به نظرات کارشناسی متخصصان خارج از سازمان و استفاده از ظرفیت علمی این کارشناسان در راستای اجرای برنامه‌های تحولی برای موزه‌های این آستان مقدس با نهادهای علمی و پژوهشی همکاری می‌کند و با دعوت از متخصصان مرتبط با این حوزه و برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی در جهت کسب نظرات تخصصی این استادان و آموزش کارشناسان داخلی و مخاطبان برنامه‌ریزی می‌کند. استفاده از کارشناسان مجرب بازنشسته، بهره‌گیری از ظرفیت هنرمندان و کارشناسان خبره در کارشناسی و ارزیابی آثار برای وقف و اهداء و بررسی آثار هنرمندان متقاضی برای برگزاری نمایشگاه در نگارخانه موزه رضوی، استفاده از ظرفیت استادان دانشگاه برای ارائه مقاله و یا داوری مقالات رسیده به دو فصلنامه مطالعات موزه‌ای «زرین فام»، استفاده از متخصصان و نخبگان به عنوان نیروی امریه برای طی دوران خدمت سربازی در موزه‌ها و همچنین خادمیاران متخصص، از دیگر اقدامات مهم در بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی خارج از آستان مقدس رضوی در موزه رضوی است.