رمان «به امید دیدار» محصول علمی و عملی ادبیات ما در حوزه های تاریخی است

 به گزارش آستان‌نیوز، در این نشست ادبی مریم شریف رضویان (نویسنده کتاب) و دکتر سعید طاووسی مسرور، کامران پارسی‌نژاد و احمد شاکری  از کارشناسان و منتقدان ادبی حضور داشتند.

مریم شریف رضویان نویسنده کتاب «به امید دیدار» دراین نشست گفت: نوشتن برای حضرات معصومین(ع) به خصوص در عرصه داستان و رمان خیلی مشکل است؛ چرا که ما اجازه نداریم هر چیزی را در داستان به ایشان نسبت دهیم و از تخیل استفاده کنیم.

 شریف رضویان با اشاره به اینکه نگارش اثر بیش از دو سال طول کشید اظهار کرد: من سعی کردم با بهره‌گیری از تمام تجربیات نویسندگی، داستان را به گونه ماجرا محور بنویسم. در این مسیر نیز از راهنمایی‌های استاد سرشار بسیار بهره بردم. امیدوارم در خور حضرت باشد و مورد قبول ایشان واقع شود.

 او ادامه داد: من ابتدا اصرار داشتم شخصیت اصلی را حضرت زهرا(س) قرار دهم اما از آن جایی که  از حضرت زهرا(س) قبل از رحلت پیامبر، روایات تاریخی و نقل قول مستند نداریم که بتوان به صورت داستان درآورد و حتی از زندگی شخصی ایشان نیز اطلاعات مستند نداریم از این امر منصرف شدم. بنابراین شخصیت اصلی را فرد دیگری قرار دادم که شاهد زندگی حضرت باشد و از آن طریق روایت‌های که تاریخ نقل شده از زبان این شخصیت بیان شود. 

 نویسنده کتاب «به امید دیدار» با اشاره به اینکه نمی‌توان به تمام مقاطع زندگی ائمه معصومین(ع) در داستان پرداخت، اظهار کرد: نویسنده که می‌خواهد داستانی تاریخی در مورد ائمه معصومین(ع) بنویسد در گام نخست باید دایره اطلاعات خود را با مطالعه فراوان و پژوهش در تاریخ وسیع کند، آنقدر مطالعه و فکر کند تا با آن شخصیت آشنا و صمیمی شود در آن صورت می‌تواند کار درخور شایسته‌ای بنویسد.گاهی نمی‌توان تمام مقاطع زندگی ائمه معصومین(ع) را در داستان  بیان کرد بلکه باید به برخی مقاطع از زندگی از ائمه معصومین پرداخت که در تاریخ در مورد آن گفته شده است. 
 

 «به امید دیدار» رمانی تاریخی با جنبه‌های مطالعاتی در رشته‌های علوم انسانی

کامران پارسی نژاد ، کارشناس و منتقد ادبی که کار نظارت ادبی کتاب «به امید دیدار» را بر عهده داشته، در این نشست گفت: این اثر حاصل دو سال کار نگارش خانم شریف رضویان و جلسات پیوسته‌ای است که با آقای طاووسی مسرور و احمد شاکری داشته‌ایم . در این جلسات کارشناسی وقایع تاریخی که در داستان بازگو شد به کرات مورد  بررسی قرار گرفته است. چرا که اگر در نگارش رمان‌های تاریخی به خصوص درحوزه زندگی ائمه معصومین(ع) کارشناسی تاریخی صورت نگیرد اثر با اشتباهات تاریخی بسیار ممکن است چاپ شود. در نگارش این اثر می‌توان گفت خانم رضویان  به امر پژوهش بسیار پایبند بودند به گونه‌ای که زحمت  پژوهش‌های تاریخی اثر بیش از سه برابر  نوشتن آن بود. 

پارسی‌نژاد اظهار کرد: آنچه که در نگارش کتاب «به امید دیدار » بسیار تاکید شده این بود که اثر به ادبیات بومی و اقلیمی نوشته شود . در مورد زندگی ائمه معصوم(ع) به گونه‌ای بنویسم که  مخاطب خود را در آن زمان ببیند . شغل‌ها، صنف‌ها، جریان‌های سیاسی اجتماعی، مکان‌ها ، نوع تغذیه، لباس، حرف‌ها و حدیث‌ها را حس کند. از این رو خانم شریف رضویان در حوزه ادبیات اقلیمی بسیار پژوهش کردند تا بتواند توصیف دقیقی از مکان‌ها، فضا و اشیا و ... را در رمان خود بیاورند. در این اثر مخاطب، بخش زنده‌ای از تاریخ را می‌تواند ببیند. فضای زنانگی و لطافت کلام راوی تناسب زیادی با حضرت زهرا(س) دارد. وجود و ساحت حضرت محور اصلی داستان است. تمام چینش‌ها، فضاسازی‌ها و محیط حجاز به خوبی توصیف شده است.

این کارشناس ادبی افزود: نویسنده در نگارش اثر سعی کرده مکنونات قلبی آدم را ترسیم کردند، حس‌های درونی آدم‌ها به نحواحسن در جای خودش بیان می‌شود. اثر کاملا رمان است و زندگی نامه داستانی نیست. 

نگارش رمان تاریخی مستلزم پژوهش فراوان است
دکتر سعید طاووسی‌مسرور، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و تشیع نیز گفت: آن طور که  سخت گیری در پژوهش تاریخی اعمال می‌شود، قطعا در نگارش آثار داستانی اعمال نمی‌شود چون اینها دو ساحت متفاوت است. اما باید روایت اثر در چارچوب‌های کلی و قالب جزئیات منطبق بر تاریخ باشد و در جاهایی که تاریخ ساکت است خیال پردازی درست و زیبا انجام داده شود و از روایاتی استفاده کند که صحت تاریخی دارند اشکالی ایجاد نمی‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: در نگارش رمان مهم است جنبه خیال و هنر درآن رعایت شود. قهرمان خیالی در رمان باید منطبق به زمانی باشد که رمان در آن فضا روایت می‌شود و این امر مستلزم پژوهش تاریخی در زمان روایت اثر است. خانم شریف رضویان برای نگارش «به امید دیدار» بسیار زحمت کشیده و سعی کرده در نگارش اثر به پژوهش‌های تاریخی پایبند باشد.

 او با اشاره به اینکه آثاری در باب حضرت رسول اکرم(ص) در کشور بسیار کم است، اظهار کرد: پیامبر اکرم(ص) در کشور ما غریب است و اثری در مورد ایشان  کم نوشته می‌شود.  کتاب «به امید دیدار» در دوره زندگی رسول الله روایت می‌شود، اگر چه داستان زندگی حضرت زهرا(س) است. جاهلیت و اسلام را با یکدیگر مقایسه کرده است، زیست جامعه مدینه را در کنار زیست جاهلیت به تصویر کشیده و شعار نداده بلکه خواننده با خوانش اثر متوجه تحول آن دوره زمانی می‌شود. فضا و فرهنگ جاهلی بلکه زیست جاهلی را تصویر کرده و نویسنده در آن فضای اسلام، انصار و ...را به خوبی روایت می‌کند.

محدویت‌های نگارش رمان تاریخی
احمد شاکری نویسنده و منتقد ادبی نیز دراین نشست گفت: «به امید دیدار» محصول و نتیجه علمی و عملی ثمره ادبیات ما در حوزه ادبیات تاریخی است. مهم است در جای درستی از تاریخ قرار بگیریم و از تجربیات در این باره محقق شده استفاده کنیم.

او با اشاره به اینکه در زمینه تولید و انتشار رمان تاریخی کم کار کردیم، افزود: در نگارش آثار رمان تاریخی به خصوص رمان زندگی ائمه معصومین(ع) ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های وجود دارید که تنها محدویت تاریخی نیست بلکه محدودیت کلامی، فقهی و اخلاقی داریم که مطالعه در رشته‌های مضاعف بر ادبیات را می‌طلبد که باید بگوییم در این زمینه کار کردیم  و خیلی ضعیف هستیم. برای نگارش کتاب «به امید دیدار» زحمات زیادی کشیده شده  و راهنمایی‌های مسئولانه استاد طاووسی مسرور در این اثر قابل تقدیر است. 

شاکری ادامه داد: دشواری نوشتن از رمان تاریخی تنها به برزگان، اهل بیت(ع) منحصر نمی‌شود بلکه نوشتن رمان تاریخی برای شخصیت‌های، انسان‌های فرهیخته و در مراتبی نوشتن از انسان مشکل است. ساحت ائمه معصومین(ع) بسیار فراتر است که ما بدان چیره شویم . ما باید در روایت داستانی شخصیت ائمه معصوم را بشناسیم و به دیگران بشناسانیم او تصریح کرد: نقطعه ضعفی که در آثار داستانی داریم لزوما مربوط به شخصیت‌های  قدسی نیست؛ در خصوص شخصیت‌های منفی هم این ضعف را داریم . ما در شناساندن شخصیت منفی هم خیلی باید کار کنیم. در این زمینه قوت و قدرت کافی نداریم . 

 شاکری یادآور شد: کتاب «به امید دیدار» داستان خواندنی است که  نثر خیلی ساده دارد و خدمتی به ادبیات محسوب می‌شود. در این اثر زندگی حضرت زهرا(س) به نحوی حاشیه‌ای روایت می‌شود که خوانش این اثر برای بانوان و دختران جوان مفید است. شخصیت اصلی رمان زن است . راوی زن است و مضمون هم جایگاه زن است و نشان می‌دهد که  جایگاه زن از دوران جاهیلت تا در دامن اسلام چه مراتبی را طی کرده است