مناظرات امام رضا(ع)؛ همچون یک الگو / ویژگی های گفت وگوی دینی چیست؟

به گزارش آستان نیوز، دکتر مهدی قاسمی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و پژوهشگر مطالعات تطبیقی ادیان در هجدهمین پیش نشست پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان برگزار شد،  ضمن تبیین ویژگی های گفت وگوی دینی،  اظهار کرد: در رابطه با نوع و روش در مناظرات ادیان دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه نخست بر اساس خود ادیان و مذاهب است که مفاد و محتوای کتاب‌های مقدس را می‌توان مورد بررسی قرار داد، البته با یک شناخت کامل نسبت به مفاد و محتوای کتاب‌های مقدس طرف مقابل.

وی افزود: دیدگاه دوم بر اساس زیست اجتماعی و همچنین شناخت پیروان آن دین و مذهب است که گفت وگو و مناظره با طرف مقابل شکل می‌گیرد.
قاسمی در ادامه گفت: در رابطه با نحوه مواجهه حضرت رضا علیه‌السلام در مناظراتی که داشتند، نسبت به پیروان ادیان مختلف، نکاتی را مطرح فرمودند که از جمله آن‌ها می‌توان به اهمیت شناخت طرف مقابل، استفاده از روش عقلانی و پرهیز از تعصب و قدرت‌نمایی اشاره کرد.
این پژوهشگر مطالعات تطبیقی ادیان تصریح کرد: روش عقلانی در مناظرات، تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطبان، حتی مخاطبان متعصب، دارد.
وی با بیان اینکه علاوه بر کردار و رفتار، می‌توان از طریق گفت وگو و مناظره دینی نیز به ترویج ادیان و مذاهب پرداخت، گفت: در مناظرات حضرت رضا علیه‌السلام، شاهد این هستیم که ایشان از گفت وگوی دینی به عنوان یک روش اثربخش برای ترویج اسلام استفاده می‌کردند.
قاسمی در پایان خاطرنشان کرد: در مناظرات دینی، هدف ما باید ترویج دین و مذهب باشد، نه صرفاً غلبه بر طرف مقابل.
دکتر محسن شرفایی، مدیر گروه ادیان و مذاهب اسلامی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی اظهار کرد: یکی از نکات مثبت مناظرات امام رضا علیه السلام، رعایت ادب و احترام توسط ایشان نسبت به طرف مقابل است. امام رضا علیه السلام همواره با آگاهی نسبت به مباحث و مفاد طرف مقابل، مناظرات خود را آغاز می‌کردند و حتی گاهی به طرف مقابل اجازه می‌دادند که بحث را شروع کند.
وی افزود: همچنین، پرهیز از مباحث تنش‌زا از دیگر نکات مثبت مناظرات امام رضا علیه السلام است. ایشان در مناظرات خود، عمدتاً به مباحث اصولی و بنیادین می‌پرداختند و از ورود به مباحث حاشیه‌ای و تنش‌زا پرهیز می‌کردند. این نکته می‌تواند مورد استفاده علما و اندیشمندان امروزی نیز قرار گیرد.