نگهداری 200 هزار سند تصویری در آرشیو اسناد آستان قدس رضوی

مهدی حسامی کارشناس اسناد تصویری مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در این خصوص در گفت‌وگو با آستان نیوز اظهار کرد: این مجموعه دربردارنده عکس‌های آنالوگ به تعداد 80 هزار قطعه، 15 هزار فریم نگاتیو و 5 هزار اسلاید و همچنین 100 هزار فایل عکس به صورت فایل دیجیتالی می‌شود. 
در ادامه وی در خصوص دوره تاریخی این مجموعه اسناد تصویری گفت: 170 هزار قطعه و فایل دیجیتالی مجموعه مربوط به دوران انقلاب اسلامی، 22 هزار قطعه آن مربوط به دوره پهلوی و 8 هزار قطعه مجموعه نیز مربوط به دوره قاجار است. 
حسامی بیان کرد: قدیمی‌ترین عکس آرشیو اسناد آستان قدس رضوی نیز مربوط به سال 1237 شمسی است که توسط آنتونیو جیانوزی؛ عکاس ایتالیایی از فضای حرم امام رضا(ع) و بافت قدیم مشهد در دوره قاجار گرفته شده است.
وی افزود: از جمله عکس‌های تاریخی و نفیس این آرشیو می‌توان به «نمایی از صحن عتیق(انقلاب) و برج ساعت ایوان عباسی حرم مطهر رضوی در دوره قاجار/ اثر آنتونیو جیانوزی در سال 1237 شمسی» و «نمای سقاخانه و ایوان نقاره‌خانه صحن عتیق(انقلاب) حرم امام رضا(ع) در دوره قاجار/ عکاس عبدالله قاجار در سال 1271 شمسی» اشاره کرد. 
حسامی ادامه داد: از دیگر عکس‌های موجود در آرشیو اسناد آستان قدس رضوی می‌توان از «نمای بست بالا خیابان(شیخ طوسی) حرم امام رضا(ع)» و «درِ ورودی به صحن آزادی(باب السلام) از بست پایین خیابان حرم مطهر» که توسط محمد صانع در سال 1352 شمسی گرفته شده است و همچنین «عکس هوایی از مشهد و حرم امام رضا(ع)» اثر علی اصغر ناصری‌مهر در سال 1355 شمسی نام برد. 
 

چگونگی گردآوری اسناد تصویری
وی با اشاره به این‌که مجموعه عکس‌های اين مرکز از طریق اهدا، خریداری یا انتقال گردآوری شده است، گفت: به طور مثال، 70 هزار قطعه از اسناد آنالوگ این مجموعه شامل عکس‌های انتقالی از مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی، روزنامه قدس، شرکت نان قدس رضوی، سازمان عمران و توسعه حریم رضوی، مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، کارخانه قند آبکوه، شرکت نخریسی و... است. 
کارشناس اسناد تصویری مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی ادامه داد: 20 هزار قطعه از مجموعه عکس‌های آرشیو این مدیریت نیز در قالب نسخه اصلي و يا كپي اهدایی و 10 هزار قطعه عکس نیز از طریق خریداری تهیه شده است. 
وی بیان کرد: همچنین این مدیریت در سال 1402 موفق شد در مجموع 60 هزار قطعه سند تصویری را به صورت اهدایی یا انتقالی گردآوری کند که ارزش خاصی دارد؛ چراکه این منابع از تنوع موضوعی بسیار بالایی برخوردار بوده و ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و فردی را در سراسر ایران، خراسان و مشهد در بر می‌گیرد. 
حسامی گفت: این اسناد تصویری جدید شامل عکس‌های دوران دفاع مقدس، تشییع شهدا، آموزش و پرورش و تحصیلات عالی، مراسم ارتحال امام(ره)، زیارت و زائران حرم مطهر رضوی، مراسم عزاداری و مناسبت‌های مذهبی، جشن‌های ملی و مذهبی، ورزش قهرمانی و همگانی، ساخت‌وساز حرم امام رضا(ع)، انتخابات مختلف، عکس‌های رهبر معظم انقلاب، امام خمینی(ره)، تشریفات مذهبی و سیاسی، اتفاقات و وقایع سیاسی و...، می‌شود.
 

تهیه نسخه پشتیبان از منابع
کارشناس اسناد تصویری مدیریت اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی تصریح کرد: در راستای حفظ و نگهداری این مجموعه اسناد تصویری، تهیه نسخه پشتیبان از منابع با فرمت استاندارد انجام شده و عکس‌هایی که به مرمت نیاز داشته نیز آفت‌زدایی و مرمت شده است. 
وی گفت: ارائه خدمات اسناد تصویری این مدیریت به محققان و علاقه‌مندان نیز با ارائه معرفی‌نامه و طبق ضوابط خاص و مشخص سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام می‌شود. 
حسامی افزود: سازمان در ادوار مختلف سال، نمایشگاه‌های موضوعی گوناگون در راستای معرفی هر چه بیشتر منابع و اسناد تصویری این آرشیو برگزار کرده و می‌کند تا ضمن معرفی این اسناد، بازگوکننده هویت تاریخی و فرهنگی مشهد باشد.
 

وی خاطرنشان کرد: این مرکز آمادگی دریافت منابع و اسناد تاریخی را از عموم فرهنگ‌دوستان دارد و ضمن اعلام وصول دریافت منابع مربوطه، از این منابع و اسناد اهدایی نسخه پشتیبان تهیه کرده و یک نسخه را نیز به صورت فایل دیجیتالی در اختیار فرد اهداکننده قرار خواهد داد.
لازم به ذکر است، مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی با نگهداری مجموعه‌ای از ناب‌ترین و باارزش‌ترین اسناد تاریخی در ساختمان سازمان علمی و فرهنگی این آستان مقدس واقع در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی حرم مطهر رضوی، فعالیت می‌کند.