اهمیت و منزلت شب قدر از منظر امام رضا(ع)

به گزارش آستان نیوز، از سویی دیگر معین شدن شب قدر از میان شب های ماه رمضان، موضوعی بوده است که در طول تاریخ همواره خواسته احیاء کنندگان آن بوده است. برخی از اشخاص برای دانستن ارزش شب قدر سؤالاتی را در این زمینه از معصومین علیهم السلام داشته اند و ایشان نیز به فراخور حال افراد پاسخ هایی را بیان نموده اند.

در میان منابع روایی تعداد قابل توجهی از احادیث، شب بیست و سوم ماه رمضان را به عنوان محتمل ترین شب برای درک (قدر) ذکر کرده‌اند. پیرامون این موضوع گفت وگویی با دکتر مرتضی انفرادی پژوهشگر گروه مطالعات اجتماعی اعتاب مقدس در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی انجام دادیم و شب قدر از منظر عالم آل محمد(ص) را بررسی کردیم.
 
جناب آقای انفرادی در مورد اهمیت شب قدر از دیدگاه امام رضا(ع) چه آموزه هایی در منابع اسلامی وجود دارد؟
شب قدر در دین مبین اسلام، بزرگترین و مهمترین شب در تمام سال محسوب می شود، فضیلت این شب به اندازه‌ای است که یکی از سوره های قرآن با عنوان «قدر» نامیده شده است و در این سوره درک عظمت شب قدر آن چنان امر بزرگی معرفی شده است که خداوند می‌فرماید: (وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ) و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟ همچنین در سوره دخان آیات اول تا ششم این شب را «لیله مبارکه» خوانده است و با برکت بودن را از ویژگی این شب دانسته اند.

امام رضا(ع) نیز در روایتی چندین ویژگی را برای اهمیت شب قدر بیان فرموده‌اند که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
لَیلَةُ القَدرِ الَّتی هِیَ خَیرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، وفیها یُفرَقُ کُلُّ أمرٍ حَکیمٍ وهُوَ رَأسُ السَّنَةِ، یُقَدَّرُ فیها ما یَکونُ فِی السَّنَةِ مِن خَیرٍ أو شَرٍّ، أو مَضَرَّةٍ أو مَنفَعَةٍ، أو رِزقٍ أو أجَلٍ؛ ولِذلِکَ سُمِّیَت: لَیلَةَ القَدرِ.

در این روایت امام رضا(ع) می‌فرمایند:«شب قدر بهتر از هزار ماه است» که این موضوع برگرفته از قرآن است و ایشان در ادامه می‌فرمایند:« در شب قدر هر كارى [به نحوى] استوار فيصله مى‏ يابد.
 همچنین این امام شب قدر را «رَأسُ السَّنَةِ» یعنی آغار سال می‌دانند. تمام مقدرات سال اعم از خوبی و بدی، سود و زیان، روزی و مرگ افراد در این شب مقدر می‌شود.
 
بسیاری از مردم دوست دارند بدانند که شب قدر کدام شب است؛ در این زمینه آیا نکته‌ای از حضرت رضا (ع) بیان شده است؟
این موضوع از مباحثی است که در طول تاریخ از سوی یاران معصومین(ع) مورد سؤال بوده است و به صورت مکرر از این بزرگواران درخواست می‌کردند تا شب قدر را مشخص نمایند. با بررسی سیره معصومین(ع) مشخص می‌شود که ایشان اهتمام ویژه به دهه آخر ماه رمضان داشته‌اند مثلاً در روایت است که پیامبر گرامی اسلام در ده شب آخر ماه رمضان بسترشان را جمع می کردند. همچنین سیره حضرت زهرا سلام الله علیها این بود که در شب قدر به عبادت می‌پرداختند و خانواده و فرزندان را نیز به بیدار ماندن وادار می‌کردند.
 
جناب انفرادی، امام رضا(ع) چه اعمالی را برای شب قدر بیان کرده‌اند؟
برای شب‌های قدر اعمال متعددی در روایات بیان شده است اما آنچه از لسان مبارک عالم آل محمد(ص) برای ما به یادگار مانده است، نخست احیا و شب زنده داری است، همچنین ایشان تأکید زیادی بر زیارت امام حسین (ع) به ویژه در شب بیست و سوم دارند.

 پدر بزرگوار امام رضا(ع)، امام کاظم(ع) می فرمایند:«کسی که در شب قدر غسل کرده و تا سپیده صبح شب زنده‌داری کند، گناهانش آمرزیده می‌شود.

علاوه بر موارد ذکر شده در روایات دیگر معصومین(ع) نیز اعمالی مانند نماز مستحبی، استغفار، خواندن قرآن مخصوصاً سوره قدر، دعای فرج و مناجات را برای بهره برداری و کسب فیض از این شب را برای ما به یادگار گذاشته اند.