پیام آیت الله جوادی آملی به پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع)/ ظلم نسبت به همه حرام است حتي به حیوانات

به گزارش آستان نیوز؛ در مراسم افتتاحیه پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) که صبح امروز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه در تالار قدس حرم مطهر رضوی برگزار شد، متن پیام آیت الله جوادی آملی که برای این کنگره ارسال شده بود، قرائت شد.. متن پیام به این شرح است: 

بسم الله الرحمن الرحیم
(الحمد لله رب العالمين و صلیالله علی جمیع الانبیاء و المرسلین و الائمه الهدا المهدیین) مقدم شما علما دانشمندان دانشوران فرهيختگان و علاقه مندان به قرآن و عترت را گرامي ميداريم؛ دهه پربرکت کرامت و اين دو میلاد مبارک را تهنيت و تبريک عرض ميکنيم و از ذات اقدس الهي مسئلت ميکنيم آنچه خير و صالح و فلاح نظام اسلامي و مملکت اسلامي و مسلمانها و مردم جهان است مرحمت کند و از همه بزرگواراني که با ايراد مقال يا ارائه مقاله بر وزن علمي اين نشست و کنگره افزودند حق شناسي ميکنيم و از آستان بزرگ و بزرگوار قدس رضوي سپاسگزاريم که اين کنگره را عهده دار شدند و از ذات اقدس الهي مسئلت ميکنيم به برکت علي بن موسي(صلوات الله و سلامه علیهما) اين نظام را تا ظهور صاحب اصلي اش از هر گزندي محافظت بفرمايد! 

در ادامه این پيام آمده است: محور بحث اين است که عدالت بر همه لازم است و ظلم نسبت به هيچ کس روا نيست. اين يک بحث عادي و فقهي دارد که يک بحث متوسط است و يک بحث عالي دارد که بايد از آنجا شروع کرد. عدل در کلام يک حساب دارد و در فقه و حقوق حساب ديگري دارد. عدل در کلام عبارت از اين است که انسان نه مجبور است نه مفوَّض؛ انسان، آزاد است. حرّيت، «امر بين امرين» است؛ بين جبر است و تفويض. 
عدل در کلام اين است که «لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ وَ لَکِنْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْن»، آنکه متوسط بين دو باطل است عدل است. همانطوري که تفصيل بين افراط و تفريط، عدل است يعني تفريط بد است افراط بد است و عدل خوب است، جبر بد است يعني باطل است، تفويض بد است يعني باطل است و عدل که حرّيت و آزادي است مطلوب است. 

عدل در کلام، عبارت از حرّيت و آزادي است. آيه مبارکه ﴿لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ﴾ ناظر به عدل در کلام است، ناظر به آزادي در کلام است. در کلام اماميه که از آنها به عنوان عدليه ياد ميشود روشن و ثابت شد که انسان نه مجبور است نه مفوّض؛ انسان بخواهد به بهشت برود آزاد است، بخواهد به جهنم برود آزاد است؛ اما از جهت فقهي و حقوقي به انسان ميگويند بي راهه نرو، راه کسي را هم نبند، بر تو واجب است که به حق معتقد باشي، معترف باشي و عمل کني. معناي ﴿لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ﴾ اين نيست که انسان آزاد است هر کاري را بکند، معنايش اين است که اگر بخواهد کافر بشود و بد کند و به جهنم برود آزاد است و اگر بخواهد کار خوبي کند مؤمن بشود و به بهشت برود آزاد است. اين ﴿لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ﴾، هيچ ارتباطي با مسئله فقهي و مسئله حقوقي ندارد، اين راجع به مسئله کلامی است و کلا بحثش جداست؛ اما در مسئله فقه بر همه واجب است عادل باشند، بر همه واجب است از ظلم بپرهيزند. 
ظلم نسبت به همه حرام است حتي نسبت به سگ! سگي که کاري به کسي ندارد، ستم کردن نسبت به آن بد است، چه اينکه سگي اگر تشنه باشد بخواهند آن را سيراب کنند اين کار ثواب دارد. بنابراين يک عدل کلامی داريم که آيه ﴿لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ﴾ عهده دار آن است و يک عدل فقهي و حقوقي داريم که ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسَانِ﴾ عهده دار آن است. مطلب ديگر آن است که عدل نسبت به ذات اقدس الهي، واجب «عن الله» است نه واجب «علي الله» و ظلم نسبت به ذات اقدس الهي، ممتنع «عن الله» است نه ممتنع «علي الله». خدا از آن جهت که حقيقتي است نامتناهي و ماوراء خدا چيزي نيست تا حاکم بر خدا باشد، نمي شود گفت اين حکم، حاکم «علي الله» است و بر خدا واجب است که فلان کار را انجام بدهد يا بر خدا حرام است که فلان کار را انجام بدهد، بلکه کار قبيح «يمتنع صدوره عن الله تعالي» و کار لازم «يجب صدوره عن الله تعالي». بين «يجب عن الله» و «يجب علي الله» فرق است؛ بين «يمتنع عن الله» و «يمتنع علي الله» فرق است. عدليه حرفش اين است که عدل، واجب «عن الله» است نه «علي الله» و ظلم، حرام و ممتنع «عن الله» است نه «علي الله». مطلب ديگر آن است که درباره عدل، ذات اقدس الهي نه تنها عدل را بلکه فوق عدل که احسان است و رحمت رحمانيه است را بر خود لازم کرده است که اين واجب «عن الله» است نه واجب «علي الله»: ﴿کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلي نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ﴾، رحمت بالاتر از عدل است.

به هر تقدير ذات اقدس الهي عدل محض است و فوق عدل، رحمت رحمانيه دارد نه رحمت رحيميه. رحمت رحيميه آن وسعت را ندارد که کار رحمت رحمانيه را بکند. ظلم بر همه حرام است! آنچه جنگ جهاني اول و دوم را تشکيل داد، آنچه جنگ هاي نيابتي را الان اداره ميکند و آنچه جريان غزه را متأسفانه به راه انداخته و همه ما را متأثر کرده است و جامعه انسانيت را داغدار کرده است، به سبب ظلم است که اميدواريم به برکت ظهور ولي عصر(ارواحنا فداه) جهان پر از عدل و داد شود! من مجدداً مقدم همه شما را گرامي ميدارم و حق شناسي ميکنم و از آستان قدس سپاسگزاري ميکنم.
(غفر الله لنا و لکم و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته)
عبدالله جوادي آملي ارديبهشت 1403

گفتنی است؛ پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا(ع) روزهای ۲۴ و ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مشهد و با حضور اندیشمندان و صاحبنظرانی از کشورهای عراق، لبنان، بورکینافاسو، مالی، آمریکا، اسپاینا، هلند، انگلیس، برزیل، مراکش، گرجستان، تایلند، بوسنی و دیگر کشورها برگزار می‌شود.