بیابان‌زدایی از دل موقوفه‌های کویر

به گزارش آستان نیوز، هرچه نفس‌ها تنگ‌تر شد و ریزگردها هوای شهرهای بیشتری در کشور را تیره و تار کرد، تاکید بر مقابله با بیابان‌زایی هم به همان نسبت بیشتر شد و سازمان و نهادهای مختلف از جمله آستان قدس رضوی تلاش کردند با مشارکت خود برای این پدیده در حال گسترش در کشور کاری در جهت بهبود شرایط انجام دهند.
در خطه خراسان رضوی یکی از کانون‌های ریزگرد و گرد و خاک، شهرستان سرخس است که با کوچکترین وزش بادی خاک بیابان به چشم مردم این منطقه می‌رود و حتی تا مشهد هم می‌رسد. 

کاشت نهال تاغ در60 هکتار برای حل مشکل ریزگردها 

مدیر املاک و اراضی آستان قدس رضوی در سرخس درباره کانون ریزگردهای این شهرستان به خبرنگار ما می‌گوید: در سرخس سه کانون اصلی ریزگرد شامل صمدآباد، خانگیران و چاله زرد وجود دارد که با کوچکترین وزش باد در منطقه شرایط بحرانی پیدا می‌کنند و برای رفع این بحران طبق هماهنگی و تقسیم‌بندی انجام شده در سال ۱۴۰۱ آستان قدس رضوی در مساحت تقریبا ۶۰ هکتار برای حل مشکل ریزگردها هفت هزار و ۵۰۰ اصل نهال تاغ کاشت که با حفاظت و آبیاری مناسب و اصولی پس از هشت ماه شاهد جواب‌دهی این تاغ‌ها در محیط و سبز شدن بیش از نود و پنج  درصد این درخت‌ها در منطقه بودیم و حفاظت از این درختان همچنان  ادامه دارد.
سروش نیک‌فرجام درباره دیگر اقدامات املاک و اراضی آستان قدس رضوی در سرخس برای بیابان‌زدایی می‌گوید: اقدام بعدی ما پیرو جلسات در کارگروه ریزگردها در سطح استان و شهرستان ، قرق اراضی بود که در مرحله اول 3 هزار پانصد هکتار از اراضی دیم زار منطقه دق چهلتو قرق اعلام شد تا کشت و کاری در این بخش به مدت سه سال انجام نشود.
نیک‌فرجام در تکمیل توضیحات خود می‌افزاید:برای کنترل اراضی و مدیریت مرتع طی هماهنگی هیچ‌گونه قرارداد دیم در کانون‌های ریزگرد منعقد نگردیده تا زمین‌هایی که مرتعی بوده و به مرور به جهت شیار به دیم تبدیل شده است، کنترل شود.
مدیریت املاک و اراضی آستان قدس رضوی شهرستان سرخس در پایان از تعامل و همکاری به‌وجود آمده تمامی دستگاه‌ها با یکدیگر و مردم شریف شهرستان در جهت کنترل معضل ریزگردها تقدیر کرد و بیان داشت: امیدواریم، اقدامات انجام شده و در حال انجام باعث کنترل و حل این معضل در شهرستان سرخس باشد.
 

حفاظت از زیرساخت‌ها با کاشت درختان

در شهرستان سرخس منطقه دیگری که توسط آستان قدس رضوی مدیریت می‌شود، منطقه ویژه اقتصادی سرخس است.
معاون منابع انسانی منطقه ویژه اقتصادی سرخس درباره اقدامات هم‌جهت با بیابان‌زدایی در این منطقه تشریح می‌کند: در راستای طرح مردمی کاشت یک میلیارد نهال و با رویکرد مقابله با ریزگردها، کمک به مهار آلودگی هوا و توسعه فضای سبز، ۲۰ هزار اصله نهال در کمربند منطقه ویژه اقتصادی سرخس در مسیر جاده بین‌المللی سرخس - مشهد کاشته شد.
محمدرضا برهمند  ادامه می‌دهد: این نهال‌ها شامل سنجد، پده و اوکالیپتوس است که در مساحت ۱۰ هکتار غرس شد و طی سال جاری گیاه کاپاریس که نقش موثری در مقابله با ریزگردها دارد، به صورت آزمایشی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس کاشته می‌شود.
وی با تشریح اهمیت غرس نهال برای حفاظت از زیرساخت‌های اقتصادی منطقه عنوان می‌کند: منطقه ویژه اقتصادی سرخس هر ساله به منظور جلوگیری از مسدود شدن مسیر ریلی و جاده‌ای توسط ریزگرد‌ها، نسبت به غرس نهال در اطراف مسیرهای ترانزیتی اقدام می‌کند و افزایش میزان ریزگردها در سرخس به ویژه در سال‌های اخیر و تهدید جدی برای سلامتی مردم منطقه باعث شده تا کاشت نهال به پایه ثابت برنامه‌های این منطقه تبدیل شود.
معاون منابع انسانی منطقه ویژه اقتصادی سرخس میزان مساحت اقلیم بیابانی خراسان رضوی را ۴۸ درصد اعلام  می کند و می‌گوید: اهمیت این موضوع باعث شده تا از مجموع ۵۲۹۰ هکتار مساحت منطقه ویژه اقتصادی سرخس، ۷۵ هکتار آن به فضای سبز اختصاص پیدا کند.
برهمند از کاشت ۵۰ هزار قلمه از انواع درخت‌های توت، نارون، جونی پروس، اکالیتوس در گلخانه 5 هزار متر مربعی در این منطقه طی سال جاری خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: این نهال‌ها در موقع نیاز برای کاشت به محل مورد نظر انتقال داده می‌شود. با توجه به درخواست موجود برای کاشت گل و درخت در منطقه، این گلخانه در سایت سرخس احداث شد تا هزینه‌ها نیز کاهش یابد و در این گل‌خانه انواع گل‌های فصلی از قبیل، داوودی، شب‌بو، لازانیا، مینا چمنی، همیشه بهار برای کشت در محل‌های مناسب ماده‌سازی می‌شود. یکی از مهم‌ترین قلمه‌های کشت شده در این گلخانه‌ 5 هزار متر مربعی کشت می‌شود، نهال پده است که گونه خاص سرخس و خاستگاه آن رودخانه تجن بوده و با آب و هوای این شهرستان سازگاری دارد.
 

اقدامات متنوع برای جلوگیری از بیابان‌زایی

بر اساس این گزارش، به دلیل وجود موقوفه‌هایی در استان‌های کرمان و یزد، اقداماتی برای جلوگیری از بیابان‌زایی در این دو استان توسط آستان قدس رضوی شکل گرفته است که از جمله آنان می‌توان به کاشت درخت و ساخت آبشخور برای حیوانات در بیابان‌ها اشاره کرد.
مدیرعامل سازمان موقوفات یزد و کرمان نیز در گفتگو با آستان نیوز درباره اقدامات انجام شده در این منطقه می‌گوید: سال گذشته تعداد ۷ هزار اصله نهال اکالیپتوس توسط جمعی از کارکنان سازمان موقوفات یزد و کرمان در اراضی مجتمع کشاورزی امام رضا(ع) در راور غرس شد تا به بهبود کیفیت زیست محیطی، جلوگیری از فرسایش خاک و مقابله با ریزگردها و به بیابان‌زدایی کمک کند.
حامد حسن‌زاده نهال‌های گز، تاغ وآتریپلکس را از دیگر درختان غرس شده در موقوفات کرمان و یزد اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: این نهال‌ها بیشتر در بخش‌هایی کاشته شده که میزان فرسایش بادی بیشتر از بقیه مناطق است. گیاه اکالیپتوس با توجه به مقاومت بالا، رشد سریع و تحمل این گیاه در برابر آب‌های بی‌کیفیت در بعضی مناطق با این ویژگی غرس شد و همچنان ادامه دارد. باید گفت زمینه‌ساز این اقدامات وجود کانون گرد و غبار در دشت اشنوئیه شهرستان راور بود.
وی از همکاری سازمان موقوفات یزد و کرمان با سازمان حفاظت از محیط زیست جهت آب‌رسانی و ساخت آبشخور در زیستگاه جبیر دشت آزادگان عنبرآباد کرمان یاد می‌کند و می‌گوید: با توجه به خشکسالی‌های پی در پی و کمبود شديد منابع آب در زیستگاه‌های حیات وحش به خصوص زیستگاه جبیر بعد از بررسی‌های کارشناسی، ساخت آبشخور و لوله‌گذاری خط انتقال آب به طول تقریبی دو کیلومتر انجام شد تا در مخازن این منطقه آب ذخیره شود.
مدیرعامل سازمان موقوفات یزد و کرمان هدف از ساخت آبشخور در زیستگاه‌ها را استفاده بهینه از منابع آبی منطقه می‌داند و ادامه می‌دهد: «برای پیشگیری از ورود حیات وحش به مناطق مسکونی و کشاورزی حاشیه زیستگاه‌ها این طرح با همکاری کارگران مجتمع کشاورزی و باغداری امام رضا (ع) جهاد عنبر آباد انجام شد تا به حفظ گونه‌های جانوری در این منطقه کمک شود.
گزارشگر: طاهره فجرداوودلی