مروری بر مجموعه کتاب‌های بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با محوریت عاشورا

درباره واقعه عاشورا کتاب‌های فراوانی به رشته تحریر درآمده است و بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی  نیز به سهم خود در این مسیر گام‌های موثری برداشته و آثار گوناگونی منتشر کرده است که هر یک از زاویه‌ای خاص، به ابعاد گسترده قیام عاشورا پرداخته است.
 هم زمان بافرارسیدن عاشورای حسینی در این گزارش به برخی از این آثار اشاره می‌شود:
 

«پرتویی از مکتب عاشورا»
کتاب «پرتویی از مکتب عاشورا» نوشته محمد حسن حائری است، این کتاب واقعه تاریخی عاشورا را با نظمی منطقی و در قالب فرازهایی فشرده و کوتاه به تصویر کشیده است. 
بخش نخست کتاب، وقایع مربوط به ولادت امام تا هنگام ورود به کربلا را در بر می‌گیرد. این بخش شامل چند فصل با موضوعاتی همچون از آغاز تا مرگ معاویه و از مرگ معاویه تا ورود به کربلاست که در هر یک از این فصل‌ها حوادث و رویدادهای تاریخی بیان شده است.
بخش دوم، به حوادث این دوران از ورود به کربلا تا روز عاشورا پرداخته است. این بخش شامل دو فصل است و در آن شهدای اهل بیت(ع) و دیگر شهیدان و نحوه شهادت آنان بیان شده است. بخش سوم، به حوادث مربوط به اسارت اهل بیت(ع) تا ورود به مدینه می‌پردازد. دوران اسارت از کربلا تا شام و از شام تا مدینه به همراه حوادث بین راه، قصه اربعین و دیگر حوادث در این بخش آمده است. 
همچنین درباره چند شخصیت تاثیرگذار، مانند زینب (س) و رباب، سکینه، محمد بن حنفیه، مختار و چند پرسش درباره عاشورا در این بخش می‌توان مطالبی دریافت کرد.
بخش چهارم، با عنوان «فضیلت‌ها» آخرین بخش کتاب است که از 5 فصل به موضوعاتی همچون «زیارت امام حسین(ع) و فضیلت آن»، «گریه بر امام حسین(ع) و فضیلت آن»، «تربت امام حسین(ع) و فضیلت آن»، «امام حسین(ع) در منابع اهل سنت» و «امام حسین(ع) از منظر رهبران و اندیشمندان مذهبی علمی و سیاسی جهان»، پرداخته شده است.
 

«تجلی عاشورا در هنر ایران»
در کتاب «تجلی عاشورا در هنر ایران» محبوبه الهی مولف کتاب، با اشاره به نمونه‌های تاریخی متعدد، نشان می‌دهد هنر در طول تاریخ بازگو کننده ایمان و مذهب، تاریخ اولیا و انبیا، به ویژه حقایق واقعه عاشورا بوده است، به عبارت دیگر، نویسنده بر آن است نقش و رسالت هنر را در تجلی دین و وقایع مربوط به آن، بازگو کند.
این کتاب در هفت فصل با عناوینی همچون «پیشینه تاریخی تعزیه»، «کاربرد فلز در ساخت اشیای ویژه عزاداری»، «کاربرد چوب در ساخت اشیای ویژه عزاداری»، «بافته‌ها و کاربرد آنها در ساخت اشیاء ویژه عزاداری»، «نقاشی و پیوند آن با مراسم مذهبی»، «شیشه و نحوه بهره‌برداری از آن در مراسم عاشورا» و «سایر موارد مربوط‌ به‌هنر و مراسم‌ عزاداری»، ‌سامان یافته است.
 

«عظمت حادثه عاشورا و راز بقای آن»
کتاب «عظمت حادثه عاشورا و راز بقای آن» به قلم محمد مهدی رکنی یزدی نگاشته شده است. از آنجایی که درباره هدف امام حسین(ع) از قیام و شهادتش در حادثه عاشورا نظرهای مختلف اظهار شده است، نویسنده با استناد به سخنان خود حضرت، هدف امام را نهی از منکری بزرگ معرفی می کند، که تبدیل خلافت اسلامی به سلطنت موروثی توسط معاویه است ،سپس یزید از امام برای تثبیت حکومتش بیعت خواست، بدیهی است که حجت خدا با چنان فرد نامسلمان فاسقی بیعت نمی کرد و در نتیجه کار به جهاد انجامید.

این نویسنده در بخشی از این کتاب آورده است: نابرابری دو سپاه و فجایعی که نسبت به ذریه پیامبر اسلام روا داشتند، آن رویداد را به مصیبتی بزرگ و غم انگیز تبدیل ساخت که تاثیری ژرف در روزگاران گذاشت. 
می دانیم که یکی از صفات حق تعالی «شکور» است، که اقتضای آن، شکرگزاری از بندگان مخلص است. در مورد حادثه جان گداز عاشورا نیز خدای شکور افزون بر ثواب اخروی که مخصوص شهیدان است، در دنیا هم یاد و نام عاشورائیان شکیبا و مخلص را جاودان ساخت، چنان که هر روز و شب در مجالس با مویه و ندبه گفته می‌شود و در خاطره‌ها می ماند.
 

روایتی مستند از واقعه عاشورا در «گزارش کربلا»

«گزارش کربلا»، روایت مستندی از واقعه عاشوراست از زمینه‌های آن تا روز واقعه و حتی فرجام قاتلان سبط رسول الله(ص) و راوی آن امام سجاد(ع) و فرزندان ایشان. قنبر علی تیموری مولّف این کتاب سعی کرده، همان گزارش را بی‌حشو و زوائد با قلمی روان و ساختاری تازه ارائه کند،به این امید که واقعیت را آن‌گونه که هست در معرض قضاوت خواننده قرار دهد تا زمینه لرزیدن دلی، جاری گشتن سرشکی و برداشتن قدمی را فراهم سازد.
 

«لواعج الاشجان فی مقتل الحسین (ع)»؛ تحلیلی علمی – تاریخی از واقعه عاشورا

ا کتاب ارزشمند«لواعج الاشجان فی مقتل الحسین (ع)» که تحقیقی است بر کتاب لواعج الاشجان محسن امین العاملی، در واقع تحلیلی علمی تاریخی است بر بزرگترین رویداد و فداکاری و ایثار تاریخ بشریت، که پرچمدار آن سید جوانان اهل بهشت، اباعبدالله الحسین(ع) است.
این کتاب به همت محسن الامین الحسینی العاملی تالیف شده  و سید کنذر حکیم تصحیح آن را بر عهده داشته است.
 

«کربلا دیروز، امروز»
کربلا تنها یک واژه نیست، بلکه پشتوانۀ هویتی و معنایی آن به گسترۀ تاریخ است. کربلا را باید دایره‌المعارفی از حقیقت‌هایی دانست که در خیزش اهل بصیرت و ریزش دنیاپرستان، هویت مانا و اصیل خود را به عنوان فرهنگی آرمانگرا و پویا نمودار ساخت. آنچه در مجموعه «کربلا؛ دیروز، امروز» می‌خوانیم برآمده از چنین منطق و گفتمان حق‌طلبانه‌ای است که می‌تواند در دورۀ معاصر، واگویه‌ای علمی _ پژوهشی در راستای دفاع از آرمان‌های عدالت‌خواهانۀ حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) و یاران با وفایش باشد.
20 مقالۀ این کتاب، برگزیده مجموعه مقاله‌هایی است که پس از برگزاری کنفرانس «کربلا و نقش تمدن‌ساز آن»، در سال 96، در لندن منتشر شد. کربلا و نخستین‌ها، کربلا از نگاه خاورشناسان، جنبش‌های علمی، ادبی و سیاسی در کربلا، تاریخ، معماری باستانی و اسلامی، کربلا در شعر عربی، مدارس علوم دینی در کربلا، سیاست انگلیسی و محافل حسینی، منبرهای حسینی و جامعه‌شناسی سوگواری حسینی از جمله عناوین این مقاله‌هاست.