ابتکار دانش‌بنیان مؤسسه بذر و نهال رضوی در تولید سیب‌زمینی

به گزارش آستان نیوز، سیب‌زمینی محصولی پرطرف‌دار است که در بیش از ۱۶۰ کشور جهان کشت می‌شود و چهارمین محصول کشاورزی پرمصرف در دنیا پس از گندم، برنج و ذرت به‌حساب می‌آید. اهمیت این موضوع باعث شده است مؤسسه دانش‌بنیان بذر و نهال رضوی طرحی را برای تولید غده‌های بذری سیب‌زمینی تحت شرایط ویژه و کنترل شده آغاز کند تا به سهم خود نقشی در تأمین این بذر در کشور داشته باشد.
در گفت‌وگو با مهندس محمد هاشم‌زاده مدیرعامل این مؤسسه دانش‌بنیان به جزئیات بیشتری از این طرح پرداخته‌ایم.

 
 به چه چیزی مینی تیوبر گفته می‌شود؟

 به غده‌های سیب‌زمینی به‌دست‌آمده از تولید و تکثیر گیاهچه‌های درون شیشه‌ای، عاری از ویروس و تحت شرایط آزمایشگاهی، مینی تیوبر سیب‌زمینی گفته می‌شود. در واقع کاربرد آن در جلوگیری از انتقال آفات و بیماری‌های ویروسی و قارچی است.
 سیب‌زمینی محصولی حساس به بیماری‌های قارچی و ویروسی است و منشأ این آلودگی‌ها هم به بذر نامناسب بر می‌گردد که خسارات فراوانی به کشاورزان در جریان تولید وارد می‌کند. از طرفی باتوجه‌به بحران آب حاکم بر کشور، برای تولید بیشتر در واحد سطح نیاز به تولید بذر مناسب و عاری از بیماری‌های ویروسی و قارچی است.

 
 در سیستم سنتی، از چه روشی برای تولید سیب‌زمینی استفاده می‌شود و چه معایبی دارد؟

 
 به‌طورکلی در سیستم‌های سنتی، غده‌های بذری برای تکثیر و تولید سیب‌زمینی استفاده می‌شوند و حدود ۱۵ درصد سطح زیر کشت سیب‌زمینی در هر سال برای تولید غده‌های بذری سال بعد موردنیاز است.
این روش معایبی دارد که از آن جمله می‌توان به‌سرعت پایین تکثیر، ناکارآمدی، احتمال بالای ابتلا به آفات مختلف و بیماری‌های قارچی، ویروسی و باکتریایی، نیاز به کنترل شدید، اختصاص مساحت بیشتری از اراضی و... اشاره کرد.
مؤثرترین راه برای مبارزه با عوامل ویروسی، استفاده از غده‌های بذری گواهی‌شده است. برآورد شده استفاده از بذر سالم و عاری از عوامل بیماری‌زا، حداقل باعث افزایش ۳۰ درصدی محصول سیب‌زمینی می‌شود.

 
 اجرای این طرح چه مزیت‌ها و دستاوردهای دیگری را به همراه دارد؟

 سیب‌زمینی گیاهی است که خوشبختانه به تکنیک‌های کشت بافت پاسخ مثبت داده است. ریز ازدیادی و ریزغده‌دهی، روش‌هایی هستند که به طور مسلم سریع‌ترین راه برای تکثیر ارقام تولیدکننده بذر و حفاظت از ژرم پلاسم آن‌ها است.
دستیابی به بذرها با خلوص ژنتیکی بالا و عاری از بیماری‌های ویروسی و قارچی و همچنین افزایش بهره‌وری در واحد سطح، از جمله مزیت‌ها و دستاوردهای این طرح به شمار می‌رود که در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و امنیت غذایی کشور نیز است.

 طرح تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی در این مؤسسه در چند مرحله انجام می‌شود؟

 طرح حاضر در دو مرحله انجام خواهد شد؛ در گام نخست، آزمایشگاه تخصصی کشت بافت گیاهی در واحدهای تولیدی و تحقیق و توسعه مؤسسه دانش‌بنیان بذر و نهال رضوی در باغ شاه‌محمدی واقع در کیلومتر ۳۲ جاده مشهد - قوچان در حال احداث است که تا پایان شهریور ماه سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.
پس از آن در مزارع ایزوله انتخاب شده که از لحاظ علف هرز و بیماری کنترل شده است، مینی تیوبر حاصل از گیاهچه‌های تولیدی در آزمایشگاه، کشت و آماده عرضه به تولیدکنندگان و کشاورزان می‌شود.

 
 پروژه کشت و تکثیر مینی تیوبر سیب‌زمینی در حال حاضر در این مؤسسه در چه مرحله‌ای است؟

 
 باتوجه‌به ارزش بالای مینی تیوبر و زحمت‌های فراوان برای تولید آن در آزمایشگاه و گلخانه، ضروری است در زمین‌هایی کشت شود که کاملاً ایزوله بوده و دوره آیش خود را گذرانده باشد. همچنین در زمان داشت باید تمام عملیات لازم برای رشد و کنترل آفات انجام شود.
پروژه کشت و تکثیر مینی تیوبر سیب‌زمینی در خردادماه جاری با خرید مینی تیوبر از خارج از مؤسسه و کشت در اراضی کشاورزی فاروج آغاز شد و در مهرماه امسال نیز برداشت می‌شود.

 
 لطفاً در خصوص برنامه‌های آتی مؤسسه در خصوص کشت مینی تیوبر هم بفرمایید.

 باتوجه‌به تأمین و کشت مینی تیوبر در سال جاری با صرف هزینه قابل‌توجهی از خارج از مؤسسه، برنامه‌ریزی شده است تولید مینی تیوبر از سال آینده توسط خود مجموعه صورت گیرد. همچنین در تلاش هستیم علاوه بر تولید بذر اصلاح‌شده سیب‌زمینی برای کشت در شرایط مختلف آب‌وهوایی کشور، نگاهی هم به صادرات بذر تولید شده به کشورهای همسایه که آب‌وهوایی مشابه با ایران دارند، داشته باشیم.

 چه چشم‌اندازی در خصوص اجرای پروژه کشت و تولید مینی‌تیوبرهای سیب‌زمینی در نظر گرفته‌اید؟

 هدف‌گذاری شده است بذر سیب‌زمینی موردنیاز کشور توسط مؤسسه دانش‌بنیان بذر و نهال رضوی تأمین شود. تولید کلاس‌های مختلف بذری نظیر مینی تیوبر، سوپر، سوپر الیت، الیت، کلاس A و کلاس B نیز از دیگر اهداف و چشم‌اندازهای مؤسسه به شمار می‌رود. همچنین مقرر شده در مرحله بعد طرحی باهدف راهنمایی کشاورزان برای انتخاب کلاس بذری مناسب در دستور کار قرار گیرد.