«اوصاف خرد و خردگرایی با رویکرد تمدنی در سیره امام رضا (ع)» بررسی شد 

به گزارش آستان نیوز، پژوهشگر گروه انقلاب و تمدن نوین اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در نشست «اوصاف خرد و خردگرایی با رویکرد تمدنی در سیره امام رضا (ع)» که  29 مرداد در نمایشگاه دائمی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، عنوان کرد: قرآن براى اندیشه، خردورزی، صاحبان عقل و خردورزان، ارزش والایی قائل است و رساترین سخنان را درباره ارزش دانش، تعقّل، و تفقّه بیان کرده است. 
دکتری جان سکندری، ابراز کرد: در قرآن بیش از 1000 بار كلمه «علم» و مشتقات آن، كه نشانه باوری به خرد و اندیشه است، تکرار شده و افزون بر 17 آیه به طور صریح انسان را به تفکر دعوت نموده و بیش از 10 آیه با كلمه «انظروا = دقت كنید» شروع شده است. 
وی افزود: بیش از 50 بار كلمه «عقل» و مشتقات آن به‌ کار رفته است و در 4 آیه نیز به تدبر در قرآن امر شده است و همچنین از کلمه فقه و تفقّه و امثال آن بهره جسته است، علاوه بر این، فقیهان نیز عقل و خرد را یكى از چهار منبع استنباط و استخراج معرفى کرده‌اند اندیشمندان اسلام نیز با بهره ‏گیرى از خرد، فلسفه ،کلام و تمدن نوین اسلامی را در اوج عظمت ارتقاء داده ‏اند.
این پژوهشگر گفت: امام هشتم (ع) عقل را حجّت باطنى در کنار حجت ظاهرى یعنى انبیا و امامان دانسته‌اند، از حضرت على بن موسى‌الرضا (ع) حدیثی نقل شده است که از عقل به‌عنوان موهبت الهی یاد شده است، امام در این که عقل موهبتی الهی است، می‌فرماید: «عقل، عطیّه و موهبتی است از جانب خدا،.» 
وی ادامه داد: عقل انسان دارای مراتب و درجاتی است. باتوجه‌به روایات متعدد، برترین عقل‌ها، آن است که انسان را به‌سوی اهداف و حقیقت انسانی سوق دهد و شناخت انسان را نسبت به خالق هستی، جهان‌شناسی و انسان‌شناسی بیشتر کند، در این میان شناخت خداوند، درک عظمت او و اطاعت او، از جایگاه خاصی برخوردار است. 
سکندری گفت: امام رضا (ع) در یکی از سخنان بسیار روان‌شناسانه و دقیق به بیان اوصاف و ویژگی‌های ده‌گانه انسان‌های عاقل پرداخته‌اند که این می‌تواند راه‌گشای انتخاب دوست دانا و مناسب برای همه انسان‌ها باشد، حضرت ثامن‌الحجج (ع) نشانه خردمندان واقعى را در ده محور بیان فرموده‌اند: «خرد مرد مسلمان كامل نمی‌شود، مگر آن كه ویژگی‌های ده‌گانه زیر را دارا باشد».
وی، ویژگی‌های 10 گانه را مانوس بودن به نیكى و دست خیر داشتن، از بدى به دور بودن، نیكى اندك دیگران را بسیار شمردن، نیكى بسیار خویش را ناچیز دانستن، از نیازخواهی دیگران نزد او، دلگیر و خسته نشدن از علم‌جویی  و... برشمرد.
پژوهشگر گروه انقلاب و تمدن نوین اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، تصریح کرد: دین اسلام و سیره عالم آل محمد (ع) تفکر را از عبادات برتر برشمرده است و با هرگونه خرافه و بدعت که باخرد و خردگرایی در تعارض است مخالفت می‌کند.
دین اسلام دین گفت‌وگوی تمدنی و سازنده است چنان که در مناظرات امام هدف ادعا پیداست. از زاویه دید امام رضا (ع) اعمال و اذکار فرد خردمند چندبرابر انسان عابد جاهل است و طلب دانش یک امر واجب و تفکر و اندیشیدن یکی از ضروریات دین به شمار می‌رود. 
وی اظهار کرد: اسلام هیچ‌گاه از آموزه‌های ضد علمی و عقلی دفاع نکرده است و با تأیید عقل و علم، شائبه هرگونه مقابله عقل با وحی را از میان می‌برد، و نیز باید گفت،  در میان مذاهب اسلامی، بی‌تردید معتدل‌ترین مذهب عقل‏گرا در اسلام، آیین تشیع است که به مدد آموزه‌های قرآن، عترت رسول‌الله، نیروی منطقی، و غنای عقلانی - تمدنی، توانسته بستر مناسبی، برای دوام و رونق عقلانیّت اسلامی فراهم کند. 
سکندری اضافه کرد: انسان خردگرا تمدن‌ساز است و تمدن فردمحور پایدار و اعتدال‌گراست، ازاین‌رو در سیره و سیمای اهل‌بیت (ع) مدنیت و فرهنگ عدالت‌خواهی و مبارزه با خرافه‌گرایی و سست فکری است.