کتابخانه و موزه ملی ملک، بزرگترین موقوفه فرهنگی آستان قدس رضوی در تهران، حافظ مجموعههای ارزنده و کمنظیری همچون نسخ خطی و کتابهای چاپسنگی و سربی است، علاوه بر این مجموعه آثار، بخش نشریات این کتابخانه نیز مجموعهای معتبر به شمار میآید که فرصتی مناسب برای پژوهشگران و مشتاقان این عرصه فراهم آورده است، در واقع، این بخش، مجموعهای از قدیمیترین روزنامهها و مجلات فارسیزبان چاپ داخل و خارج از کشور را گردآوری کرده است.
دسترسی پژوهشگران به ۱۳۳۹ عنوان نشریه در کتابخانه ملک
به گزارش آستان نیوز، کتابخانه و موزه ملی ملک به پشتوانه نیکاندیشی و بلندنظری زندهیاد حاج حسین آقا ملک، بزرگترین واقف معاصر ایران، هر ساله بر غنا و تنوع منابع گنجینهاش در گستره فرهنگ و هنر ایرانیاسلامی، افزوده است. در این میان، بخش مطبوعات کتابخانه بهمنظور اهداف خود، تلاشهای مستمری را در سالهای اخیر در راستای فراهمآوری و غنیسازی مجموعه نشریات، انجام داده است.
در ادامه، با شهره هدایتی، کارشناس مطبوعات کتابخانه ملک به گفتوگو میپردازیم تا با مجموعه نشریات این کتابخانه و خدمات بخش مطبوعات آن، بیشتر آشنا شویم.
نفایس حوزه مطبوعات
کارشناس مطبوعات کتابخانه ملک بیان میکند: منابع حوزه مطبوعات این کتابخانه دربردارنده روزنامهها، مجلات و سالنامههایی میشود که در موضوعات مرتبط با خطمشی مجموعهسازی کتابخانه است و برخی از آنها در زمره قدیمیترین نشریات ادواری چاپ شده، به شمار میآیند، این مجموعه شامل ۱۵۲ عنوان روزنامه، ۱۱۰۰ عنوان مجله و ۸۷ عنوان سالنامه میشود که در ۱۰ هزار مجلد، صحافی شده است.
شهره هدایتی میگوید: از جمله مهمترین روزنامههای این کتابخانه میتوان به عناوین وقایع اتفاقیه، روزنامه علمیه دولت عَلیّۀ ایران، روزنامه نظامی علمیه و ادبیه، حبلالمتین، اختر، ادب، حکمت، صوراسرافیل، روحالقدس، مساوات، شمس، رهنما، بیطرف و تمدن، اشاره کرد.
وی میافزاید: همچنین میتوان از مجلاتی همچون الهلال، المقتطف، نامه پارسی، ارمغان، العرفان، المنار، مجموعه اخلاق، فلامبو، گنجینه فنون، مجله تذکر و... و سالنامههایی نظیر سالنامه ایران و دولت عَلیّۀ ایران، نام برد.
کارشناس مطبوعات کتابخانه ملک تصریح میکند: در این میان، روزنامه وقایع اتفاقیه (۱۲۶۷ قمری)، روزنامه خراسان (۱۳۰۰ شمسی)، روزنامه خورشید (۱۳۰۲ شمسی)، مجله گنجینه فنون (۱۳۲۰ قمری) و سالنامه ایران (۱۲۹۰ قمری)، نفیسترین منابع حوزه مطبوعات این کتابخانه، محسوب میشود.
چگونگی گردآوری نشریات
هدایتی بیان میکند: مجموعهسازی نشریات کتابخانه و موزه ملی ملک در راستای حفظ و گسترش فرهنگ و هنر ایرانیاسلامی، با تأکید بر موضوعات ادیان، هنر، تاریخ، ادبیات و فلسفه و همچنین نیاز مخاطبان، از طریق خرید، اهدا و در موارد جزئی مبادله، انجام میشود.
وی همچنین میگوید: این کتابخانه خرید نشریات موردنظر خود در این راستا را باتوجهبه سیاست و خطمشی موقوفه، پس از بررسیهای دقیق و تشکیل شورای فراهمآوری منابع، انجام میدهد.
وی ادامه میدهد: علاوه بر این، هر ساله تعدادی از منابع مطبوعات کتابخانه از طریق انتخاب فهرستهای نشریات مازاد کتابخانههای بزرگ کشور از جمله سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و کتابخانه ملی ایران و همچنین انتخاب از آرشیو کتابخانههای شخصی افرادی که تصمیم به اهدا دارند، تأمین میشود.
ازاین کارشناس در خصوص معرفی مهمترین اهداکنندگان منابع مطبوعات به کتابخانه ملک در سالهای اخیر نیز میپرسم که از علیاکبر کاظمی، مرحوم حسین زمرشیدی و ابوالعلاء سودآور، نام میبرد.
ارائه خدمات حضوری و غیرحضوری
هدایتی با اشاره به این که ارائه خدمات در حوزه مطبوعات در کتابخانه ملک بهصورت حضوری و غیرحضوری انجام میشود، میگوید: خدمات حضوری آن از طریق تالار مطبوعات و محققان واقع در طبقه ششم ساختمان این موقوفه به دانشجویان و محققان، ارائه میشود.
وی میافزاید: در این تالار، نسخههای چاپی مجلات جاری بهصورت قفسه باز و با دستهبندی موضوعی، در دسترس مخاطبان کتابخانه قرار دارد. اشتراک ۸۰ عنوان نشریه نیز از طریق خریداری و اهدا، تهیه میشود، همچنین در بخش مطبوعات، امکان دسترسی به فایل اسکنشده مجلات و روزنامههای قدیمی و البته در صورت عدم وجود نسخه اسکنشده، دسترسی به اصل نسخه، وجود دارد.
کارشناس مطبوعات کتابخانه ملک، ادامه میدهد: علاوه بر این، امکان استفاده از برخی پایگاههای اطلاعاتی نشریات اعم از «مگ ایران (بانک اطلاعات نشریات کشور)» و «نورمگز (بانک مجلات و نشریات تخصصی علومانسانی و اسلامی)» که بخش مهمی از نیازهای کاربران را برآورده میکند، در این بخش فراهم شده است.
برپایی نمایشگاهها متنوع
به گفته هدایتی، از منابع منتخب گنجینه مطبوعات کتابخانه ملک نمایشگاههایی همچون نمایشگاه انقلاب اسلامی به روایت نشریات، نمایشگاه سالنامههای تهران به مناسبت هفته تهران و نمایشگاه گزیده نسخههای خطی و نشریات تاریخی مرتبط با بانوان همزمان با برگزاری آیین گرامیداشت میلاد حضرت فاطمه (س)، در این موقوفه، برپا شده است.
وی خاطرنشان میکند: در حال حاضر بخش مطبوعات کتابخانه و موزه ملی ملک، همهروزه بهجز روزهای تعطیل رسمی، از ساعت ۸:۲۵ تا ۱۶:۲۵، آماده ارائه خدمات به اهل علم و پژوهش در ساختمان این موقوفه به نشانی «تهران، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان سی تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)»، است. هدایتی در پایان میافزاید: علاقهمندان برای کسب اطلاعات درباره چگونگی دریافت خدمات غیرحضوری این بخش میتوانند به طور مستقیم با تالار محققان و مطبوعات کتابخانه با شمارهتلفن «۶۶۷۱۷۳۶۴-۰۲۱»، تماس بگیرند.
گفتوگو: آرزو مستأجر حقیقی