حضور امام رضا(ع) در ایران، نقطه عطفی در تاریخ تشیّع

به گزارش آستان‌نیوز، عضو هیئت علمی گروه انقلاب و تمدن نوین اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در این جلسه که در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش ها برگزار شد، گفت: در فرهنگ اسلامی، هجرت به عنوان یک اصل در نظام اجتماعی اسلام مطرح است چنان که خطابهای قرآن در بیان هجرت و ابعاد آن، متوجه تمام مسلمانها و حتی بشریت است.
دکتر علی جان سکندری تصریح کرد: هجرت رابطه عمیقی با تمدن دارد. زیرا پیدایش تمدن، نتیجه اجتماعی مهاجرت است و در فرهنگ اسلامی، واژه هجرت به معنی پشت کردن به بدویت و جاهلیت و روی آوردن به مدنیت و تمدن است. در واقع مبداء قرار گرفتن تاریخ هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه به دلیل نقش عمده این هجرت در پیدایش تمدن اسلامی و در ایران هجرت امام رضا(ع)از مدینه به مرو است.
وی در ادامه به انواع هجرت اعم از هجرت برای آموختن، هجرت برای دفاع از دین، هجرت برای رهایی از ظلم ظالمان، هجرت از گناه، هجرت به سوی پروردگار هستی، اشاره کرد و به تبیین ابعاد و آثار تمدنی هجرت امام رضا(ع) به خراسان پرداخت.
سکندری با بیان اینکه حضور امام رضا(ع) در ایران نقطه عطفی در تاریخ تشیّع بشمار می‌رود، تصریح کرد: هجرت تمدن سازحضرت رضا(ع) آثار و برکات فراوان علمی و فرهنگی، آثار تمدنی دین و مذهب، سیاسی و اجتماعی به همراه داشته است.
وی خاطر نشان کرد: مأمون، مسير حركت امام از مدينه به مرو را به گونه‌ای تعيين كرده بود كه امام رضا (ع) از مناطق شيعه‌نشين عبور نكند ولي با اين وجود امام رضا(ع) در بين راه از آبادي‌هايی كه گذر مي‌كردند به ابراز احساسات مردم پاسخ مي‌دادند و پاسخ مسائل‌شان را با سعه صدر بيان مي‌كردند به طوري كه «رجاء» مي‌گويد: در هيچ شهري از شهرها فرود نمي‌آمديم، مگر آنكه مردم به سراغ ایشان مي‌آمدند و از وی در مورد مسائلشان استفتاء مي‌كردند و مسایل ديني‌شان را مي‌پرسيدند و امام نيز احاديث زيادي از طريق آباء طاهرينش براي آنها نقل مي‌كرد.
این پژوهشگر ادامه داد: در پي مهاجرت امام به ايران عده زيادي از فرزندان و نوادگان ائمه (ع) نيز به ايران آمدند و در شهرها و مناطق مختلف و دور افتاده ساكن شدند و گنبد و بارگاه ساخته شد كه اين امر هم باعث آشنايي مردم با فرهنگ اهل بيت(ع) شد و موجب گرايش مردم به شيعه و گسترش تمدن اسلامی شد. 
وی افزود: از طرفي هم، مأمون چون خود را طرفدار علويان معرّفي مي‌كرد و فضاي نسبتاً باز نسبت به خلفاي پيش از خود به وجود آورده بود نمي‌توانست مانع از تبليغ و ترويج تشيع شود و لذا با حضور امام رضا(ع) در ايران و مهاجرت عده‌اي از علويان، فرصتي پيش آمده بود كه اكثر مردم ايران و شهرهاي شيعه‌نشين به صورت علنی و آشکار به شيعه و علوي بودن خود افتخار كرده و آن را تبليغ و ترويج مي‌كردند.
شایان ذکر است، در ادامه این جلسه دکتر رضا نقدی مدیر گروه فرهنگ و هنر اسلامی و اسماعیل برجکی، مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت و انساب، مطالبی را مطرح کردند.