بازگشت 5 هزار و 931 زندگی در بیمارستان منتصریه مشهد

 منتصرالملک؛ واقف بیمارستان منتصریه است که از بزرگ‌ترین موقوفات درمانی کشور با حدود ۳هزار و۴۰۰ مترمربع در حاشیه خیابان دروازه جنت مشهد است. بیش از ۱۰۰سال از وقف رابعه خانم می‌گذرد، وقفی ماندگار که اکنون به‌عنوان تنها مرکز اهدای عضو پیوند اعضای شمال شرق کشور درزمینه پیوند اعضا به شمار می‌رود. همچنین این بیمارستان داری بزرگ‌ترین بخش دیالیز دولتی در استان خراسان رضوی است.برای آشنایی بیشتر با این موقوفه و فعالیت بیمارستان منتصریه با دکتر محسن علی اکبریان رئیس بیمارستان پیوند اعضا منتصریه و رئیس تیم پیوند کبد دانشگاه علوم پزشکی مشهد به گفت‌وگو پرداختیم. 

وی در این گفت‌وگو از بیمارستان منتصریه به عنوان تنها مرکز اهدای عضو و پیوند اعضا شرق کشور، تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد یاد کرد که در سال ۱۴۰۳ در جمع مراکز برتر در زمینه اهدای عضو و پیوند اعضا در کشور قرار گرفته است. 

جناب آقای دکتر؛ به عنوان اولین پرسش، وقف بیمارستان منتصریه به چه سالی بر می‌گردد؟ 

در شهر مشهد، پس از دارالشفای امام(ع)، بیمارستان منتصریه دومین مجموعه درمانی وقف شده به شمار می‌آید که از سال 1297 شمسی از محل درآمد املاک موقوفی دایر شده است. رابعه خانم قهرمان معروف به «احترام السلطنه» پس از درگذشت همسرش «محمد حسن میرزا منتصرالملک»، املاک او را برای تأسیس این بیمارستان بر بارگاه ملکوتی رضوی وقف می‌کند. 

در واقع این بانو براساس سفارش همسرش با فروش قسمتی از املاک مصالحه شده به او، نسبت به احداث و تجهیز بیمارستانی در مشهد اقدام کرد و قسمتی دیگر از این املاک وقفی را به اداره و تأمین هزینه‌های بیمارستان اختصاص داد. پس از آن بیمارستان منتصریه چند دهه فعالیت می‌کند، اما به دلیل قدمت بنا و امکانات فرسوده مدتی تعطیل می‌شود که در نهایت به همت آستان قدس رضوی در زمینی به مساحت 3 هزار و 146 مترمربع بازسازی و احیا شده و ساختمان جدید آن در سال 1389 در شش طبقه و با زیربنایی حدود 10 هزار مترمربع افتتاح و در اختيار دانشگاه علوم پزشکي مشهد قرار گرفت. در حال حاضر بیمارستان منتصریه یک بیمارستان فوق تخصصی پیوند اعضا است که علاوه بر انجام پیوند کبد، کلیه، پانکراس و پیوند مغز استخوان به بیماران دیالیزی نیز خدمات ارائه می‌کند. 

این بیمارستان دارای چه بخش‌هایی است و کادر درمان این بیمارستان اعم از فوق تخصص، متخصص، پزشک و پرستار و نیروهای خدماتی و ... چه تعداد هستند؟
بیمارستان منتصریه به عنوان تنها مرکز اهدای عضو و پیوند اعضا و دیالیز شرق و شمال شرق کشور درشهر زیارتی مشهد در حال فعالیت بوده و با داشتن بخش‌های اتاق عمل، مراقبت‌های ویژه، همو دیالیز و دیالیز صفاقی، بخش‌های بستری، اورژانس، کلینیک‌های تخصصی و فوق تخصصی، آزمایشگاه تخصصی متناسب با نیازهای بخش پیوند اعضا، تصویر برداری (رادیولوژی وسونوگرافی کالر داپلر) و واحد فراهم آوری اعضای پیوندی در حال ارائه خدمات به بیماران و مراجعین می‌باشد.

 این مرکز با سابقه طولانی در زمینه پیوند اعضا و در اختیار داشتن تجهیزات و زیرساخت‌های پیشرفته و مجموعه‌ای برجسته از 63 تن از اساتید جراحی پیوندکبد و کلیه، نفرولوژی، گوارش بزرگسالان،گوارش کودکان،هماتولوژی،بیهوشی،عفونی، رادیولوژی و همچنین 234 پرسنل شامل: پرستاری، پشتیبانی و حوزه پاراکلینیک در حال ارائه خدمات برای همه مراجعینی است که از داخل و خارج از کشور به این مرکز مراجعه می‌کنند. 

تاکنون چه تعداد عمل پیوند اعضا برای بیماران در بیمارستان منتصریه انجام شده است؟ 

از سال 1390 که بیمارستان منتصریه ساخته شده است، 1 هزار و 322 فرد مرگ مغزی به واحد فراهم آوری اعضا پیوندی منتصریه معرفی شده اند و برای 1 هزار و 382 نفر پیوندکلیه،694 نفر پیوند کبد،1 هزار و703 نفر پیوند قرنیه ،1 هزار و 471 مورد پیوند پوست و 121نفر پیوند قلب انجام شده است. همچنین توسط این بیمارستان ۵۶۰ عضو برای پیوند اعضا به مراکز درمانی سایر شهرها ارسال شده است.

آیا پیوند اعضا در این بیمارستان برای بیماران غیرایرانی هم انجام می‌شود؟

واحد گردشگری سلامت این بیمارستان در سال 1400راه اندازی شد و مجوز گردشگری سلامت از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی را دریافت کرد. تاکنون به 55 (4 پیوند کبد و 51 پیوند کلیه از فرد زنده ) بیمار از کشورهای لبنان، عراق، افغانستان، ترکمنستان و تاجیکستان در این بیمارستان پیوند کلیه و پیوند کبد شده‌‌اند.

چه اقداماتی در سال جاری برای توسعه این بیمارستان انجام شده است؟  

طبقه ۴ بیمارستان منتصریه با زیربنای 700 متر مربع و با هزینه 10 میلیارد تومان در سال 1402 از اعتبارات موقوفات ساخته شد و در اختیار واحد های اداری قرار گرفت و در آینده نزدیک در طبقه 2 بخش پیوند 3 با 14 تخت راه اندازی می شود تا بتوانیم خدمات بیشتری به بیماران ارائه کنیم.

ساخت و تجهیز واحد لنژری، خرید یک دستگاه آمبولانس (آی سی یو آمبولانس)با اعتبار 5 میلیارد تومان برای انتقال افراد مرگ مغزی از هزینه موقوفات در سال 1402، خرید و نصب سیستم چیلر خنک کننده بیمارستان با اعتبارات موقوفات در سال 1402 به مبلغ 7میلیارد تومان، جانمایی و بازسازی انبار دارویی ،جانمایی و ساخت سردخانه،جانمایی و ایجاد کافه شاپ برای مراجعین و کارکنان،افزایش فضای پارکینگ بیمارستان برای مراجعین و همکاران،از فعالیت های عمرانی و‌تجهیزاتی این بیمارستان است. 

آقای دکتر در مورد کلینیک پرستاری بیمارستان توضیح دهید؟

با توجه به اهمیت و شرایط خاص بیماران پیوندی واحد آموزش به بیمار بیمارستان منتصریه راه اندازی شده و فعالیت‌های مهمی در حوزه آموزش به بیمار قبل از پیوند و بعد از پیوند انجام می شود. گروه پزشکی و پرستاری آموزش سلامت این مرکز، 25 عنوان پمفلت آموزشی متناسب با بیماران پیوندی و دیالیزی با محتوای آموزشی تهیه و چاپ نموده و در محل مناسب (ایستگاه سلامت) در اختیار بیماران قرارداده است. 

ارائه خدمات در کلینیک پرستاری بیمارستان منتصریه به صورت رایگان انجام می شود و علاوه بر آموزش های قبل و بعد از پیوند به بیماران، آموزش سبک زندگی سالم، کنترل فشار خون، کنترل قند خون و اصلاح سبک زندگی برای مراجعان نیز در این کلینیک انجام می‌شود.

آموزش به بیمار و خانواده بیمار قبل از عمل، حین بستری و پس از ترخیص، بررسی و نیازسنجی نیاز های آموزشی بیمار و خانواده، برگزاری جلسات آموزشی گروهی، ارزیابی اثر بخشی آموزش‌های داده شده به مددجویان و پیگیری تلفنی برای بررسی و ارزیابی بیمار از نظر اثر بخشی آموزش های ارائه شده و نیاز های پس از ترخیص از دیگر خدمات این واحد است.

 فعالیت های علمی و آموزشی بیمارستان منتصریه طی این سال‌ها چه میزان پیشرفت داشته است؟

با پیگیری و دریافت مجوز و ایجاد معاونت آموزشی و پژوهشی در این مرکز از 3 سال گذشته در حوزه آموزش و پژوهش اقدامات چشمگیری انجام شده است که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

راه اندازی رشته فلوشیپ پیوند کبد در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، برگزاری کنگره پیوند اعضا دانشگاه علوم پزشکی در مشهد،چاپ 2 کتاب با افیلیشن مرکز تحقیقات پیوند ،توسعه فضای فیزیکی و اختصاص پاویون پزشکان و فراگیران در بیمارستان، جذب 5 نفر هیات علمی جدید در رشته های مختلف، تاسیس مرکز تحقیقات پیوند دانشگاه در بیمارستان منتصریه، ارائه و چاپ 100 مقاله علمی و پژوهشی مرتبط با پیوند، انجام 64 طرح پژوهشی مربوط به مرکز تحقیقات پیوند، ارائه بیش از 40مقاله در کنگره های بین المللی وانجام 7 رجیستری فعال در حوزه پیوند اعضا از جمله اقداماتی است که در حوزه علمی و پژوهشی انجام شده است. 

وجیهه تقی زاده