افزایش 45 هزار متر مربعی فضای زیارتی حرم مطهر رضوی 

به گزارش آستان نیوز، بدون شک در طول تاریخ پس از انقلاب همه کسانی که عشق و ارادتی به آستان مقدس حضرت رضا(ع) داشته‌اند، آستین همت را بالا زدند و برای توسعه و رشد و تکمیل این فضا کمک‌های شایانی را انجام دادند به ‌طوری که از ابتدای انقلاب اسلامی، فضای زیارتی حرم مطهر از ۱۲۰ هزار مترمربع به بیش از یک میلیون مترمربع افزایش پیدا کرده است.
از همان بدو پیروزی انقلاب اسلامی و اوایل دهه 60 که مرحوم آیت‌الله طبسی تولیت فقید آستان قدس رضوی توسعه حرم مطهر رضوی را در دستور کار قرار داد، پروژه های مهم توسعه حریم حرم حضرت رضا(ع) به سرانجام رسید.
سعید مهر پویا، معاون برنامه‌ریزی و مطالعات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی با اشاره به تاریخچه توسعه حریم حرم به تشریح اقدامات و پروژه‌های شاخص این سازمان می‌پردازد و می‌گوید: از همان ابتدا این دغدغه همواره وجود داشت که برای میزبانی از سیل عظیم حضور زائران، حرم مطهر رضوی میزبانی شایسته از آنان انجام دهد، ازاین‌رو در گام نخست و در سال‌های ابتدایی دهه 70 طرح فلکه حضرت، ساخت برخی از فضاهای زیارتی همچون کتابخانه مرکزی، ساخت صحن قدس و ساخت زیر گذرو... در دستور کار قرار گرفت.
وی تصریح می‌کند: باتوجه‌به ضرورت توسعه حرم مطهر رضوی برای میزبانی شایسته از زائران، تابستان سال 1371 سازمان عمران و توسعه حرم مطهر رضوی با هدف نگهداری و توسعه حرم، تاسیس شد.
معاون برنامه‌ریزی و مطالعات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی ادامه می‌دهد: از این دوره به بعد، طرح‌های توسعه‌ در این بارگاه منور شکل می‌گیرد که سرآمد آن صحن‌های پیامبر اعظم(ص)، غدیر، کوثر، امام حسن مجتبی(ع)، ساختمان بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مرکز حوزه علمیه، دارالشفا، مهمانسرا، پارکینگ‌ها و... است و عمده این توسعه‌ها متناسب با طرحی که از قبل پیش‌بینی شده بود، در ضلع قبله و در صحن پیامبر اعظم(ص) انجام می‌گیرد.

پروژه‌های در دست اجرا باهدف توسعه فضاهای زیارتی

مهر پویا به پروژه‌های حال حاضر سازمان عمران نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: اقدامات عمرانی در حرم کاری مستمر و پایان‌ناپذیر است و در دوره تولیت وقت، خوشبختانه این پروژه‌ها ارتقایافته و خدمت‌رسانی در شئون مختلف در حال انجام است.
وی تأمین و توسعه فضاهای زیارتی به‌منظور فراهم‌آوردن شرایط زیارتی دلچسب برای زائران را یکی از محورهای فعالیتی این سازمان ذکر می‌کند و می‌افزاید: دو پروژه بسیار بزرگ با محوریت توسعه فضاهای زیارتی در حال انجام است؛ نخست پروژه توسعه زیرسطحی بست شیخ بهایی و دیگری پروژه رواق امیرالمؤمنین(ع) که هر دو، تا پایان سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
 

جابه‌جایی گلدسته در اجرای طرح احداث رواق امیرالمؤمنین(ع)

معاون برنامه‌ریزی و مطالعات سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی، با بیان اینکه برای نخستین‌بار در تاریخ حرم مطهر رضوی جابه‌جایی گلدسته در اجرای طرح احداث رواق امیرالمؤمنین(ع) انجام می‌شود، می‌گوید: در پروژه رواق امیر المومنین(ع) موضوع جابه‌جایی گلدسته ضلع جنوبی مطرح شد که موضوع پیچیده‌ای بود. 
در واقع ما در این پروژه سعی کردیم تا حد ممکن دخل و تصرفی در فضاهای موجود نداشته باشیم و تزئیات و گلدسته طلای جنوبی صحن جمهوری را حفظ کنیم، از همین رو گلدسته‌ای که 42 متر ارتفاع دارد را با همان هیمنه و فونداسیون نزدیک به 50 متر جابه‌جا خواهیم کرد.
به گفته مهر پویا، پروژه مسقف کردن صحن جمهوری اسلامی حرم مطهر امام رضا(ع) و ایجاد رواق بزرگ امیرالمؤمنین(ع) از جمله طرح‌های بزرگ و متفاوت آستان قدس رضوی است. این رواق 13 هزار مترمربع زیربنا، ۷ هزار مترمربع فضای مسقف و ۶ هزار مترمربع فضای روباز دارد.
وی اضافه می‌کند: همچنین باهدف افزایش فضای مسقف زیارتی در نیمه ضلع جنوبی صحن جمهوری حرم مطهر رضوی در کنار ایجاد رواقی مسقف به نام رواق امیرالمؤمنین(ع) در این صحن، فضای پشت‌بام آن به‌عنوان صحن بام در اختیار زائران برای زیارت قرار می‌گیرد که در نوع خود برای نخستین‌بار در حرم امام رضا(ع) اتفاق می‌افتد.در واقع زائران در سرتاسر رواق سرپوشیده امیرالمؤمنین(ع)، شاهد معماری متفاوت و استفاده از تزیینات فاخر چوبی در سقف و ستون‌ها، خواهند بود.

پروژه احداث موزه مرکزی حرم مطهر رضوی

وی یکی دیگر از پروژه‌های در دست اجرا را پروژه احداث موزه و خزانه فرهنگی حرم مطهر رضوی ذکر می‌کند و می‌گوید: این موزه حدفاصل باب‌الرضا(ع) و باب الکاظم(ع) واقع شده و صرفاً فضایی «شیء محور» نخواهد بود؛ بلکه دارای محتواهای جذابی است که فضای معرفت‌افزایی را پیش از زیارت برای زائر فراهم می‌ آورد و آنان را با سیره و زندگانی اهل‌بیت(ع) آشنا می‌کند.
مهر پویا یادآور می‌شود: زائر در این موزه پیش از زیارت با اشیای ارزشمندی که بخشی جنبه هنری داشته و نیت واقف را بازگو می‌کند و بخشی نیز بیانگر پیشینه وقف حرم مطهر رضوی است و همچنین اشیای ارزشمندی که از سده‌های 4 و 5 به این موزه اهدا شده است، آشنا می‌شود. 
 فضای این موزه که در سال 1407 به بهره‌برداری می‌رسد، نزدیک به 65 هزار مترمربع است که علاوه بر افزایش 5 برابری فضای فعلی موزه، اشیای باکیفیت، نگهداری بهتر و ارتقای نمایش، در معرض دید زائر قرار می‌گیرد.
 

ساماندهی نمای «میدان قبله»

وی در ادامه، پروژه توسعه فضاهای خدمات زائر و ساماندهی نمای میدان قبله حرم مطهر رضوی را جدیدترین پروژه این سازمان ذکر می‌کند و می‌گوید: این پروژه از سال 1401 آغاز شد و با هدف ساماندهی مسیر تشرف زائران بارگاه منور رضوی در ورودی‌های اصلی، افزایش فضای خدماتی و نماسازی متناسب با معماری حرم مطهر امام هشتم(ع) حد فاصل ورودی‌های باب الرضا(ع) و باب الجواد(ع) موسوم به «میدان قبله»،چندی قبل به بهره‌برداری رسید.
معاون طرح و برنامه سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی در پایان، به پروژه‌های آینده حرم مطهر رضوی اشاره می‌کند و می‌گوید: پروژه‌های بهسازی و اصلاح سنگ‌فرش و ارتقای روشنایی و بهبود صوت صحن پیامبر اعظم(ص) و همچنین تجمیع زیرساخت‌های فنی و تأسیساتی حرم مطهر، روشنایی گنبد مطهر و سنگ‌فرش بست شیخ بهایی و... بخشی از اقداماتی است که طی ماه‌های آینده انجام خواهد شد.