توجه ویژه بیمارستان رضوی به پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در جامعه

به گزارش آستان نیوز، سازمان جهانی بهداشت در سال 2015 میلادی، 18 تا 24 ماه نوامبر را با عنوان هفته «آگاه‌سازی داروهای ضدمیکروبی» در جهان نام‌گذاری کرد. 
این امر باهدف اطلاع‌رسانی و هشدار درباره اهمیت داروهای ضدمیکروبی، استفاده منطقی از آن‌ها و جلوگیری از تجویز بیش از حد این داروها، انجام شد. 
امسال شاهد برگزاری این هفته جهانی در بازه زمانی، 28 آبان‌ماه تا 4 آذرماه در کشور هستیم. 
در ادامه، به معرفی لزوم نام‌گذاری هفته آگاه‌سازی داروهای ضدمیکروبی و اقدامات بیمارستان رضوی در این حوزه می‌پردازیم.

عوارض مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها
سبد دارویی ضدمیکروبی ما درگذشته به گستردگی امروز نبود و در نتیجه آمار مرگ‌ومیر در اثر بیماری‌های عفونی بالابود.
 اگرچه در حال حاضر، این شرایط تغییر کرده و کنترل شده است، اما این هشدار وجود دارد که این شرایط دوباره از کنترل خارج شده و در نتیجه موجب افزایش میزان مرگ‌ومیر در جوامع مختلف شود.
 به عبارتی، به‌دلیل مصرف بی‌رویه و غیرمنطقی این داروها به روز اول بازگردیم و دوباره با میکروب‌ها و ارگانیسم‌هایی مواجه شویم که نیاز به تهیه دارو برای مقابله با آن‌ها است. 
بنابراین، این موضوع، زنگ خطری برای تمام کشورهاست و باید آموزش‌های لازم به مردم داده شود تا جلوی مصرف غیرمنطقی این داروها گرفته شود.
دراین‌بین، به‌طورکلی به داروهایی که اثرات ضد موجودات بسیار ریز میکروسکوپی همچون باکتری، قارچ، ویروس و انگل دارند، «ضد میکروب» گفته شده که در کشور ما بیشتر به «آنتی‌بیوتیک» شناخته می‌شود.
مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها نیز موجب ایجاد عوارضی همچون افزایش مدت‌زمان بستری بیمار، افزایش هزینه‌های درمان، افزایش مرگ‌ومیر، بروز بیماری‌های مختلف و خطر افزایش عفونت بیمارستانی و همچنین ایجاد مقاومت میکروبی در بیمار می‌شود.
در حقیقت، در حال حاضر مقاومت میکروبی، یکی از موارد مهمی است که می‌تواند سلامت جامعه را تهدید کند، زیرا سرعت تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید که مؤثر بر میکروب‌های مقاوم باشد، به‌هیچ‌عنوان متناسب با سرعت ایجادکننده مقاومت میکروبی نیست.
 بنابراین پرهیز از استفاده غیرمنطقی از آنتی‌بیوتیک‌ها، یکی از اقدامات بسیار مؤثر و ضروری برای اجتناب از مقاومت میکروبی است.

عوامل اثرگذار در لزوم مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
مشکل مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در تمامی جوامع وجود دارد و جمعی از بیماران به‌دلایل مختلف به پزشک مراجعه نکرده و مستقیم به داروخانه‌ها مراجعه و درخواست آنتی‌بیوتیک می‌کنند. 
در بیشتر موارد، باتوجه‌به شرح‌حالی که داروساز از بیمار می‌گیرد، بیمار نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارد و وی با خودمراقبتی و درمان‌های علامتی، پس از پایان دوره بیماری، بهبود می‌یابد.
 اما در موارد شدیدتر همچون تب بسیار بالا، طولانی‌شدن بیماری و بدتر شدن شرایط بیماری و بروز علائم جدید در بیمار، ممکن است وی نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک داشته باشد.
 البته این موضوع به شرایط بیمار نیز بستگی دارد، به طور مثال، بروز آنفولانزا در بیماران سالمند که به طور معمول نقص ایمنی دارند و هم‌زمان دچار چند بیماری می‌شوند، ممکن است موجب تشدید عفونت در آنان شود.
 در این شرایط بیماران سالمند نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک دارند، اما در جوانی که مشکل خاصی ندارد، ابتلا به چنین بیماری‌هایی با خودمراقبتی و تجویز داروهای ضدویروسی، قابل‌کنترل است.
در این مجال، باتوجه‌به قرارگیری در فصل سرما، مهم‌ترین توصیه که مردم باید به آن توجه کنند، پیشگیری از بروز بیماری است، یعنی افراد باید نکات پیشگیرانه معمول همچون تزریق واکسن آنفولانزا، استفاده از ماسک توسط بیماران در مکان‌های پرتردد و شلوغ، شست‌وشوی منظم دست‌ها به‌ویژه پس از ورود به منزل، مصرف فراوان مایعات و...، را رعایت کنند.
 بی‌تردید، با انجام اقدامات پیشگیرانه از یک سو از بروز بیماری و از سویی دیگر، از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توان جلوگیری کرد.

اقدامات واحد پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستان
در این میان، واحد پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستان رضوی نیز اقداماتی را در زمینه مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها و پیشگیری از مقاومت میکروبی، انجام می‌دهد.
 نخست می‌توان به تشکیل کمیته «استواردشیپ» یعنی تجویز مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک، اشاره کرد.
 این کمیته، استراتژی‌های خاص خود را دارد که از جمله آن‌ها ارائه مباحث آموزشی است. 
این استراتژی آموزشی با تدوین راهنما و دستورالعمل‌ها برای انتخاب صحیح و منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها توسط پزشکان دنبال می‌شود.
 به طور نمونه می‌توان از تهیه دستورالعمل پروفیلاکسی قبل از جراحی و دستورالعمل مصرف آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های مهم و شایع در بیمارستان، نام برد.
استراتژی محدودکننده برای فهرست آنتی‌بیوتیک‌های پرهزینه، از دیگر استراتژی‌های بیمارستان رضوی در این حوزه است. 
این کمیته با استفاده از خروجی‌های داده‌های مصرف آنتی‌بیوتیک از سامانه اطلاعات بیمارستانی (HIS)، بر تجویز آنتی‌بیوتیک‌های پروفیلاکسی قبل از جراحی و آنتی‌بیوتیک‌های پرهزینه نظارت دارد.
 به عبارتی پزشکانی که به‌صورت غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک برای بیماران تجویز می‌کنند را شناسایی کرده و اقدامات اصلاحی را انجام می‌دهد. 
نخست کمیته برای این گروه از پزشکان، نامه ارسال کرده و اگر آنان عملکرد خود را در این حوزه اصلاح نکردند، به‌صورت حضوری پزشکان را برای ارائه توضیحات درباره تجویز غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک برای بیماران خود دعوت می‌کند و در این جلسه حضوری، روند تجویز آنتی‌بیوتیک نیز به آنان اعلام می‌شود.
همچنین این کمیته، وظیفه اعلام نتایج الگوهای مقاومت میکروبی بیمارستان را به‌صورت فصلی برعهده دارد.
 این اقدام نیز با تحلیل نتایج مقاومت میکروبی و روند تجویز آنتی‌بیوتیک در هر فصل انجام می‌شود، به‌این‌ترتیب، کمیته پیشنهاد خود را برای تجویز آنتی‌بیوتیک در هر فصل برای عفونت شایع بیمارستان نیز اعلام می‌کند.
گفتنی است، واحد آموزش و ارتقای سلامت بیمارستان رضوی نیز با اجرای برنامه‌های مختلف در تلاش است درباره اهمیت نام‌گذاری هفته آگاه‌سازی داروهای ضدمیکروبی در جهان، اطلاع‌رسانی کند.

گزارش: آرزو مستأجر حقیقی