«عقیله» روایتگر رنج ها و مصیبت های قهرمان کربلا 

سُم‌کوب اسب‌ها و صدای شمشیرها، سرهای فرو افتاده و تیغ‌های آغشته به خون و افق تا افق کبودی و تیرگی چنان می‌نمود که زمین و آسمان آبستن حادثه‌ای عظیم بود.
 این سوی میدان، زنان حرم سر در گریبان‌ها برده بودند و بر این مصیبت سهمگین می‌گریستند. تو نیز دست بر سر نهاده بودی و به اضطراب، چشم‌هایت در گوشه‌گوشه میدان می‌چرخید به دنبال حسین(ع). (برگرفته از متن کتاب عقیله)

مستندی داستانی از زندگی سراسر نور بانوی قهرمان کربلا

کتاب «عقیله» مستندی است داستانی از زندگی سراسر نور بانوی قهرمان کربلا که کوشیده با قلمی شاعرانه و فاخر، به همه ابعاد و جوانب حیات مبارک آن اسوه صلابت و شهامت و صبر نگاهی جامع بیندازد و نقطه تمایز آن با سایر کتاب‌های مشابه موجود در بازار نشر که به زندگی حضرت پرداخته‌اند نیز در همین جامع‌نگری است. 
«عقیله» به معنای بزرگ هر قوم و نیز به معنی بانوی فرزانه و خردمند، از مهمترین القاب حضرت زینب کبری(س) است؛ چنانکه آن حضرت در زمانه خود و پس از آن به این لقب شهرت داشته و هر جا نامی از عقیله به میان آمده اشارتی به آن بانوی گرامی بوده است. حضرت زینب(س) در دوران حیات 56 ساله خود توفیق یافتند محضر 6 معصوم را درک کنند و همزیستی با آن بزرگواران از شخصیت آن بانوی شریف گوهری صیقل یافته و درخشان ساخت. کتاب عقیله هم بر همین مبنا فصل‌بندی شده و به دوره‌های مختلف حیات آن حضرت با روایتی مستند و داستانی پرداخته است.
 

فصل به فصل با کتاب

سبک روایت در این کتاب گفتگو با حضرت زینب(س) است؛ چنانکه گویا نویسنده یا خواننده، در محضر شریف آن بانوی با کرامت خاطرات مختلف دوران حیات ایشان را بازگو می‌کند. با شادی‌هایشان لبخند می‌زند و با حزن و اندوهشان، غم‌زده و دلتنگ می‌شود. 
در فصل اول کتاب عقیله، مهمترین حوادث حیات حضرت، همزمان با دوره زندگی نورانی جد بزرگوارشان رسول خدا و مادر طاهره ایشان حضرت فاطمه(س) روایت می‌شود.
این فصل با نام «بهشت گمشده»به رویدادهای دوران کودکی عقیله آل محمد(ص) می‌پردازد؛ آن سال‌های کوتاه که زیر سایه بلند مادر و در کنار برادران و یگانه خواهرشان بیشتر به شادمانی‌های کودکی و صد البته آموختن از محضر پر فیض سرور بانوان جهان حضرت صدیقه طاهره گذشت و دریغ که بسیار زود گذشت. 
فصل دوم کتاب که با نام «در سایه‌سار بلند کوه» به نگارش در آمده به حوادث سال‌های نوجوانی و جوانی آن حضرت همزمان با دوره حیات شکوهمند پدر بزرگوارشان امیرمومنان علی(ع) پرداخته است. 
این فصل که با ماجرای ازدواج حضرت زینب(س) آغاز می‌شود افزون بر زندگی مشترک ایشان با عبدالله بن جعفر و ولادت فرزندان آن حضرت، نقش‌های اجتماعی حضرت زینب(س) و قصه همدلی‌ها و همراهی‌های این دختر دردانه را با پدر روایت می‌کند. 
کوچ از مدینه به کوفه و سال‌های زندگی در این شهر همزمان با دوره خلافت حضرت علی(ع) و حوادث آن سال‌های مهم و سرانجام شهادت امام اول از دیگر محورهای این فصل است. 
فصل سوم کتاب با عنوان «در نور آن ستاره قطبی» با آغاز خلافت و امامت امام حسن مجتبی(ع) گره خورده است. در این بخش از کتاب، خواننده با حوادث سال های میانه جوانی حضرت زینب کبری(س) روبه‌رو می‌شود. شرح زندگی در کوفه و پس از آن بازگشت دوباره به مدینه در سایه رویداد تاریخی صلح امام حسن(ع) با معاویه و شرح دلسوزی‌ها و همراهی‌های خواهرانه حضرت زینب کبری(س) برای بزرگترین برادرشان از قصه‌های این فصل است.
این فصل نیز با ماجرای شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) پایان می‌باید. خواننده در فصل چهارم کتاب با نام «این همه زیبایی» با مهمترین و سرنوشت‌سازترین مرحله زندگی حضرت زینب(س) همسفر می‌شود. 
این بخش از کتاب روایتگر دوران حیات آن حضرت در سایه‌سار امام و برادرشان حضرت حسین‌بن علی(ع) است. این فصل با ماجرای ازدواج دختر حضرت زینب(س) آغاز می‌شود و با قصه مرگ معاویه و روی کار آمدن یزید ادامه می‌یابد. پس از آن، خواننده با قهرمان کربلا همراه کاروان حسینی از مدینه به مکه کوچ می‌کند و به تفصیل از رویدادهای این سفر آگاه می‌شود. 
حوادث سه ماه زندگی در مکه، هجرت از مکه به کوفه و حادثه جانسوز عاشورا در کربلا و نقش تاریخ‌ساز بانوی کربلا در این مسیر پر فراز و نشیب از دیگر گفتارهای این فصل است. 
این فصل از کتاب «عقیله» در صفحات پایانی به غروب غم‌بار عاشورا می‌رسد و خواننده را با دلی آتش‌زده و دردمند به فصل پنجم بدرقه می‌کند. نویسنده در فصل پنجم که آخرین فصل کتاب عقیله و روایت آخرین پرده‌های حیات درخشان زینب کبری(س) است راوی سفر اسارت می‌شود و خواننده را از شام اندوه‌بار عاشورا تا کوفه و شام و سپس مدینه قدم به قدم با کاروان اسیران کربلا همراه می‌کند. در این فصل که با عنوان «با عشق تا دمشق، با امام تا فرجام» به رشته تحریر درآمده، خواننده به تفصیل از رویدادهای دوران اسارت، زنان و کودکان کاروان حسینی و جایگاه پرچمداری حضرت در حوادث پس از عاشورا آگاه و با نقش ایشان در قامت رهبر انقلاب عاشورا، نایب‌الامام و پیام‌بر خون حسین(ع) آشنا می‌شود؛ همان نقش‌آفرینی اثرگذاری که حکومت اموی را بر آن داشت تا اسیران کربلا را با احترام به مدینه بازگرداند؛ اما در ادامه و در مقابل افشاگری‌های قهرمانانه حضرت، ایشان را برای ترک مدینه با تبعید تحت فشار بگذارد. حال و هوای مدینه پس از واقعه عاشورا، حوادث سه ماه زندگی در مکه، هجرت از مکه به کوفه و حادثه جان‌سوز عاشورا در کربلا و نقش تاریخ‌ساز حضرت زینب(س) در این مسیر پر فراز و نشیب از دیگر گفتارهای این فصل است. روزهای پایانی حیات عقیله بنی‌هاشم از دیگر قصه‌های فصل پنجم کتاب است که خواننده را تا پرده پایانی یعنی وفات حزن‌انگیز آن حضرت با خود همراه می‌کند.

درخشش «عقیله» در سه جشنواره ادبی  

این کتاب به قلم الهام امین نویسنده و از شاعران معاصر فارسی‌زبان در حوزه سرودن اشعار آیینی نوشته شده است که کتاب «شالی از شکوفه» اولین مجموعه شعر منتشر شده او نیز در جشنواره قلم زرین برگزیده شد. این کتاب که نخستین اثر نویسنده در حوزه مستندنگاری به شمار می‌رود در سال ۱۴۰۱ به عنوان اثر برگزیده هجدهمین دوره کتاب سال خراسان رضوی در بخش ادبیات داستانی معرفی شد. 
کتاب عقیله، همچنین همین سال در پانزدهمین جشنواره جایزه ملی جلال آل‌احمد و کتاب سال جمهوری اسلامی، عنوان شایسته تقدیر را در بخش آثار مستندنگاری به خود اختصاص داد و در سال ۱۴۰۳ نیز به زبان عربی ترجمه شده است.
 

بخش‌های مغفول زندگی حضرت زینب(س)

امین درباره نوشتن این اثر می‌گوید: من همواره به مباحث تاریخ اسلام علاقه‌مند بودم و در این زمینه مطالعاتی نیز داشتم. کتابی را درباره حضرت زینب(س) خواندم و متوجه شدم چقدر اطلاعات ما از زندگی حضرت کم است و در واقع ایشان در جامعه ما مهجور هستند. 
دانسته‌های ما در مورد حضرت زینب(س) محدود به وقایع عاشورا و بعد از آن است. ایشان در واقعه کربلا 56 سال سن داشتند و در واقع تمام سال‌های قبل از عاشورا از نگاه مردم مغفول مانده است، حتی همان حوادث بعد از حادثه عاشورا و آنچه که بعد از دوران اسارت برای حضرت پیش آمد از دید مردم پوشیده است، از طرف دیگر به حضرت زینب(س) فاطمه ثانی نیز می‌گویند؛ یعنی به عبارت بهتر هر آنچه در مادر ایشان بوده به نوعی در شخصیت دختر هم تجلی پیدا کرد که کمتر دیده شده است. این حس که این چهره تابناک مغفول واقع شده و علاقه من به حضرت سبب شد کتاب را بنویسم. نگارش این کتاب یک اتفاق دلی و جوششی بود که خدا را شکر نتیجه داد.
وی ادامه می‌دهد: نگارش اثر حدود 6 سال به طول انجامید، البته من در کنار نوشتن این اثر به کارهای دیگر نیز مشغول بودم که سبب شد زمان نگارش طولانی شود. بعد از گذشت حدود 2 سال مطالعه و یادداشت‌برداری از منابع تاریخی مختلف شروع به نوشتن کردم. نبود و کمبود منابع مطالعاتی در مورد حضرت زینب(س) و پراکندگی منابع در کتاب‌های مختلف نگارش کتاب را برای من سخت می‌کرد.
از سوی دیگر از آنجا که تحصیلات من علوم سیاسی است، نسخه‌شناسی تاریخی برایم کار سختی بود. به لطف خدا، استاد محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام به عنوان راهنما در نگارش این اثر بسیار به من کمک کردند.
ایشان تمام کتاب را ورق به ورق خواندند و منابع مختلف تاریخی معرفی کردند. بالاخره از میان ناشران به‌نشر با استقبال خوبی این کتاب را چاپ کرد. خوشبختانه این اثر در بازه انتشار سه ساله به چاپ نهم رسید و در دو جشنواره کتاب سال رضوی و جایزه ادبی جلال آل‌احمد برگزیده شد. 
باور قلبی من این است که حتما صاحب اصلی اثر نقش مهمی در دیده شدن آن داشته و این امر عنایت خاص خود حضرت است که عقیله به عنوان کتاب شایسته تقدیر در بخش مستندنگاری شناخته شد. نویسنده کتاب «عقیله» تصریح می‌کند: از آنجایی که حضرت زینب(س) یکی از نمادهای سخنوری و بلاغت هستند و به جهت مقام والایی که دارند و شایسته احترام و تجلیل هستند، برای من دشوار بود کتاب را با زبان محاوره یا داستانی ساده بنویسم، ترجیح دادم متن کتاب فاخر باشد؛ البته شاعر بودن من هم در این زمینه بی‌تاثیر نبود و ناخودآگاه زبان کتاب را به این سمت سوق می‌داد.
 

کتاب عقیله رمان محسوب نمی‌شود و مستندنگاری است

«عقیله» بارها در نشست‌های ادبی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. سعيد طاوسی مسرور عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، محقق و پژوهشگر دینی درباره این اثر گفته است: کتاب عقیله رمان محسوب نمی‌شود و مستندنگاری است. یکی از وجوه مثبت این کار عدم قضاوت در جاهای مبهم تاریخی است. 
محمدحسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر علوم اسلامی نیز در مراسم رونمایی از کتاب با اشاره به اینکه این اثر ارزشمند با قلم زیبای الهام امین با عشق و ارادت در خصوص شخصیت والای حضرت زینب(س) و ابعاد زندگی ایشان به سبک جدید به رشته تحریر در آمده است، گفت: در این  اثر خواننده با حضرت زینب(س) سخن می‌گوید و مخاطب خود را حضرت قرار داده است که بر جذابیت اثر می‌افزاید. از این کتاب برای شناخت عظمت حضرت زینب(س) می‌توان بهره برد. خواندن این کتاب برای دختران و بانوان این سرزمین موجب افزایش معرفت به ساحت مقدس حضرت زینب(س) به عنوان الگوی بزرگ زنان ولایی و مومن بعد از حضرت زهرا(س) می‌شود.

گزارشگر: وجیهه تقی‌زاده