حجتالاسلاموالمسلمین دکتر ناصر رفیعی، رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی جامعه المصطفی(ص)/ امام کاظم(ع) چندین روش در برخورد با حاکمان جور داشتند که از برخورد صریح تا توسعه معنایی امامت و تأویل آیات به امامت و کمک به فقرا را شامل میشود.
اصول و رویکردهای مقاومتی امام کاظم(ع) در برخورد با ظالمان عالم
در خصوص موضوع «سیره امام کاظم(ع)؛ مقاومت و استکبارستیزی» باید گفت که بر اساس بررسیهای تاریخی میتوان نتیجه گرفت، پس از ماجرای صلح امام حسن(ع)، حکومت از ائمه گرفته شده ولی هیچگاه به معنای تأیید حاکمان نبوده است و ائمه(ع)، برخوردهای صریحی با آنان داشتند.
برخورد مستقیم با حکام جور، نفی همکاری اطرافیان و یاران امام با دربار و تأویل آیاتی که جنبه ظلمستیزی دارد از رویکردهای مقاومتی و استکبارستیزی امام کاظم(ع) است.
روش دیگر امام کاظم(ع) در استکبارستیزی مانند روش امام(ع)، مسئله توسعه معنایی امامت و تاکید بر جایگاه و شرایط امام بود و اینکه کسی نمیتواند جای امام را بگیرد. از امام کاظم(ع) نقل است که، «هر کسی بر امام خود مقدم شود و یا امام غیر مفترضالطاعه را مقدم کند،یا با یک حاکم ستمگری دست دوستی دراز کند، باخدا درافتاده و خدا او را در جهنم میاندازد و هیچ عملی از او، مقبول نیست».در نقل دیگری فرمودند، «اگر پیشوا عادل باشد، خودش اجر میبرد و مردم هم باید شاکر باشند و اگر ستمگر باشد شما باید صبر کنید و او وزر و وبال برای خود جمع میکند».
لذا امام کاظم(ع)، شمشیر، قرآن و لباس خشنی در منزل داشتند، که به تعبیر رهبر انقلاب، شمشیر نماد جهاد است، مصحف نماد فرهنگ و لباس خشن نماد زهد.
در آن دوران هارون دولتی قوی داشت؛ ولی فقر زیادی در جامعه وجود داشت و امام از ۹ طریق یعنی موقوفات، خمس و زکات و صدقات و ... دریافت مالی داشتند و کیسههایی تهیه کرده بودند که در آنها از 100 تا هزار دینار قرار میدادند و بین فقرا تقسیم میکردند. این سیره امام موسی بن جعفر(ع) معروف بوده است و میگفتند هر کسی این سره را دریافت میکرد، از فقر نجاتیافته بود.
استکبارستیزی امام کاظم(ع) را میتوان در محورهای، برخورد صریح و مستقیم با حاکمان جور، نفی همکاری با حکام جور، دستگیری از فقرا، توسعه تأویل و معنای آیات قرآن و توسعه معنایی امامت و تاکید بر این مقوله، خلاصه کرد.