به دنبال ماه؛ رمانی تاریخی درباره زندگی و زمانه امام موسی کاظم(ع)

روایتی که از درون آن سایه‌ای از اوضاع سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آن عصر هم دیده می‌شود و با توصیفات دقیق و جزئیات متنوع و متکثر در ذهن مخاطب تصویرسازی می‌شود.
این اثر به نویسندگی مهدیه ارطایفه، اردیبهشت سال ۱۴۰۳ با تصویرگری جلد مهدی بادیه پیما در قطع رقعی و شمارگان دو هزار نسخه  توسط انتشارات به نشر راهی بازار کتاب شده است.
مهدیه ارطایفه از سال ۱۳۸۵ به جدی وارد عرصه نویسندگی شد و تا به امروز ۹ اثر منتشر شده در موضوعات اجتماعی و مذهبی دارد . به بهانه شهادت امام کاظم(ع) با نویسنده این کتاب گفت و گویی انجام دادیم که در پی می‌آید.
 

بفرمایید هدفتان از نوشتن این کتاب چه بود؟
مهم‌ترین هدف و بلکه آرزوی هر داستان‌نویسی با هر نوع عقیده و گرایش فکری، این است که زبان اعتقادش باشد، آنقدر که تلاش می‌کند اعتقاداتش را با در خدمت گرفتن عناصر داستان نویسی و از طریق کلمات، هنرمندانه به تصویر بکشد. 
در این میان، چه بسا داستان‌نویسان مذهبی با انگیزه بیشتری نسبت به دیگر همکارانشان چنین هدفی را، دنبال می‌کنند . 
من هم به عنوان یک نویسنده مذهبی همیشه در آرزوی نوشتن اثری در موضوع زندگی چهارده معصوم بودم و همچنان آرزومندم . 
دعوت به نگارش رمانی در باره باب الحوائج، امام کاظم(ع) را فرصتی دانستم و شروعی برای تحقق این آرزوی بزرگ و آن را، با افتخار پذیرفتم .
 

 
مرداد سال ۹۸ بود. شب ولادت امام موسی کاظم(ع). آن شب وقتی آقای پارسی نژاد زنگ زدند و از من برای نگارش رمانی درباره معصومین(ع) دعوت به همکاری کردند، آن هم در شب ولادت هفتمین امام(ع)، این موضوع را به فال نیک گرفتم و پیشنهاد دادم تا کار درباره امام کاظم(ع) را به من بسپارند. 
این پیشنهاد پذیرفته شد. به ظاهر من نوشتن درباره پدر بزرگوار حضرت رضا(ع) را انتخاب کردم، اما بعدها به این نتیجه رسیدم که در واقع امام این کار را به عهده من گذاشتند و اجازه دادند تا این تاج افتخار نصیب من بشود. 
خیلی زود با رضایت تمام و البته عاشقانه وارد مقدمات کار شدم. اما... "که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها".
 

بفرمایید برای نگارش اثر با چه سختی‌ها و موانعی مواجه بودید؟

سختی‌های کار زیاد بود. برای نوشتن از امام باید از تاریخی دور و از سرزمینی می‌نوشتم که به زبان مردم آن دوره و فرهنگشان آشنا نبودم. 
نداشتن اطلاعات کافی از سبک زندگی و مردم شناسی عرب هم عصر با امام نیز یکی از مشکلات پیش رویم بود. چاره‌ای جز مطالعه و تحقیق نداشتم و به سراغ کتاب‌های تالیفی و یا ترجمه شده رفتم؛ اما گاهی آنچه می‌خواستم در این کتاب‌ها نمی‌یافتم و مجبور می‌شدم برای نوشتن از شغلی و یا ابزاری به کتاب‌ها و مقالات عربی مراجعه کنم. 
استفاده از آثار عربی تا حد قابل قبولی به کار قوام بخشید، اما نتوانست از زندگی شخصی امام، چیزی به دانسته‌های من بیفزاید.
 

پس با کار بسیار سختی پیش رو بودید؟

 بله . اصولا نوشتن برای معصومین(ع) کاری بسیار بسیار شیرین، اما به دلایلی بسیار سخت است. مهم‌ترین دلیل سختی کار در حوزه معصومین(ع) لزوم امانت دار بودن نویسنده است. 
به خصوص داستان نویسان که ابزار اصلی کارشان تخیل است، نباید به بهانه خلق یک اثر جذاب و تأثیرگذار، تخیل را به کار گیرند و عمل و یا گفتاری را به معصوم نسبت دهند که درواقع اتفاق نیفتاده است. 
حتی شایسته نیست به مرغ خیال اجازه داد تا وارد فکر معصوم شود و یا از احساسات او بگوید. 
فقط آنچه در باره معصومین (ع) مستند است اجازه ورود به این نوع داستان را دارد. مسلما رعایت این حریم‌ها، که بی شک لازم است دست نویسنده را می‌بندد و به هرحال نوشتن را مشکل می‌کند.  
یکی دیگر از مشکلات، وجود جاهای خالی زندگی امام است .تأثیرگذاری داستان وقتی بیشتر می‌شود که امکان نزدیک شدن به شخصیت‌ها، مخصوصا در زندگی شخصی‌شان بیشتر باشد؛ اما متاسفانه خیلی به زندگی شخصی معصومین(ع) پرداخته نشده، از زندگی اجتماعی هم به سرعت عبور کرده‌اند، برای همین دست داستان نویس خیلی پر نیست .
به جرأت می‌گویم که ورود به خانه امام از سخت‌ترین بخش‌های کار بود ، ای کاش شیعیان اطراف امام همتی می‌کردند و به ثبت آنچه تاریخ به آن نپرداخته، می‌پرداختند. 
یکی از موانع، ناآشنایی نویسنده با مردمی است که در زمان امام می‌زیستند. 
یعنی هم باید یک فاصله زمانی هزار و چندصد ساله را به عقب برگشت و هم از مردمی نوشت که متعلق به سرزمین دیگری بودند و تفاوت‌های بسیاری از نظر فرهنگی، زبانی، قومی و... با نویسنده این رمان و این سرزمین داشته‌اند. 
البته این مشکل، تمام کارهای تاریخی را در برمی‌گیرد و مختص به زمان ائمه (ع) نیست که مطالعه فراوان می‌طلبد؛ اما منابع زیادی در دسترس نیست و کار به‌سختی و کندی، پیش می‌رود .
 

آیا  این اثر به دوران آغاز امامت امام موسی کاظم(ع) می‌پردازد؟

 بله . داستان این کتاب ۴۴۸ صفحه‌ای به آغاز امامت هفتمین امام شیعیان (ع) و دوران کوتاهی از زندگی ۵۵ ساله امام موسی کاظم (ع) می‌پردازد. 
شخصیت اصلی کتاب جوانی 18 ساله است که تصمیم می‌گیرد به نزد منصور، خلیفه عباسی برود؛ چون برادر ناتنی و پدرش از سرداران اموی بوده‌اند و از امویان بیزار است و به دنبال دادخواهی است.
 او در جریان وقایعی می‌فهمد منصور آن کسی نیست که نزد او دادخواهی کند و در نهایت به امام کاظم(ع) می‌رسد. «به دنبال ماه» فقط به خلافت منصور دوانیقی در سال 148 هجری پرداخته و داستان طی بازه زمانی یک سال تعریف شده است و در پایان نیز به ظهور امام زمان(عج) اشاره‌ای می‌شود.
 

به نظر شما چه بخش‌هایی دیگری از زندگی امام موسی کاظم(ع)بار دراماتیک برای خلق داستان دارد؟

 معتقدم تمام بخش‌های زندگی امام موسی کاظم (ع) که در منابع موجودند هر کدام به تنهایی با رعایت خط قرمزها ، استفاده از شخصیت‌ها و ماجراهای خیالی قابلیت خلق آثار داستانی را دارد؛ البته یکی از بهترین قسمت‌های زندگی امام برای خلق داستان، مربوط به کرامات فراوان ایشان است .
خودم در کتاب "به دنبال ماه" خیلی به این کرامات نپرداختم، اما قطعا ثبت این مطالب در داستان به جذابیت آن می‌افزاید.
 

برای اینکه اثر شما متفاوت با سایر آثاری باشد که در حوزه زندگی امام موسی کاظم(ع) باشد چه نکاتی را رعایت کردید؟ 

 برای جذابیت بیشتر اثر، تلاش کردم در حد توانم از تمام عناصر داستان نویسی به بهترین شکل استفاده کنم. وجود پیرنگی پرحادثه، تنوع شخصیت‌ها و رازآلود بودن زندگی آن‌ها، پرداخت و فضاسازی متناسب با زمان داستان، به کارگیری دو نوع نثر در تمام داستان، نثر امروزی برای توصیف و روایت نویسنده و نثر تاریخی برای سخنان  شخصیت‌ها .
همچنین استفاده گاه به گاِهِ طنزی رقیق برای دوری از کسالت‌آور شدن داستان از ترفندهایی بود تا خواننده داستان را تا انتها بخواند. 
برای نوشتن این داستان کتاب‌ها و مقالات زیادی را مطالعه کردم، اما کتاب‌های الارشاد ، بحارالانوار جلد ۴۸ ، تاریخ طبری جلد 11،  کشف الغمه و جلاءالعیون  و... مهم‌ترین این آثار  هستند.