"شب شغال" رمانی انقلابی با لایه‌های روان‌شناختی و اجتماعی است

به گزارش آستان نیوز؛ این مراسم در قالب صد و سی و ششمین نشست عصرانه داستان‌نویسان رضوی به دبیری مهدی سیم ریز، معاون تولید انتشارات به نشر، بعدازظهر سه‌شنبه ۱۶ بهمن‌ماه، ‌ میزبان حضور سید میثم موسویان، نویسنده اثر و جمعی از علاقه‌مندان به ادبیات در فروشگاه مرکزی کتاب و محصولات فرهنگی انتشارات به نشر، بود.

نقد کتاب "شب شغال" از جنبه‌های مختلف ادبی

معاون تولید انتشارات به نشر در این نشست به معرفی سید میثم موسویان، نویسنده برگزیده جشنواره‌های جایزه قلم زرین، جلال آل‌احمد و رمان‌نویسی انقلاب اسلامی اهل همدان پرداخت و به آغاز فعالیت نویسندگی او در سال ۱۳۸۲ و چاپ کتاب‌های "آخرین مرد ایستاده"، "سفیدی پر کلاغ"،" بخارهای رنگی"،" ما هم هستیم"، "اذان بی‌موقع"، "تفنگمو زمین نذار" و... که در جشنواره‌های مختلف ادبی حائز رتبه برتر، شده‌اند، اشاره کرد.

مهدی سیم ریز، ادامه داد: کتاب «شب شغال» رمانی انقلابی است که از زاویه‌های مختلف فرمالیستی،روان‌شناختی، لگوی اسطوره‌ای و تاریخی قابلیت نقد دارد.

وی افزود: با توجه به تخصص سید میثم موسویان درعلم روان شناسی، رد پای این تفکر به وفور در اثر به ویژه در شخصیت پردازی، دیده می‌شود.

سیم‌ریز با اشاره به اینکه مهم‌ترین اتفاق کتاب رمان " شب شغال" این است که مخاطب حین خوانش رمان دچار غافلگیری می‌شود که، در آثار امروزی کمتر دیده می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به موفقیت داستان‌های دراماتیک در ادبیات افزود: کتاب "شب شغال" نیز، اثری دراماتیک است که در آن، به خوبی تعلیق شکل گرفته و انتهای اثر، مخاطب را، دچار شگفتی می‌کند. در این اثر، لایه روان شناختی علمی و تعبیرخواب در ایجاد روایت، به خوبی استفاده شده است. 

این اثر، در ژانر معمایی دسته بندی می‌شود،سختی و آشفتگی ظاهری صفحات اولیه اثر هدفمند است که مفهوم را به خواننده و مخاطب می‌رساند، اثر، ضرباهنگ خوبی دارد که مخاطب را تا پایان کتاب، همراه می کند.

تحول شخصیت مسلم در "شب شغال "

نویسنده کتاب «شب شغال»، دراین نشست ادبی نیز گفت: نسخه اولیه این اثر را در سال ۹۱ و ۹۲ در سربازی نوشتم و هنگامی که مجبور بودم حین سربازی برای تامین مخارج زندگی در مکان‌های مختلف از جمله زندان و ... کار کنم. 

سید میثم موسویان، ادامه داد: در نگارش این اثر، تحت تاثیر مباحث معنایی و عرفانی محمد رضا فریدونی بودم.، همچنین فضای زندان و زندگی برخی نزدیکان من در نگارش اثر، بسیار تاثیرگذار بود. 

وی با اشاره به افزودن ماجرای عشق مسلم، شخصیت اول داستان به لیلا در بازنویسی اثر در سال‌های اخیر، افزود: در این اثر، مسیر زندگی مسلم با دیدن خواب متحول شده و به سمت روشنایی، حرکت می‌کند.

موسویان با تاکید بر اینکه بهره‌گرفتن از کتاب‌های متعدد تعبیر خواب، مبنایی برای نگارش اثربوده است، افزود: مسئله خواب، زور آزمایی است که ماده گرایان قدیمی و درس خوانده مثل فروید و یونگ نتوانستند آن را انکار کنند. در این اثر، سعی کردم به این سوال پاسخ دهم که اگر انسان تشنه حقیقت باشد، خدا او را راهبری می‌کند؟. نویسنده کتاب "شب شغال " ادامه داد: فرم‌گرایی و فاصله گرفتن نثر در ادبیات کلاسیک وجود دارد، دلم می‌خواست در این اثر کمی نوآوری در حیطه نثر و فرم وجود داشته باشد، از این رو اندکی اثر سخت خوان شده است. 

 وی اضافه کرد: به نظر من اگر مخاطب سختی کار را تحمل کند کارهای سخت خوان بعدها لذت بیشتری برای مخاطب ایجاد می‌کند و زمانی که معماها و گره‌های داستان یک به یک در حین خوانش اثر برای مخاطب حل می‌شود مخاطب لذت بیشتری می‌برد؛ اگر چه در نگاه اول شاید مخاطب آن را نپسندد و ممکن است برخی مخاطبان خود را، از دست بدهد. 

نویسنده برگزیده جشنواره جلال آل احمد، با اشاره به انتخاب عنوان اثر افزود: شغال اسطوره فریب است و در کهن الگوها، موجودی مقدس محسوب می‌شود، در این داستان به ماجرای استاد و شاگرد و هم به اسم عملیات اشاره دارد.

وی در پایان، با اشاره به حجم کم آثار انقلابی نسبت به آثار دفاع مقدس، اظهار کرد: برخلاف تعدد آثار در حوزه دفاع مقدس، ما خیلی اقبال به نگارش آثار انقلابی در حیطه رمان و داستان نداریم و نیازمند تولید داستان و روایت از آنچه در جریان انقلاب اتفاق افتاده، هستیم.

"شب شغال"یک اثر اجتماعی است

کارشناس مسئول امور محتوایی و تولید انتشارات به‌نشر نیز در ادامه این نشست گفت: در این اثر مامور ساواک در پوشش یک دوست به فردی همدانی نزدیک می‌شود و او را تحت تاثیر قرار می‌دهد تا به هدف نهایی خودش، دستگیری فردی به نام سید حسین برسد و با خواسته موجب تحولات شخصیتی او می‌شود

. "شب شغال" یک اثر اجتماعی است و بعضی از نکات مربوط به دوران قبل انقلاب که همسویی افکار عمومی را نسبت به جریان انقلابی و زندگی یک خانواده روحانی را نشان می‌دهد.

رامونا میرحاجیان مقدم افزود: بهره‌گیری از شیوه روایتی تازه و نو، استفاده مناسب از جغرافیا و اقلیم، توجه به ماجرا پردازی و قصه گویی و زبان و لحن مناسب،ازمهم‌ترین ویژگی‌های مثبت کتاب "شب شغال"است.

وی درباره استفاده مناسب نویسنده از جغرافیا و اقلیم در نگارش این اثر، گفت: در داستان "شب شغال" اشاره مستقیم به محل داستان را داریم و نویسنده در توصیف صحنه داستان عناصر جغرافیای طبیعی اقلیم همدان را، نشان داده است. میرحاجیان مقدم،ادامه داد: اصل دیگر در داستان نویسی اقلیمی، جغرافیای فرهنگی است.

 به عبارتی بعد از جغرافیای طبیعی، نویسنده اقلیم گرا به جغرافیای فرهنگ توجه بسیار دارد.

نویسنده به این خرده فرهنگ‌ها، نگاه علمی ندارد و تنها از آن برای متریال داستان و دستمایه داستانی استفاده می‌کند."شب شغال" در بهره گیری از پوشش افراد، نوع لباس‌ها و به طور کلی، نمایش سبک زندگی مردم همدان، موفق عمل کرده است.

 وی تاکید کرد: در "شب شغال"، نویسنده از لهجه و گویش همدانی استفاده کرده در قسمت‌هایی از دیالوگ‌ها، نثر را به نثر معیار نزدیک کرده و در بعضی قسمت‌های دیگر از قرینه‌های معنوی، برای فهم مطلب،استفاده کرده است.

 وی، استفاده از ترفند خواب بینی و خوابگاهی برای عمق بخشیدن به خرده روایت‌ها، وجود پیرنگ دقیق و متجسم، قصه محرک و ماجراجویانه داستان، سیر منطقی تحول شخصیت در داستان را از دیگر نکات حائز اهمیت کتاب "شب شغال" عنوان کرد.

وی یادآورشد: در "شب شغال"، طرح و پیرنگ در فضای مناسبی گسترش می‌یابد و از شیوه روایتی و جغرافیا و اقلیم و ماجراهای واقعی(رئال) به خوبی استفاده می‌کند، این ویژگی ممتاز، سبب ملموس بودن اثر برای مخاطب شده است. 

بر خلاف اغلب داستان‌های امروزی که اگر شما یک منطقه را نشناسید، هیچ دیدگاهی نسبت به آن منطقه پیدا نمی‌کنید، این اثر فضای کلی صحنه و اقلیم داستان را، به درستی روایت می‌کند.