ضرورت بررسی فلسفی مفهوم زیارت برای پاسخگویی به شبهات جریان‌های فکری

به گزارش آستان‌نیوز، دکتر حسین لطیفی، در نشست علمی «بررسی تُراث فلسفی زیارت» که به مناسبت ایام دهه کرامت، در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، برگزار شد، به بررسی اهمیت زیارت و چالش‌های مرتبط با آن پرداخت و با اشاره به نقش زیارت در ادیان مختلف، بیان کرد:  این سنت دیرینه نه‌تنها در اسلام، بلکه از قرون قبل نیز وجود داشته و مردم در طول تاریخ، به زیارت قبور بزرگان علمی و مذهبی پرداخته‌اند.
وی تصریح کرد: شاگردان ارسطو، پس از وفات وی، بر سر مزارش جمع می‌شدند و مباحث علمی خود را در آنجا مرور و مطرح می‌کردند و معتقد بودند در این مکان، همچنان می‌توانند از دانش و تفکر استاد، بهره‌مند شوند.
لطیفی در این نشست با اشاره به دیدگاه‌های مخالف درباره زیارت، به شبهات مطرح شده از سوی برخی جریان‌های فکری اشاره کرد و گفت: وهابیون و پیروان «ابن تیمیه» زیارت قبور را نوعی شرک دانسته و مسلمانان را به دلیل توسل به بزرگان دین مورد اتهام قرار می‌دهند. 
وی تصریح کرد: با اینکه علمای اسلامی از گذشته تاکنون، پاسخ‌های مستدل و منطقی به این شبهات داده‌اند، اما همچنان اختلاف‌ نظرها پیرامون این موضوع پابرجاست و این دیدگاه‌ها که از قرن‌ها پیش مطرح بوده، همچنان در محافل علمی مورد بحث است. 
این پژوهشگر افزود: یکی از مشکلات اساسی در این بحث، رویکرد درون‌دینی به موضوع زیارت است؛ چرا که هر دو طرفِ مناظره، با استناد به آیات قرآن و روایات اسلامی، استدلال‌هایی ارائه می‌دهند که در بسیاری موارد منجر ایجاد تفاهم بین آنها نمی‌شود. 
وی ادامه داد: مخالفان زیارت با استناد به آیات و روایات اسلامی نقل‌قول‌هایی ارائه می‌دهند که از نظر آنان اثبات‌کننده بطلان زیارت است، در حالی که طرفداران این سنت نیز مستنداتی قوی برای مشروعیت آن ارائه می‌کنند. این وضعیت باعث شده که اختلاف ‌نظرها پیرامون زیارت در طول تاریخ ادامه داشته و به یک نتیجه قطعی نرسد.  
این نویسنده و محقق، به بررسی نظریات فلسفی، به رابطه میان نفس و بدن، اشاره و بیان کرد: براساس فلسفه اسلامی، بدن فناپذیر است اما نفس باقی می‌ماند. از این منظر، ارتباط میان زائر و مزور از طریق نفس برقرار می‌شود و زیارت همچنان دارای اعتبار و جایگاه معنوی است. 
وی در ادامه خاطرنشان کرد: در فلسفه اسلامی، بقای نفس پس از مرگ اثبات شده و این مسئله می‌تواند مبنایی برای درک عمیق‌تر اهمیت زیارت باشد. 
این پژوهشگر افزود: وقتی زائر به زیارت قبر بزرگان دینی می‌رود، ارتباطی معنوی و روحی میان او و مزور برقرار می‌شود که این ارتباط از نفس سرچشمه می‌گیرد، نه از جسم. این نگاه فلسفی می‌تواند پاسخ منطقی به برخی از شبهات مخالفان زیارت باشد و به بررسی دقیق‌تر این مسئله کمک کند. 
لطیفی با تاکید بر لزوم مطالعات گسترده‌تر درباره زیارت و پاسخ‌گویی دقیق‌تر به شبهات موجود در این زمینه، اظهار داشت: بررسی فلسفی موضوع زیارت و پرداختن به این مساله از منظر فلسفه اسلامی می‌تواند ابعاد جدیدی به شناخت زیارت و  افزایش آگاهی عمومی درباره این موضوع کمک کند.