به گزارش آستان نیوز، به مناسبت این روز باشکوه، با دکتر حمیدرضا نویدی مهر، مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع)، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید.

زبان فارسی هویت ملی ایرانیان است

 نویدی مهر، درباره اهمیت روز ملی بزرگداشت فردوسی، می‌گوید: «در تقویم ملی، 25 اردیبهشت ماه روز پاسداشت زبان فارسی نام‌گذاری شده است،زیرا فردوسی سهم بسیار بزرگی در تثبیت زبان فارسی از حدود 1200 سال اخیر داشته و نقشش در این راستا بی‌بدیل بوده است. 
به این سبب، این روز، روز زبان و ادبیات فارسی و پاسداشت این زبان نام‌گذاری شده و بسیار حائز اهمیت است. 
زبان فارسی، هویت ملی ایرانیان است و باعث انسجام و اتحاد اقوام، طوایف و تیره‌های متفاوت در کشور پهناور ایران می‌شود که همه، دل در گروی وطن عزیزمان دارند».
 این پژوهشگر زبان فارسی، درباره این‌که چطور می‌توانیم به‌عنوان یک ایرانی در صیانت از زبان مادری خود بکوشیم، اظهار می‌دارد: «هر ایرانی ‌باید نسبت به زبان فارسی احساس دلبستگی داشته باشد و به آن اهمیت بدهد. 
 برایش مهم باشد زبان فارسی که بر اساس اصل پانزدهم قانون اساسی زبان رسمی کشور است به‌عنوان یک میراث فکری، فرهنگی تمدنی محسوب می‌شود. نسبت به آن احساس دِین کند و در مراقبت و صیانت از زبان فارسی بکوشد. 
 برایش زبان فارسی مهم باشد. برای حفظ موجودیتش تلاش کند. نسبت به هر عاملی که تهدیدکننده زبان فارسی است از جمله ورود واژگان بیگانه مقاومت داشته باشد و اجازه ندهد، زبان فارسی، مورد تهدید قرار بگیرد.»

نگذاریم ساختارهای صحیح‌نگارشی محو شوند

این مدرس زبان و ادبیات فارسی، درباره نسل جدید و فاصله‌گیری آن‌ها از زبان فارسی، عقیده دارد: «من باورم این نیست که کسی بخواهد از زبان فارسی فاصله بگیرد. عوامل بیرونی تأثیرگذار، باعث می‌شوند زبان فارسی کم‌اهمیت به نظر برسد. این وظیفه دستگاه‌های فرهنگی، رسانه‌ها و سایر حوزه‌های اطلاع‌رسان است که نقش خود را در موضوع اهمیت زبان فارسی به‌خوبی ادا و ایفا کنند. 
 اهمیت زبان فارسی باید نسبت به جوانان نسل امروز، تبیین بهتری شود و برای حفظ و مراقبت از آن، در عرصه زبان گفتار و زبان نوشتار تلاش‌هایی صورت گیرد. 
آنچه ما امروز در موضوع خط فارسی به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم، عاملی تهدیدکننده تلقی می‌شود که باید برنامه‌ای برایش داشت و تلاش کرد این تهدید سبب کم‌رنگ و محوشدن ساختارهای صحیح‌نگارشی در زبان فارسی نشود.»
 وی درباره تأثیر خانواده‌ها در این زمینه، می‌گوید: «وظیفه‌ای که خانواده‌ها می‌توانند در قبال حفظ و اهمیت زبان فارسی داشته باشند این است که از همان سنین پایه، فرزندان را با نقش ارزشمند زبان مادری آشنا سازند. این نقش را در راستای وحدت ملی تشریح و تبیین کنند. 
 آشناکردن بچه‌ها در سنین پایه، با فردوسی و اندیشه‌هایش از طریق تولیدات هنری ویژه‌ای که برای این گروه سنی با محوریت این شاعر بلندآوازه و کتاب سترگش وجود دارد، اعم از پویانمایی‌ها و سایر محصولات مرتبط می‌تواند راهگشا باشد. 
وی اضافه، می‌کند: کتاب‌هایی که با بازنویسی و بازآفرینی داستان‌های شاهنامه در گروه‌های سنی مختلف کودکان و نوجوانان، تألیف شده است. 
آشناکردن بچه‌ها از این مسیر می‌تواند یک اقدام خوب و شایسته باشد که از طرف خانواده‌ها در پاسداشت زبان فارسی و شاهنامه انجام می‌شود.»

تبلور زبان فارسی در متون کهن ادبی از رودکی تا امروز

مدیرگروه رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه امام رضا (ع)، درباره این‌که ادبیات کهن ما چقدر می‌توانند در پاسداشت زبان فارسی نقش‌آفرین باشند، توضیح می‌دهد: «شاهکارهای ادبی ما در بخش متون کهن، همه به زبان فارسی است. از رودکی پدر شعر فارسی تا فردوسی، ناصرخسرو، سنایی، عطار، سعدی، حافظ، مولوی و جامی تا به امروز. 
همه این شاهکارها که بسیاری اعتبار جهانی دارند، به فارسی سروده شده‌ا‌ند. متون ادب فارسی برای حفظ و پاسداشت زبان ما یک گنجینه گران‌بها محسوب می‌شوند. 
وی تصریح می‌کند: اگر شاهنامه را با این ظرفیت بالای واژگان فارسی نمی‌داشتیم، شاید امروز، این آمیختگی زبان فارسی با زبان‌های بیگانه خیلی عمیق‌تر و جدی‌تر به‌عنوان تهدید، مطرح بود. 
متون ادب فارسی، گنجینه‌هایی هستند که می‌توانند در غنای زبان فارسی و حفظ و پاسداشت آن کمک کنند، تا وقتی که بین مردم با این گنجینه‌های ادب فارسی گسست ایجاد نشود و میان آنها، ارتباط‌ شناختی، معرفتی و خوانشی برقرار باشد.»

فردوسی برتر از هومر، دانته و شکسپیر

این مولف آثار پژوهشی در حوزه ادبیات فارسی،بیان می‌کند: «فردوسی یکی از مفاخر ادبیات ایران و جهان است. چهره‌ای که در ادبیات جهان، بسیاری برایش احترام قائل هستند.
 پژوهشگران و مستشرقانی که غیر ایرانی هستند نام فردوسی را در کنار بزرگانی مثل شکسپیر، هومر و دانته قرار می‌دهند. اما باور من این است که فردوسی با شاهنامه‌اش از سه حماسه‌سرای بزرگ دیگر برتر محسوب می‌شود. 
ما باید تبیین کنیم و مفاخر خود را به‌ویژه به نسل جدید بشناسانیم. باز ما خراسانی‌ها نسبت به فردوسی و مفاخری که خراسانی هستند، وظیفه خطیرتری، بر دوش داریم.
 باید هرکدام به سهمی و به شکلی برای این هدف تلاش کنیم. از رسانه تا معلمان و استادان در کلاس‌های درس و دستگاه‌های فرهنگی که موظفند در حدود وظایف، در برنامه‌های خود برای نسل امروز مفاخری مثل فردوسی را بشناسانند، وگرنه ممکن است خدای نکرده روزی سرزمین‌های دیگر، مفاخر ما را به نام خود ثبت کنند،مثل مولانا، که مقامات ترکیه، او را به‌عنوان شاعر ملی خود، به جهانیان، معرفی کرده‌اند.»

وظیفه خطیر متولیان فرهنگی

فعال فرهنگی زبان و ادبیات فارسی، درباره عملکرد متولیان فرهنگی در این زمینه، توضیح می‌دهد: «متولیان فرهنگی ما در اندازه توان و تلاش خود، اقداماتی را در راستای شناساندن مفاخر انجام داده‌اند. 
دررابطه‌با فردوسی هم برگزاری برنامه‌های فرهنگی و علمی در هفته ملی بزرگداشت فردوسی که 25 تا 31 اردیبهشت ماه است، گویای کوشش‌هایی است که دستگاه‌های فرهنگی می‌کنند.
 اما به نظر من، این اقدامات بسنده نیست و باید به این حوزه، بسیار برجسته‌تر و شاخص‌تر ورود پیدا کرد. مثلا با تولیدات متنوع‌تر هنری برای نسل امروز به سراغ شناساندن مفاخرمان برویم تا بتوانیم دِینی را که بر گردن ما هست ادا کنیم.
 به باور من، چنان که باید حق مطلب درباره‌ فردوسی به عنوان یک شاعر آزاده، یک مسلمان پاک اعتقاد و کسی که ما ایرانیان، بخشی از هویت ملی و فرهنگی‌مان را مدیون او و شاهنامه هستیم، ادا نشده و جای کار بیشتری دارد که سازمان‌ها، نهادها و مراکز علمی و آموزشی، تلاش کنند او را، بهتر، به نسل امروز، بشناسانند.» 

اهمیت همکاری‌های مشترک بین کشورهای فارسی‌زبان

این مدرس دانشگاه می‌گوید: به‌عنوان یک معلم ادبیات تا ‌جایی که امکانات برایم فراهم است، سعی کرده‌ام در کلاس‌های درس برای دانشجویان، مفاخر ادبی‌مان را بشناسانم و اقدامات شایسته‌ای را که در عرصه‌های زبان و فکر و اندیشه و فرهنگ انجام داده‌اند، تبیین کنم. 
درباره فردوسی، به جهت جایگاه ویژه این شاعر بلندآوازه، موضوع اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند و معمولاً زمان بیشتری در کلاس‌های درس به او اختصاص داده می‌شود. 
هر سال سعی می‌کنیم برای دانشجویان دانشگاه امام رضا (ع) اردوهای بازدید از آرامگاه فردوسی تدارک ببینیم تا از نزدیک با این مجموعه فرهنگی آشنا ‌شوند و ابعاد معرفتی او به‌عنوان یک شاعر مسلمان، پاک‌اعتقاد شیعی، برایشان، تبیین شود. 
وی درباره نحوه تعامل بیشتر با کشورهای فارسی‌زبان، بیان می‌کند: «فردوسی در کشورهای حوزه تمدنی نوروز یعنی افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، به‌خصوص تاجیکستان و ازبکستان، از جایگاهی ویژه، برخوردار است. زمینه‌های مشترک خوبی برای همکاری‌های علمی و فرهنگی با محوریت شاهنامه وجود دارد که ایران اسلامی بتواند وارد شود و در این راستا در قالب برگزاری گردهمایی‌ و برنامه‌های فرهنگی مشترک، بازدیدهای متقابل و بسترسازی برای ایجاد شناخت بیشتر ساکنان سرزمین‌های یاد شده، گام‌هایی بردارد. 
 خوشبختانه، در یکی دو سال اخیر، روابط سیاسی و فرهنگی ایران با کشورهای نام‌برده خیلی بهتر شده و جای امیدواری بسیار است که شاهد همکاری‌های مشترک بیشتری، در این راستا، باشیم.»
هدیه سادات میر مرتضوی