به گزارش آستان نیوز، دیجیتال‌سازی به‌عنوان یک ضرورت در دنیای امروز شناخته می‌شود، زیرا این فرآیند به حفظ و نگهداری آثار فرهنگی کمک می‌کند و خطرات ناشی از آسیب‌های فیزیکی و محیطی را کاهش می‌دهد. با دیجیتال‌سازی، از یک سو، می‌توان آثار را به آسانی در دسترس پژوهشگران، دانشجویان و عموم مردم قرار داد و از سویی دیگر، به ترویج فرهنگ و آموزش کمک کرد. دراین‌میان، چند سالی است که شاهد فعالیت‌های گسترده معاونت برنامه‌ریزی و فضای مجازی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در حوزه موزه دیجیتال این آستان مقدس هستیم. در این مجال، پای صحبت‌های مهدی کریمی، رئیس اداره موزه دیجیتال آستان قدس رضوی با محوریت اقدامات این اداره در سال 1403، می‌نشینیم. 

دیجیتال‌سازی آثار موزه‌ای

رئیس اداره موزه دیجیتال آستان قدس رضوی می‌گوید: یکی از مهم‌ترین اقدامات این اداره در سال گذشته، دیجیتال‌سازی آثار موزه‌ای بود. در این راستا، بیش از 30 هزار تصویر دیجیتال از آثار موزه‌ای به‌صورت تخصصی، تهیه شد. 
مهدی کریمی ادامه می‌دهد: این فرآیند شامل تولید تصاویر دو بعدی، سه‌بعدی، گیگاپیکسلی و عکاسی 360 درجه از آثار است که امکان مشاهده جزئیات بیشتری از آثار را می‌دهد و تجربه‌ای نزدیک به واقعیت را از موزه‌ها، فراهم می‌کند.
وی می‌افزاید: همچنین این اداره در سال گذشته، موفق به فرا داده‌نویسی 31 هزار و 859 رکورد در پایگاه اطلاعاتی آثار موزه‌ای شده است. در حال حاضر نیز این پایگاه که شامل اطلاعات شناسنامه‌ای بیش از 155 هزار شیء موزه‌ای است، به‌عنوان منبعی مهم در ارائه خدمات محتوای آثار موزه‌ای به پژوهشگران عمل می‌کند. 

استقرار سامانه راهنمای هوشمند موزه‌ها 

این مقام مسئول بیان می‌کند: در زمینه خدمات نیز موزه دیجیتال آستان قدس رضوی با استقرار سامانه راهنمای هوشمند موزه‌ها در گنجینه قرآن حرم مطهر رضوی، تجربه‌ای تعاملی و جذاب را برای بازدیدکنندگان، فراهم کرده است. 
وی می‌گوید: این سامانه، به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که با نصب و اجرای برنامه «گنج‌خانه رضوی»، بر روی گوشی‌های هوشمند خود، به محتوای چندرسانه‌ای شامل تصاویر، ویدئوها و توضیحات صوتی درباره هر شیء در ویترین‌ها، دسترسی پیدا کنند. 
وی ادامه می‌دهد: این خدمات به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی ارائه می‌شود و به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا تجربه‌ای عمیق‌تر و آموزنده‌تر از آثار موجود در موزه داشته باشند. 

برپایی میز خدمت موزه دیجیتال

به گفته کریمی، در میز خدمت موزه دیجیتال و نمایشگاه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی نیز به بیش از 37 هزار نفر از هموطنان و میهمانان خارجی در سال گذشته، خدمات‌رسانی انجام شده است.
وی توضیح می‌دهد: این خدمات شامل بازدید مجازی با عینک VR، عکاسی دیجیتال، عکاسخانه رضوی و همچنین مشاوره، راهنمایی و برگزاری فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی برای کودکان و نوجوانان، بوده است. 
وی می‌گوید: این اداره با راه‌اندازی میز خدمت موزه دیجیتال در سال گذشته و طراحی سامانه‌های مسابقات موزه‌شناسی و قرآن‌شناسی سعی در ترویج دانش و آگاهی درباره تاریخ و فرهنگ اسلامی و آشنایی بیشتر جوانان با آثار موزه‌ای و مفاهیم قرآنی داشته است. 
کریمی اضافه می‌کند: علاوه بر این، اداره موزه دیجیتال آستان قدس رضوی در سال گذشته با راه‌اندازی سامانه‌های تعاملی دیگر همچون «نقاشی دیجیتال» و «جورچین آثار موزه‌ای» به تقویت خلاقیت و یادگیری در فضایی سرگرم‌کننده برای کودکان و نوجوانان، پرداخته است. 
وی ادامه می‌دهد: این نوع فعالیت‌ها به رشد مهارت‌های شناختی و اجتماعی در کودکان و نوجوانان کمک می‌کند و آن‌ها را به سمت یادگیری فعال، ترغیب می‌سازد.
وی بیان می‌کند: همچنین با هدف دسترسی برخط کاربران به موزه‌های آستان قدس رضوی در محیطی تعاملی، با ایجاد القای گشت‌و‌گذار در محیط واقعی به کاربران، این اداره اقدام به راه‌اندازی فاز نخست نسخه جدید سامانه بازدید مجازی گنجینه تاریخ حرم مطهر رضوی کرده است که به زودی در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

توسعه شبکه‌های اجتماعی

رئیس اداره موزه دیجیتال آستان قدس رضوی همچنین می‌گوید: با توجه به توسعه شبکه‌های اجتماعی و استقبال گسترده کاربران از این شبکه‌ها، موزه دیجیتال، در حال حاضر به تولید محتوا در 10 سکوی داخلی و بین‌المللی همچون بله، سروش، ایتا، آپارات، گپ، نسیم رضوان، روبینو، روبیکا و...، می‌پردازد.
وی می‌افزاید: به‌این‌ترتیب، با اشتراک‌گذاری 20 هزار پُست و استوری در شبکه‌های اجتماعی در سال گذشته و آمار حدود 45 هزار بازدید در ماه، به‌صورت روزانه به معرفی آثار و رویدادهای موزه رضوی، پرداخته شد.
کریمی ادامه می‌دهد: برای معرفی میراث ملموس و ناملموس موزه رضوی و حرم مطهر امام رضا(ع)، انواع محتواها در قالب عکس‌نوشته، کلیپ‌موشن، ویدئوکلیپ، ویدئوگرافیک، ویدئوموشن، نشست‌ها، بازدیدها، کارگاه‌های آموزشی، پوسترها و اینفوگرافیک آیین‌ها و مراسم ملی و مذهبی، نمایشگاه‌های هنری همچون عکس و نقاشی، در این شبکه‌های اجتماعی، ارائه می‌شود. 
به گفته این مقام مسئول، در مجموع 1800 دقیقه محتوای چند رسانه‌ای به‌منظور معرفی آثار موزه‌ای در رسانه‌های تعاملی (راهنمای هوشمند، شبکه‌های اجتماعی، تاچ اسکرین و پایگاه‌ها) و همچنین ترویج فرهنگ وقف، در سال گذشته تولید شده است که بخشی از این محتوا با استفاده از ظرفیت کودکان و نوجوانان و با مشارکت آن‌ها، صورت گرفته است. 

ارائه خدمات به مخاطبان بین‌المللی

کریمی تصریح می‌کند: همچنین در سال 1403، با ارائه 19 هزار و 432 فریم نسخه دیجیتال آثار موزه‌ای به پژوهشگران، در جهت دسترس‌پذیری هر چه بیشتر محتوای آثار، تلاش شده است.
وی می‌گوید: همچنین برای دسترس‌پذیری محتوا و ایجاد تعامل بیشتر با مخاطبان بین‌المللی، اقداماتی نظیر طراحی بروشور موزه دیجیتال به زبان‌های انگلیسی و عربی، تهیه محتوا برای راه‌اندازی کانال‌های موزه دیجیتال به زبان‌های انگلیسی، عربی و اردو در آینده، راه‌اندازی نسخه انگلیسی و عربی سامانه مسابقات فرهنگی موزه دیجیتال، راه‌اندازی نسخه انگلیسی نقاشی دیجیتال و ترجمه محتوای راهنمای هوشمند به زبان عربی و انگلیسی، انجام شده است.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این، با توجه به نقش نیروی متخصص در ارائه خدمات با کیفیت بالا، زمینه برگزاری و شرکت کارشناسان اداره موزه دیجیتال آستان قدس رضوی در دوره‌های آموزشی ارتقای سطح علمی و عملکردی، فراهم شده است.

گفت‌وگو: آرزو مستأجر حقیقی