زیارت‌نامه‌های خطی 500 ساله

به گزارش آستان نیوز، در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های ایران و جهان اسلام، گنجینه بسیار ارزشمند و کم‌نظیری از کتاب‌های خطی نگهداری می‌شود که از ابعاد مختلف مورد توجه پژوهشگران داخلی و خارجی قرار دارد. در این میان، 40 نسخه خطی ادعیه با عناوین «مزار» یا «زیارات» وجود دارد که بخشی از آن‌ها دربردارنده زیارت‌های امام رضا(ع) است. 
 

90 هزار نسخه خطی
ابوالفضل حسن‌آبادی مدیر مرکز نسخ خطی این کتابخانه در گفتگو با آستان نیوز می‌گوید: این مرکز دارای ۹۰ هزار نسخه خطی از جمله ۲۲ هزار جزوه خطی قرآن است که از نظر فراوانی نسخ و منابع خطی در بین کتابخانه‌های ایران، غنی‌ترین و بزرگ‌ترین کتابخانه به شمار می‌آید. 
حسن‌آبادی با اشاره به اینکه بیش‌ترین نسخ خطی این مرکز با 12 هزار نسخه مربوط به موضوع «فقه» است، می‌افزاید: 4500 نسخه خطی این مجموعه نیز به زبان‌های عربی و فارسی نیز با موضوع «ادعیه» است.
 

40 کتاب با موضوع «مزارات» و «زیارات»
او بیان می‌کند: حدود 40 نسخه خطی این کتابخانه با موضوع ادعیه به کتاب‌های «مزارات» یا «زیارات» اختصاص دارد که بیشتر به خط‌های نسخ و ثلث، روی کاغذهای اصفهانی، دولت‌آبادی، سمرقندی و فرنگی کتابت و با جلدهای روغنی و تیماج مجلد شده است. بخش یا بابی از این نسخ، زیارت امام رضا(ع) را شامل می‌شود. 
 

آثاری با قدمت بیش از 500 سال
به گفته مدیر مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نفیس‌ترین آثار خطی این مرکز را با موضوع زیارات معرفی می‌کند: نسخه خطی «المزار شیخ مفید» که قدمت آن به سال 957 هجری قمری برمی‌گردد، نفیس‌ترین نسخه خطی این کتابخانه با موضوع زیارات است که در بین نسخ کتابخانه‌های کشور نیز در جایگاه نخست قرار دارد. این اثر که به خط نسخ در 77 برگ کتابت شده، دارای یک سرلوح کوچک بوده و توسط رضا نائینی بر این آستان مقدس وقف شده است. کتاب «المزار شهید اول»، از دیگر آثار نفیس این مرکز به شمار می‌آید که به خط نسخ در 127 برگ در سال 1145 قمری نوشته شده است. این اثر توسط نادر شاه افشار وقف روضه رضویه شده است. همچنین می‌توان به کتاب «المزار آقاجمال خوانساری» که در سال 1128 قمری توسط سیدمحمد موسوی خادم به خط‌های نسخ و نستعلیق، کتابت و از سوی حسین علی محفوظ بر حرم مطهر حضرت ثامن الحجج(ع) وقف شده و کتاب «کامل الزیاره ابن قولویه» که در سال 920 قمری توسط محمدتقی بن مفید موسوی به خط نسخ نگاشته شده است، اشاره کرد. 
 

تمرکز بر زیارت‌نامه‌های رضوی
از حسن‌آبادی درباره وجه تمایز آثار خطی با موضوع زیارات در کتابخانه بارگاه ملکوتی رضوی با سایر کتابخانه‌های کشور می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: نسخ خطی زیارت این کتابخانه بیشتر در بر دارنده زیارات چهارده معصوم(ع) به خصوص امام رضا(ع) است و طبیعتا به خاطر انتساب این کتابخانه به این امام همام، گرداوری و نگهداری از زیارات مرتبط با ایشان در اولویت قرار دارد و پیشگام در گرداوری نسخ خطی زیارت امام رضا(ع) باشد.
 

چگونگی ارائه خدمات پژوهشی 
مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی با توجه به این گنجینه گرانبها از آثار تاریخ، بستر مناسبی برای تحقیق و پژوهش است و در این حوزه نیز خدمات گسترده‌ای به محققان ارائه می‌کند. 
حسن‌آبادی در این باره هم می‌گوید: نسخ خطی این مرکز با موضوع ادعیه و زیارات، از نظر قدمت تاریخی، منحصربفرد بودن، آرایه‌های هنری و دست‌خط علماء، منابع بسیار مناسبی برای پژوهشگران و دانشجویان است. او می‌گوید: تالار محققان کتاب‌های خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی همه روزه، از ساعت 8 تا 19، به صورت حضوری و غیرحضوری آماده خدمات‌رسانی به اهل علم و پژوهش است و پژوهشگران حوزه نسخ خطی می‌توانند درخواست خود را برای دریافت نسخه دیجیتال آثار به صورت حضوری یا اینترنتی به کتابخانه دیجیتال این آستان مقدس به نشانیdigital.aqr.ir ارائه کنند.