وقف در خدمت سلامت

به گزارش آستان نیوز، اهمیت سلامت و درمان در آستان قدس رضوی بر کسی پوشیده نیست، در واقع از دیرباز در جوار بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) مرکز درمانی وجود داشته و ارادتمندان امام مهربانی‌ها از خدمات آن بهره‌مند می‌شدند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز علاوه‌بر توجه واقفان خیراندیش به حوزه سلامت، شاهد توسعه روزافزون خدمات دارویی و درمانی در این آستان مقدس از محل عواید موقوفات آن بودیم که نقش آستان قدس رضوی را در حوزه سلامت کشور دوچندان کرده است. در ادامه به مرور منتخبی از خدمات حوزه سلامت این آستان مقدس به پشتوانه سنت حسنه وقف می‌پردازیم تا با این نقش مهم بیشتر آشنا شویم.

دارالشفای امام(ع) با سابقه پانصد ساله

در ادوار مختلف تاریخی در مجموعه اماکن حرم مطهر رضوی، مکانی به نام دارالشفا برای ارائه خدمات پزشکی وجود داشته است، البته تاریخ ساخت دارالشفای قدیم رضوی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر طبق اسناد و مدارک موجود تاریخ پزشکی در آستان قدس رضوی با وقف پیوند خورده است به طوری که واقفان بخشی از دارایی خود را به این امر اختصاص داده‌اند. از این رو می‌توان گفت دارالشفای امام(ع) بیش از پنج قرن سابقه در مداوا و درمان بیماران دارد.

امروزه دارالشفای امام(ع) که در جوار دوربرگردان شیخ طوسی حرم مطهر رضوی قرار گرفته، مکانی نام‌آشنا برای زائران دور و نزدیک این آستان مقدس است. این مرکز درمانی به صورت شبانه‌روزی در بخش‌های مختلف زیر نظر مؤسسه خدمات درمانی آستان قدس رضوی پذیرای بیماران زائر و مجاور است. همچنین به پشتوانه فعالیت این مؤسسه امروزه شاهد فعالیت شبانه‌روزی پایگاه‌های فوریت‌های پزشکی در اماکن متبرکه رضوی هستیم تا خدمات درمانی به بیماران اورژانسی زائر و مجاور در کمترین زمان ممکن ارائه شود. مرکز مجهز اورژانس صحن امام حسن مجتبی(ع) با 8 تخت‌ بستری موقت نیز مهمترین پایگاه فعال این مؤسسه به شمار می‌آید که با مشارکت خادمیاران سلامت به ارادتمندان حضرت رضا(ع) خدمات‌رسانی می‌کند.

احداث بیمارستان فوق تخصصی رضوی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سلامت و درمان زائران و مجاوران مورد توجه جدی آستان قدس رضوی قرار گرفت. در این راستا با راه‌اندازی و تجهیز بیمارستان فوق تخصصی رضوی، اقدامی مهم و در خور توجه در زمینه پزشکی در شهر مشهد انجام شد. فاز اول این بیمارستان در سال 1384 و فاز دوم آن نیز در سال 1392 به بهره‌برداری رسید و همچنان در حال توسعه بخش‌ها و خدماتش است. در واقع بیمارستان رضوی با ارائه پیشرفته‌ترین خدمات تشخیصی و درمانی پزشکی برای بیماران داخل و خارج از کشور با استفاده از پزشکان برجسته و محققان نخبه علوم پزشکی در خدمت بیماران به ویژه زائران این آستان مقدس است. سطح بالای خدمات‌رسانی در بیمارستان رضوی موجب شده این بیمارستان در ارزیابی اعتباربخشی ملی بیمارستان‌ها با دریافت رتبه درجه یک عالی، رتبه دوم را در میان بیمارستان‌های کشور از آن خود کند. البته این بیمارستان در بین بیمارستان‌های غیردانشگاهی کشور، رتبه نخست را دارد و به عنوان قطب درمانی شرق کشور مورد توجه جامعه پزشکی قرار دارد. فعالیت‌های بیمارستان رضوی محدود به ارائه خدمات درمانی نشده و این بیمارستان در حوزه‌های آموزشی و پژوهشی نیز فعال است. از سویی دیگر امسال نیز توانست عنوان «صادرکننده نمونه ملی در حوزه صادرات خدمات گردشگری سلامت» و همچنین جایزه مشوق صادراتی را از سازمان توسعه تجارت دریافت کند.

توجه به نیازهای دارویی کشور از محل عواید موقوفات

مجموعه آستان قدس رضوی علاوه بر درمان، نگاه خاصی نیز به حوزه تولید، تأمین و توزیع دارو به ویژه داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج دارد. در این راستا شاهد تأسیس شرکت‌های داروسازی و سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها در زیرمجموعه بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی هستیم. شرکت داروسازی ثامن، از مهمترین این شرکت‌ها است که با بیش از سه دهه فعالیت علاوه بر تأمین بخشی از نیاز سرم کشور، امکان تولید محصولات متنوع دارویی را دارد که افزون بر 40 محصول آن برای نخستین بار در کشور تولید شده است. همچنین این شرکت با تأسيس پرديس سلامت ثامن با همكاري پارك علم و فناوري خراسان رضوي، توانسته فضايي مناسب شامل زير ساخت‌ها و حمايت‌های لازم را براي شركت‌های نوپاي آينده‌دار، جهت توفيق خدمت‌رسانی به كشور فراهم کند. شرکت دانش‌بنیان سامان داروی هشتم نیز 8 سال است با تولید اولین فاکتور هشت انعقادی نوترکیب ایرانی توانسته آرامش را به خانواده بیماران هموفیلی هدیه دهد و صرفه‌جویی ارزی را برای کشور به ارمغان بیاورد. شرکت داروسازی شیراز سرم، شرکت توزیع یاراطب ثامن و مؤسسه خدمات دارویی رضوی، از دیگر مراکز زیرمجموعه این بنیاد است که خدمات ارزشمندی به بیماران در حوزه دارو در کشور ارائه می‌کنند.

بیمارستان منتصریه؛ نمونه عالی وقف در حوزه سلامت

در شهر مشهد، پس از دارالشفای امام(ع)، بیمارستان منتصریه دومین مجموعه درمانی وقف شده به شمار می‌آید که از سال 1297 شمسی از محل درآمد املاک موقوفی دایر شده است. رابعه خانم قهرمان معروف به «احترام السلطنه» پس از درگذشت همسرش «محمد حسن میرزا منتصرالملک»، املاک او را برای تأسیس این بیمارستان بر بارگاه ملکوتی رضوی وقف می‌کند. در واقع این بانو طبق سفارش همسرش با فروش قسمتی از املاک مصالحه شده به او نسبت به احداث و تجهیز بیمارستانی در مشهد اقدام کرد و قسمتی دیگر از این املاک وقفی را به اداره و تأمین هزینه‌های بیمارستان اختصاص داد. پس از آن بیمارستان منتصریه چند دهه فعالیت می‌کند، اما به دلیل قدمت بنا و امکانات فرسوده مدتی تعطیل می‌شود که در نهایت به همت آستان قدس رضوی بازسازی و احیا شده و ساختمان جدید آن در سال 1391 در شش طبقه و با زیربنایی حدود 10 هزار مترمربع به بهره‌برداری می‌رسد. در حال حاضر بیمارستان منتصریه در قالب مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی پیوند اعضا و دیالیز با بخش‌های مختلف در خدمت نظام سلامت قرار دارد.

فعالیت موقوفات بیمارستانی در شهرهای مختلف

فعالیت‌های درمانی آستان قدس محدود به شهر مشهد نمی‌شود و موقوفاتی در حوزه سلامت در شهرهای دیگر کشور نیز در زیر چتر حمایت ارادتمندان حرم مطهر حضرت رضا(ع) تأسیس شده است. به طور نمونه می‌توان از احداث بیمارستان ثامن الائمه(ع) چناران از محل عواید موقوفات حاج حسین آقا ملک واقف بزرگ معاصر ایران نام برد. همچنین بیمارستان امام رضا(ع) سیرجان توسط دکتر علی حاج صادقی راه‌اندازی می‌شود که علاوه بر او، تنی چند از واقفان نیز موقوفاتی را برای مخارج و توسعه این بیمارستان وقف می‌کنند. بیمارستان رضویه رضاآباد رفسنجان نیز در پرتوی نیک‌اندیشی علی اکبر برخوردار احداث شده است. همچنین سید یحیی مرتضوی اقدام به تأسیس بیمارستانی وقف بر آستان قدس رضوی کرده است که با نام بیمارستان مرتضوی در جهان‌آباد نوق رفسنجان در حال فعالیت است. بیمارستان سیف‌الدینی نوق رفسنجان نیز توسط آستان قدس رضوی از محل درآمد موقوفات مرحوم جهانگیرخان سیف‌الدینی خالقی تأسیس شده است.